Jadwiga Sikorska

---

Życiorys

Dzieciństwo i edukacja

Jadwiga Sikorska przyszła na świat 20 września 1846 roku w Warszawie jako czwarte z sześciorga dzieci cenionego muzyka Józefa Sikorskiego oraz Marii z Chrzanowskich. Poczynając swoje pierwsze kroki edukacyjne, uczyła się głównie w rodzinnym domu, a następnie kontynuowała naukę w tajnej pensji prowadzonej przez Julię Bąkowską, która później poślubiła Ignacego Baranowskiego. W kolejnych latach skończyła 6-klasową Wyższą Szkołę Żeńską, powstałą w 1859 roku, a w roku szkolnym 1863/1864 ukończyła roczny kurs pedagogiczny w Instytucie Aleksandryjsko-Maryjskim Wychowania Panien, usytuowanym przy ulicy Wiejskiej, zdobywając uprawnienia do nauczania języka polskiego w szkołach średnich zarówno prywatnych, jak i rządowych.

Praca zawodowa, społeczna i filantropijna

Po zakończeniu formalnej edukacji, Jadwiga przez rok pełniła rolę prywatnej nauczycielki w rodzinie ziemian Koskowskich w Chrzesnem pod Warszawą. Od 1866 roku przez następne osiem lat pracowała jako nauczycielka na pensji Pauliny Krakowowej. W ostatnich dniach czerwca 1874 roku uzyskała zgodę od kuratora Okręgu Szkolnego Warszawskiego, Fiodora Witte, na otwarcie własnej prywatnej pensji żeńskiej z programem rządowych progimnazjów. Szkoła zaczęła funkcjonować 3 września 1874 roku, a jej urzędowe otwarcie miało miejsce pod nadzorem inspektora szkolnego w Warszawie, Nikołaja Hornberga.

Placówka na początku znajdowała się w budynku przy ulicy Marszałkowskiej 153, w miejscu, gdzie łączyła się z ulicą Królewską. Szkoła szybko zyskała popularność, a w 1879 roku wprowadziła tajne klasy wyższe, gdzie wykładano historię oraz język polski, w obliczu nasilającej się rusyfikacji.

Jadwiga Sikorska, mimo swojego tradycjonalistycznego podejścia, wprowadzała innowacje, oferując uczennicom zajęcia z takich przedmiotów jak dykcja, higiena, prawo, ekonomia, socjologia, a nawet kosmografia i anatomia człowieka. Jej pensja stała się uznawana za wiodącą instytucję oświatową w stolicy, zatrudniając nauczycieli, którzy odegrali znaczącą rolę w historii nauki w Polsce, tak jak chemik Napoleon Milicer oraz fizycy Stanisław Kalinowski, Stanisław Kramsztyk i Ludwik Szperl.

Wśród grona nauczycielskiego znalazły się również ważne postaci, jak historycy Adam Jaczynowski oraz Tadeusz Korzon, a także lekarz Stanisław Markiewicz. Uczennice pensji, będące w przyszłości znanymi osobami, obejmowały takie imiona jak Maria Skłodowska-Curie czy Karolina Beylin. W 1879 roku Sikorska weszła w skład jury związanym z konkursem nauczycielskim ogłoszonym przez czasopismo „Bluszcz”.

Sikorska, będąc kierowniczką pensji, dbała o bezpieczeństwo swojej placówki i unikała angażowania się w politykę, wspierając jednak różnorodne prace społeczne, w tym działalność na rzecz Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych, które finansowo wspierała, będąc jego honorowym członkiem. W 1882 roku była współinicjatorką Schronienia dla Nauczycielek, w którym później piastowała funkcję honorowej przewodniczącej.

Sikorska była również zaangażowana w organizację Szkoły Rękodzielniczej w Warszawie, a warunki materialne miejscowej prasy oświatowej i tajnych wydawnictw nie były jej obce. Wraz z bratową Julią Sikorską zarządzała też V szwalnią Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności oraz przyczyniła się do utworzenia Koła Przełożonych Szkół Warszawskich, działającego na rzecz polskiego szkolnictwa w trudnych czasach rewolucji.

W latach 1907-1910, biorąc pod uwagę rozwój Biblioteki Publicznej w Warszawie, ofiarowała jej liczne książki, a po jej śmierci w 1928 roku, biblioteka otrzymała pozostałe książki z jej zasobów, które liczyły około 800 tomów. W 1918 roku, aktem przekazania, przekazała swoją szkołę Ministerstwu Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, przekształcając ją w „Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Królowej Jadwigi”, które ulokowano przy Al. Ujazdowskich 40.

Jadwiga Sikorska pozostawała dyrektorką zajmującą się sprawami wychowawczymi oraz przewodniczącą komisji egzaminacyjnej, aż do przejścia na emeryturę, które miało miejsce 1 czerwca 1927 roku.

Śmierć i pogrzeb

Jadwiga Sikorska odeszła 20 grudnia 1927 roku w Warszawie, a wiadomości o jej śmierci, w tym nekrologi od bliskich, ukazały się niemal natychmiast w prasie popołudniowej. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w kościele św. Krzyża 22 grudnia o godzinie 11. Po ceremonii kondukt żałobny, w którym uczestniczyło wielu ludzi, przeszedł z miejsca mszy na cmentarz Powązkowski. Uroczystości zgromadziły liczne delegacje, w tym przedstawicieli Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, kuratorium, Związek Nauczycielstwa Polskiego, a także uczniów i nauczycieli innych szkół żeńskich oraz wiele warszawiaków, co młodszymi rocznikami pożywnymi.

Jadwiga Sikorska została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w grobie rodzinnym (aleja katakumbowa, grób 105/106), a jej odejście stało się wielką manifestacją uznania ze strony mieszkańców miasta dla zasłużonej nauczycielki.

Życie prywatne

Jadwiga Sikorska nie założyła rodziny, co wydaje się być jej świadomym wyborem. Przez ponad sześćdziesiąt lat swojego życia mieszkała w domu zlokalizowanym przy ulicy Marszałkowskiej 153. Na początku współdzieliła przestrzeń z rodzicami, a po ich odejściu mieszkała tam sama. Osobą bliską jej sercu była sieć uczennic oraz znajomych, którzy często ją odwiedzali. Dla wielu z nich pozostawała „dobrą, kochaną ciocią Jadzią”.

Jadwiga była osobą sumienną oraz oddaną swojej pracy. W czasie roku szkolnego nie opuszczała Warszawy. Jedynie od czasu do czasu, latem, podejmowała krótkie wypady do wiejskiego majątku Skarbonka, który znajdował się w okolicach Otwocka. Majątek ten należał do jej szwagra Edmunda Jankowskiego. Rzadziej wybierała się do Abacji czy Karlowych Warów.

Po przejściu na emeryturę w 1927 roku Jadwiga zdecydowała się na dłuższy pobyt w majątku szwagra. To wtedy po raz pierwszy w swoim dojrzałym życiu miała okazję przeżyć jesień na wsi. Zachwycona jej urokami, postanowiła, że w przyszłym roku wróci, aby cieszyć się wiosennym pięknem otaczającej przyrody. Niestety, plany te nie zostały zrealizowane, gdyż zmarła dwa miesiące po powrocie do Warszawy, w grudniu 1927 roku.

Przez całe swoje życie Jadwiga pozostawała osobą o wielkim sercu. Większość swojego majątku rozdała ubogim i potrzebującym, w tym przede wszystkim byłym uczennicom oraz nauczycielkom, co pokazuje jej oddanie i troskę o innych.

Odznaczenie

Jadwiga Sikorska, za swoje wybitne osiągnięcia zawodowe, została uhonorowana 2 maja 1923 roku Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W kulturze masowej

W 1886 roku, Zofia Urbanowska w swojej powieści zatytułowanej Księżniczka, wprowadziła do literatury postać, która jest inspirowana Jadwigą Sikorską. Bohaterką tej książki jest Wanda Redlicz, która odzwierciedla cechy oraz historię rzeczywistej postaci, mając z nią wiele wspólnego.

---

Oceń: Jadwiga Sikorska

---