Stanisław Panczakiewicz

---

Życiorys

Pasja Stanisława Panczakiewicza do mechaniki ujawniała się już w dzieciństwie. Uczęszczał do Gimnazjum im. Staszica w Warszawie, gdzie rozwijał swoje zainteresowania. W 1916 roku, po wybuchu I wojny światowej, przerwał naukę, aby dołączyć do Legionów Polskich w Austro-Węgrzech. Służył w 5. Pułku Piechoty III Brygady Legionów Polskich. Po kryzysie przysięgowym w 1917 roku, razem z pułkiem został internowany w Zegrzu pod Warszawą, jednak dzięki pomocy rodziny, odzyskał wolność, przyjmując warunki służby w C-K Armii jako ochotnik. Uczestniczył w frontowej walce na Włochy, a w 1918 roku, po ukończeniu szkoły oficerskiej piechoty w Opawie, zdobył stopień chorążego.

Po ogłoszeniu niepodległości Polski, Panczakiewicz wstąpił do 5. Pułku Ułanów Zasławskich. Brał udział w odsieczy Lwowa oraz walkach z Ukraińcami pod Kowlem. W czasie wojny polsko-bolszewickiej, jako podchorąży, pełnił funkcję zastępcy dowódcy kolumny samochodowej w dyspozycji 5. Armii gen. Władysława Sikorskiego. Po wojnie, w 1922 roku, przez krótki czas pracował jako kreślarz w pracowni architektonicznej ojca, jednak wkrótce postanowił wyjechać do Paryża na studia.

W 1926 roku ukończył Wyższą Szkołę Lotniczą oraz Szkołę Inżynierską, a także odbył kursy ekonomiczne. W 1924 roku był kontrolerem jakości w Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, gdzie zajmował się sprzętem lotniczym. Po zakończeniu studiów w 1927 roku, rozpoczął pracę w Centralnych Warsztatach Samochodowych (CWS) jako szef nadwoziowni. Jako najmłodszy pracownik projektu­wał nadwozie pierwszego polskiego samochodu osobowego CWS T-1.

W okresie, gdy trwała produkcja różnych modeli nadwozi, Panczakiewicz miał na swoim koncie projekty torpedo, karety, berlina oraz faux-cabriolet. Opracował również wersje sanitarne i półciężarówki. W latach 1932-1933 podróżował po Europie Zachodniej, by zapoznać się z nowinkami w budowie nadwozi. W 1934 roku zatrudnił się w Biurze Studiów Państwowych Zakładach Inżynierii (PZInż), gdzie kierował działem nadwozi i stworzył m.in. nadwozia autobusu turystycznego na podwoziu Fiata 621R oraz limuzyny Lux-Sport.

W 1939 roku, w czasie II wojny światowej, ewakuował się z PZInż na wschód. Po wojnie, w Janie 1945 roku, wrócił do Warszawy, gdzie współorganizował Szkołę Wawelberga, inaugurując pierwszy cykl wykładów. W 1947 roku objął kierownictwo w Centralnym Biurze Technicznym Przemysłu Motoryzacyjnego (CBTPM), które później przekształcono w Centralne Biuro Konstrukcyjne Nr 5 (CBK 5) oraz Biuro Konstrukcyjne Przemysłu Motoryzacyjnego (BKPMot.), pełniąc tę funkcję aż do 1968 roku.

Panczakiewicz był kluczowym twórcą pierwszego powojennego samochodu ciężarowego Star 20, nad którego koncepcją pracował z byłymi pracownikami PZInż. Autorem głównych projektów był Mieczysław Dębicki, a departamenty odpowiedzialne za poszczególne części pojazdu prowadziły nazwiska takie jak Jerzy Werner oraz Jan Werner. Zespół konstruktorów otrzymał w 1950 roku Państwową Nagrodę Naukową za ten projekt.

W latach 1947–1948 produkowano w zakładach WSK Mielec autobus według projektu Panczakiewicza. Autobus montowano także w Sanockiej Fabryce Wagonów „Sanowag”, gdzie pod koniec 1951 roku zaprezentowano prototyp nowego autobusu Star N50, a rok później rozpoczęto produkcję Star N52.

W 1954 roku, Panczakiewicz brał udział w zespole, który pracował nad stworzeniem popularnego samochodu, co doprowadziło do powstania modelu Syrena. W trakcie pracy miał miejsce konflikt wewnętrzny dotyczący konstrukcji nadwozi, co doprowadziło do zróżnicowania projektów. Panczakiewicz przedstawił propozycje unowocześnienia nadwozia Warszawy, jednak wzbudziło to kontrowersje, gdyż sam projekt nie został powierzone lokalnym inżynierom.

Rodzina

Stanisław Panczakiewicz był synem Ludwika Panczakiewicza (1873-1935), który zasłynął jako warszawski architekt oraz przedsiębiorca w branży budowlanej. Jego życie zakończyło się niespodziewanie 8 lipca 1982 roku w Warszawie. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 100-6-20/21.

---

Oceń: Stanisław Panczakiewicz

---