Stanisław Suchodolski (numizmatyk)

---

Życiorys

W okresie II wojny światowej Stanisław Suchodolski został wysiedlony z Warszawy w 1944 roku, a następnie trafił do obozów niemieckich, które znajdowały się w Pruszkowie, Stutthofie oraz Altforwerku pod Grudziądzem. Po wojnie, w roku 1953, ukończył Liceum im. gen. Józefa Sowińskiego, co otworzyło mu drogę do dalszej kariery akademickiej.

Stanisław zaczynał swoje zainteresowania naukowe od głębokich badań nad historią pieniądza w Polsce. Jego pasja do numizmatyki zaowocowała zbieraniem i analizowaniem dostępnych materiałów zarówno z polskich, jak i zagranicznych zbiorów. W rezultacie tych badań, w oparciu o metody archeologiczne i numizmatyczne, odkrył istotne informacje o mennictwie z czasów pierwszej monarchii piastowskiej.

W ciągu następnych pięćdziesięciu lat, jego badania przyczyniły się do rewidowania wcześniejszych przekonań, w tym do tezy, że to nie Mieszko I, lecz jego wnuk Mieszko II był odpowiedzialny za emitowanie monet, które wcześniej przypisywano pierwszemu władcy. Stanisław zaprezentował swoje odkrycia na Międzynarodowym Kongresie Numizmatycznym w Berlinie w 1997 roku, co potwierdziło jego pozycję w świecie badań numizmatycznych.

W miarę jak jego badania się rozwijały, rozszerzył swoje zainteresowania na inne regiony i kraje. Zbadał początki mennictwa w Czechach, na Węgrzech, Rusi, Skandynawii oraz we wschodniej części Rzeszy. Dodatkowo analizował wpływ Europy Zachodniej, szczególnie obszarów rzymskich oraz karolińskich, które mogą mieć związek z tradycjami menniczymi w Polsce.

Jednym z jego spektakularnych odkryć było zidentyfikowanie nieznanej monety bizantyjskiej w skarbie z Maurzyc. Oprócz badań nad monetami historycznymi, Suchodolski nie zapominał o późniejszych okresach mennictwa w Polsce, szczegółowo badając ich organizację, produkcję oraz politykę menniczą.

Na podstawie swoich badań doszedł do wniosku, że jednym z powodów oporu przeciwko Bolesławowi Śmiałemu mógł być jego fiskalizm, co spotkało się z pozytywnym odbiorem wśród mediewistów. Odnalazł także notkę, że w niektórych nominalnych srebrnych monetach, bitych po koronacji królewskiej w 1076 roku, była aż 90% miedzi, co również rysowało nowe perspektywy w badaniach numizmatycznych.

W swoich dalszych badaniach udało mu się zidentyfikować denary wojewody Mieszka III, a także przeanalizować skarb z Głogowa, co przyczyniło się do lepszego zrozumienia początków monety dzielnicowej na Śląsku.

W 2012 roku stanął do publikacji zbioru swoich wcześniejszych prac w tomie zatytułowanym Numizmatyka średniowieczna, który uzyskano statut podręcznika akademickiego. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego docenił ten wkład w rozwój nauki, a w kolejnych latach rozpoczęto wznawianie prac nad dawno nieaktualnymi inwentarzami monetarnymi, które były kluczowe dla ochrony źródeł numizmatycznych w Polsce.

W 2000 roku Suchodolski zainicjował akcję, która miała na celu ponowną inwentaryzację znalezisk monet i pieniądza kruszcowego w Polsce, projekt kontynuowany przez Instytut Archeologii i Etnologii PAN oraz Niemiecką Komisję Numizmatyczną. Dotychczas opublikowano już dwa tomy, a kolejne ukazać się mają w nadchodzących latach.

Studia i praca

– W roku 1953, Stanisław Suchodolski pomyślnie zdał egzamin na sekcję Historii Kultury Materialnej, działającą przy Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jednakże jego aplikacja nie została zaakceptowana z powodu „złego pochodzenia”.

– W latach 1953/4, podjął współpracę z Komisją Badań Dawnej Warszawy, angażując się w badania wykopaliskowe na stanowisku Piwna 33.

– W drugim semestrze 1954 roku, dostał się na studia, które wcześniej mu odrzucono, specjalizując się w archeologii.

– W 1957 roku obronił pracę magisterską z zakresu archeologii Polski, której temat brzmiał „Technika bicia monet w Polsce we wczesnym średniowieczu”. Pracę tę przygotował pod okiem prof. dr. hab. Witolda Hensla.

– W latach 1956–1959 kontynuował naukę jako wolny słuchacz na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, ucząc się pod kierownictwem prof. dr. hab. Aleksandra Gieysztora, z szczególnym naciskiem na historię średniowiecza.

– W latach 1957–1960 posiadał status studenta aspiranta w Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.

– Od 1960 do 2006 roku pracował na etacie w Instytucie Historii Kultury Materialnej (obecnie Instytut Archeologii i Etnologii) Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W trakcie swojej kariery uzyskał kolejne szczeble awansu i pełnił różnorodne funkcje, obejmując m.in. stanowisko adiunkta, docenta, profesora, a także członka i zastępcy przewodniczącego Rady Naukowej w latach 1981–83 oraz 1990–92. Dodatkowo był kierownikiem Zakładu Archeologii Średniowiecznej w latach 1994–1996.

– W Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego prowadził wykłady zlecone, organizował seminaria magisterskie oraz okresowo pracował w pełnym lub pół etacie.

Stopnie i tytuły naukowe

Stanisław Suchodolski, znany numizmatyk, zdobył uznanie w środowisku akademickim dzięki swojej wnikliwej pracy badawczej w dziedzinie nauk humanistycznych. Jego ścieżka kariery naukowej została zaznaczona istotnymi osiągnięciami akademickimi.

• W 1961 roku uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy pod tytułem „Mennictwo w Polsce wczesnośredniowiecznej od X do XII w.”, którą napisał pod kierunkiem Ryszarda Kiersnowskiego. Praca ta została opublikowana w 1973 roku.
• W 1970 roku odbyła się jego habilitacja na podstawie rozprawy „Geneza monety polskiej na tle początków mennictwa w Europie Środkowej, Północnej i Wschodniej”. Publikacje związane z tą pracą ukazały się w latach 1967 i 1971.
• W 1983 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, co stanowiło ważny krok w jego karierze akademickiej.
• A od 1991 roku tytuł profesora zwyczajnego pozwolił mu kontynuować działalność naukową na najwyższym poziomie.

Członkostwo w instytucjach, organizacjach i towarzystwach naukowych

Stanisław Suchodolski, wyjątkowy numizmatyk, w swoim dorobku ma wiele znaczących osiągnięć związanych z uczestnictwem w różnych instytucjach oraz organizacjach naukowych. Jego zaangażowanie w działalność naukową jest nadzwyczajne, a członkostwo w kluczowych towarzystwach potwierdza jego pozycję w tej dziedzinie.

• Tyczy się to Polska Akademia Umiejętności, gdzie Suchodolski jest członkiem korespondentem od 2005 roku oraz członkiem czynnym od 2011 roku,
• Komitetu Nauk Historycznych PAN, w którym działał w latach 1980–1986, a jako przewodniczący własnej Komisji Numizmatycznej pełnił tę rolę od 1988 roku przez blisko dwie dekady do 2007,
• Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN,
• Stałego Komitetu Mediewistów Polskich,
• Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,
• Rady do spraw numizmatyki przy Prezesie NBP, której przewodniczy od 2010 roku,
• Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych, w której pracował w latach 1991–1993 oraz 1997–2002,
• Zarządu Międzynarodowej Komisji Numizmatycznej w latach 1991–2003, gdzie pełnił funkcję wiceprezydenta w latach 1997–2003,
• American Numismatic Society, gdzie jest członkiem korespondentem od 1989 roku,
• Posiada również tytuł członka honorowego Węgierskiego Towarzystwa Numizmatycznego od 2001 roku,
• Czeskiego Towarzystwa Numizmatycznego, do którego przynależy od 2006 roku,
• Polskiego Towarzystwa Archeologicznego i Numizmatycznego, gdzie był prezesem w latach 1981–1986,
• Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego, w którym jest członkiem od 1991 roku oraz członkiem honorowym od 2001 roku,
• Wreszcie, jest członkiem honorowym Conseil International de Numismatique od 2009 roku.

Jego szerokie doświadczenie oraz aktywność w powyższych instytucjach świadczą o dużym zaangażowaniu w rozwój numizmatyki w Polsce oraz na arenie międzynarodowej.

Nagrody i odznaczenia

Stanisław Suchodolski, znany numizmatyk, został uhonorowany wieloma nagrodami oraz odznaczeniami za swoje znaczące osiągnięcia w dziedzinie numizmatyki i nauk społecznych.

• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany w 1989 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 2005 roku,
• Nagroda im. Joachima Lelewela Wydziału I PAN, przyznana w 1974 roku,
• Uznanie jako Sekretarz Naukowy PAN w 1983 roku,
• Otrzymanie Jeton de vermeil od Société Française de Numismatique w 1982 roku,
• Medal Archera M. Huntingtona przyznany przez American Numismatic Society w 1998 roku,
• Medal Lux et Laus za 2015 rok od Stałego Komitetu Mediewistów Polskich.

Wykopaliska archeologiczne (udział i prowadzenie)

Poprzez swoją działalność od 1952 roku, Stanisław Suchodolski aktywnie uczestniczył w wielu pracach wykopaliskowych, które miały miejsce w różnych lokalizacjach, takich jak Trzciniec, Chodlik, Gdańsk, Szczecin, Sąsiadka, Szwajcaria, Szurpiły oraz Mikulčice. Ważnym aspektem tych wykopalisk był projekt wymiany między Uniwersytetem Warszawskim a Uniwersytetem Karola w Pradze.

W latach 1961–1964 oraz 1974, pełnił rolę kierownika, a następnie konsultanta w ekspedycji wykopaliskowej IHKM PAN z siedzibą w Czersku. Jego wkład w badania archeologiczne był znaczący, co sprawiło, że był on postrzegany jako ekspert w tej dziedzinie.

W trakcie swojej pracy nad tematem „Kształtowanie się ośrodka centralnego na południowym Mazowszu”, prowadził badania również w takich miejscowościach jak Stara Warka, Błonie (1971) oraz Kopytów (1972), a także w Grójcu w 1975 roku.

W roku 1971, na zlecenie IHKM PAN, stanął na czołowej pozycji kierownika ekspedycji wykopaliskowej w Warszawie, gdzie jego zadaniem była koordynacja badań na terenie Zamku Królewskiego przed jego planowaną odbudową.

W latach 1965–1967, był również zaangażowany w polsko-francuskie badania wykopaliskowe we Francji, gdzie pełnił rolę kierownika ekip. Jego prace miały miejsce w Montaigut w 1965 roku oraz w Condorcet w latach 1966–1967, co podkreśla jego międzynarodową współpracę w dziedzinie archeologii.

Kontakty międzynarodowe

W latach 1963, 1976, 1979 oraz 1987 Stanisław Suchodolski miał zaszczyt otrzymać stypendium w Ecole Pratique des Hautes Etudes we Francji, gdzie jego studia koncentrowały się na numizmatyce średniowiecznej.

W 1963 roku brał udział w Session d’été w Centre d’Études Supérieures de Civilisation Médiévale, które znajduje się w Poitiers, co znacząco wzbogaciło jego wiedzę i doświadczenie.

Na przestrzeni lat, Suchodolski zdobywał stypendia naukowe w wielu krajach, w tym w ZSRR (1969), Algierii (1972), NRD (1972), Hiszpanii (1978) oraz Włoch (1991), co umożliwiło mu rozwój badań w międzynarodowym kontekście.

Był także aktywnym uczestnikiem licznych kongresów dotyczących archeologii słowiańskiej, w tym w Warszawie (1965), Bratysławie (1975), Sofii (1980) oraz Nowogrodzie (1996).

W sferze numizmatyki,, brał udział w międzynarodowych kongresach, które odbyły się w Rzymie (1961), Kopenhadze (1967), Nowym Jorku i Waszyngtonie (1973), Bernie (1979), Brukseli (1991), Berlinie (1997), Madrycie (2003) oraz Glasgow (2009). Oprócz tego, uczestniczył w wielu międzynarodowych konferencjach oraz sympozjach dotyczących archeologii, historii i numizmatyki.

Jego wkład w naukę obejmował również odczyty indywidualne, które miały miejsce w tak różnych lokalizacjach jak Sztokholm, Drezno, Frankfurt n.M., Marburg, Hamburg, Münster, Wiedeń, Nitra, Kopenhaga, Padwa, Perpignan, Praga, Brno oraz Nowy Jork.

Interesujący jest również fakt, że jego prace zostały opublikowane w dziesięciu językach i pojawiły się w większości krajów europejskich, co świadczy o szerokim zasięgu jego badań i wpływie, jaki wywarł na dziedzinę numizmatyki.

Dydaktyka

Stanisław Suchodolski, jako znany numizmatyk, prowadził szereg wykładów z zakresu numizmatyki średniowiecznej, zdobywając uznanie wśród studentów oraz środowiska akademickiego. Jego działalność dydaktyczna obejmowała wiele lat i różne uczelnie wyższe, co miało istotny wpływ na rozwój tej dziedziny w Polsce.

Wśród akademickich instytucji, w których Suchodolski prowadził wykłady, można wymienić:

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w latach 1961/62,
• Uniwersytet imienia Mikołaja Kopernika w Toruniu w roku 1977/8,
• Uniwersytet imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu w latach 1989/90,
• Uniwersytet Jagielloński w roku 2007/8,
• Uniwersytet Warszawski, gdzie prowadził wykłady w latach 1971–73, 1979–1983 oraz 1992–2011.

W ciągu swojej kariery dydaktycznej, Stanisław Suchodolski przyczynił się do promocji siedmiu doktorów oraz dwanaściorga magistrów, a w chwili obecnej kontynuuje dalsze przewody doktorski, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój nauki oraz kształcenie przyszłych pokoleń numizmatyków.

Publikacje (wybór)

Stanisław Suchodolski to niezwykle płodny numizmatyk, który w swoim dorobku posiada około 600 prac naukowych, w tym 11 książek, z czego cztery napisane zostały we współautorstwie.

Wśród jego publikacji znajdują się m.in.:

• Moneta polska w X/XI wieku (Mieszko i Bolesław Chrobry), „Wiadomości Numizmatyczne”, R. XI, 1967, z. 2–3,
• Początki mennictwa w Europie Środkowej, Wschodniej i Północnej, Wrocław 1971,
• Mennictwo polskie w XI i XII wieku, Wrocław 1973,
• Wczesnośredniowieczny skarb srebrny z Zalesia, powiat Słupca, t. II [wespół z M. Dekówna, J. Reyman], Wrocław 1974,
• Denar w kalecie. Trzy pierwsze stulecia monety polskiej, Wrocław 1981,
• Moneta i obrót pieniężny w Europie Zachodniej, Wrocław 1982,
• Moneta możnowładcza i kościelna w Polsce wczesnośredniowiecznej, Wrocław 1987,
• Numizmatyka średniowieczna. Moneta źródłem archeologicznym, historycznym i ikonograficznym, Warszawa 2012,
• Numizmatyka [w:] Vademecum historyka mediewisty, Warszawa 2012,
• Wczesnośredniowieczny „Skarb hutnika” z Dąbrowy Górniczej-Łośnia [wespół z D. Rozmus i J. Tokaj], Dąbrowa Górnicza 2014,
• Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen, Inventar III, Masowien, Podlachien, Mittelpolen [wespół z D. Gorlińska, M. Bogucki, P. Ilisch, D. Malarczyk, T. Nowakiewicz], Warszawa 2015.

Prace redakcyjne

Stanisław Suchodolski to uznawany numizmatyk, który miał znaczący wpływ na rozwój badań nad monetami. Jego prace redakcyjne wniosły wiele do polskiej numizmatyki.

• Był współredaktorem „Wiadomości Numizmatycznych” od 1963 do 1977 oraz ponownie w latach 1983–1988, a także pełnił funkcję redaktora od 1989 do 2007.
• Opracowując publikację „Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar”, współpracował z M. Boguckim i P. Ilishem, projekt ten realizowany był w Warszawie od 2012 roku w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki.

---

Oceń: Stanisław Suchodolski (numizmatyk)

---