Hanna Chrzanowska

---

Życiorys

Lata dzieciństwa

Hanna Chrzanowska, pochodząca z Mazowsza, przyszła na świat 7 października 1902 roku w Warszawie, przy ulicy Senatorskiej 38. Była drugim dzieckiem Ignacego oraz Wandy, pochodzących z zamożnej rodziny szlacheckiej herbu Korab. Dom jej rodziny był okazałym pałacem, który po I wojnie światowej został przekształcony w siedzibę ambasady włoskiej. Wnętrze domu charakteryzowało się bogatymi zbiorami sztuki, a do jego dodatkowych atrakcj były oranżerie, w której odbywały się bale upamiętnione przez takich artystów jak Wojciech Gerson.

Mimo znacznego dobrobytu, rodzina Chrzanowskiej angażowała się w pomoc potrzebującym. Ojciec Hanny pracował jako profesor filologii i historyk literatury na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Oprócz tego był spokrewniony z wybitnymi postaciami, takimi jak Joachim Lelewel i Henryk Sienkiewicz. Natomiast matka Hanny wywodziła się z poważanej rodziny przemysłowców warszawskich. Miała jedynego brata, Bogdana, który był o dwa lata starszy od niej. Rodzina była znana z działań filantropijnych – na przykład jej ciotka, pielęgniarka Zofia Szlenkierówna, założyła w Warszawie szpital dziecięcy im. Karola i Marii.

W swoim pamiętniku Hanna opisała światopogląd swoich rodziców, pisząc:

Oboje byli niewierzący: i moja matka (w paszporcie wyznania ewangelickoaugsburskiego), długie lata w mękach ateistycznego pesymizmu i mój ojciec (w paszporcie rzymski katolik) pozytywistyczny wówczas liberał co się zowie! Ale każde z nich straciło inną wiarę i każdemu z nich został po niej inny osad.

Chrzanowska została ochrzczona w parafialnym kościele św. Wojciecha w Wiązownie, natomiast szczegóły dotyczące jej pierwszej Komunii Świętej nie są znane. Spędzała dzieciństwo na edukacji domowej oraz w sanatoriach, ze względu na swoje słabe zdrowie. W 1910 roku jej rodzina osiedliła się w Krakowie, gdzie Hanna uczęszczała do szkoły prowadzonej przez pannę Okołowiczównę oraz do gimnazjum sióstr urszulanek, które ukończyła z wyróżnieniem podczas egzaminu maturalnego w latach 1917-1920.

Powołanie pielęgniarskie

Po zdaniu matury w roku 1920, Hanna podjęła pracę w sekcji Komitetu Ochrony Polski, tam z koleżanką Zofią Wajdówną zbierały fundusze na rzecz ubogich. W tym czasie zrodziło się jej powołanie do zawodu pielęgniarki, co było zasługą obecności organizacji Amerykańskiego Czerwonego Krzyża w Krakowie. Hanna, pod okiem Stelli Tylskiej, wzięła udział w kursie pielęgniarskim i we wrześniu 1920 roku rozpoczęła pracę w Klinice Chirurgicznej przy ul. Kopernika 40.

W latach 1920-1922 Chrzanowska kontynuowała naukę na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, studiując polonistykę, lecz doświadczyła urazu ręki, co wymagało interwencji chirurgicznej. Następnie zaangażowała się w działalność ambulatorium Pań Ekonomek w Krakowie, które prowadziła Magdalena Maria Epstein – przyszła dominikanka oraz Służebnica Boża. W okresie od 1922 do 1924 uczęszczała na Warszawską Szkołę Pielęgniarstwa, a po jej ukończeniu, w styczniu 1925 roku, w ramach stypendium Rockefellera, rozpoczęła studia pielęgniarstwa społecznego w Paryżu. Po powrocie, w 1926 roku, objęła posadę instruktorki w nowo utworzonej Uniwersyteckiej Szkole Pielęgniarek i Higienistek w Krakowie, a jej wiedza i doświadczenie były na tyle cenione, że została wysłana na kolejne stypendium do Belgii w celu poznania zasad pracy pielęgniarki-higienistki szkolnej.

Po powrocie do kraju, Chrzanowska koncentrowała się na edukacji nowych pokoleń pielęgniarek. W 1925 roku była aktywną członkinią Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Zawodowych i uczestniczyła w pracach nad ustawą o pielęgniarstwie. Podczas swojego pobytu w sanatorium zaczęła pisać artykuły, pełniąc rolę redaktorki naczelnej pisma „Pielęgniarka Polska” w latach 1929-1939. Niestety, II wojna światowa przerwała jej działalność w redakcji.

W 1931 roku próbowała powrócić do pracy dydaktycznej, ale z powodu choroby musiała udać się na kurację. Sama zaś podróżowała z ojcem do Włoch przed wybuchem II wojny światowej. Po rozpoczęciu działań wojennych, wróciła do Krakowa i zaangażowała się w Obywatelski Komitet Pomocy Społecznej pod kierownictwem abp. Adama Stefana Sapiehy. Prowadziła działalność również w ramach konspiracyjnych organizacji, gdzie z czasem awansowała na przewodniczącą Sekcji Opieki nad Przesiedlonymi i Uchodźcami, udzielając wsparcia powracającym z przymusowych prac w Niemczech.

Rok 1945 był dla Hanny czasem intensywnej pracy nad reaktywacją Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek i Higienistek, a latem 1946 wraz z koleżankami wzięła udział w stypendium UNRRA w Stanach Zjednoczonych. Po powrocie prowadziła wykłady w szkołach pielęgniarskich oraz kursy dla pielęgniarek w całym kraju.

W jej dorobku znalazł się również podręcznik „Pielęgniarstwo w otwartej opiece zdrowotnej”, a także organizacja konferencji i rekolekcji dla pielęgniarek. W 1957 roku, w Kobierzynie, objęła stanowisko dyrektorki Szkoły Pielęgniarstwa Psychiatrycznego. Niestety, musiała opuścić tę posadę, kiedy szkoła została rozwiązana przez Ministerstwo Zdrowia.

Hanna Chrzanowska była także pomysłodawczynią pielęgniarstwa parafialnego, współpracując z proboszczami i siostrami zakonnymi. Pomagała chorym w ich domach, organizując również wydawanie potraw wigilijnych i paczek dla ubogich. W 1960 roku biskup krakowski, Karol Wojtyła, z którym współpracowała podczas duszpasterstwa w archidiecezji, odwiedzał domy chorych, co było częścią jej misji duszpasterskiej.

W ciągu swojego życia Chrzanowska dążyła do stworzenia stacjonarnego miejsca dla chorych, gdzie mogliby spędzać czas na rehabilitacji oraz wypoczynku. Całość jej działań czerpała z duchowości, biorąc moc z codziennego uczestnictwa w mszy i sakramentu Eucharystii. Od 1956 roku była oblatką benedyktyńską, związana z klasztorem benedyktyńskim w Tyńcu.

U schyłku życia

W 1966 roku Hanna zachorowała na nowotwór. Zmagała się z chorobą, przechodząc operację oraz poddając się radioterapii. W lutym 1973 roku wygłosiła swój ostatni referat dotyczący apostolstwa świeckich w opiece nad chorymi. Jeszcze w kwietniu tego samego roku przyjęła sakrament namaszczenia chorych z rąk Franciszka Macharskiego, późniejszego kardynała.

29 kwietnia 1973 roku zmarła w swoim mieszkaniu, a jej pogrzeb odbył się 2 maja, przewodniczył mu kard. Karol Wojtyła. Jej trumna została przeniesiona do kościoła sióstr karmelitanek bosych, gdzie miały miejsce uroczystości pogrzebowe z udziałem licznego duchowieństwa, wyrażających szacunek i wdzięczność za jej życie i działania w służbie zdrowia. Pochowano ją na Cmentarzu Rakowickim.

Podczas mszy żałobnej, kard. Wojtyła dziękował Hannie za jej obecność i wpływ, nazywając ją „wcieleniem Chrystusowych błogosławieństw”. Po jej śmierci, w 2016 roku, przeprowadzono ekshumację jej szczątków, które do roku 2018 znalazły miejsce w krypcie pod ołtarzem Niepokalanego Poczęcia NMP w kościele św. Mikołaja przy ulicy Kopernika 9.

Tablica przodków

Dokumentacja genealogiczna jest niezwykle interesującym sposobem na odkrywanie korzeni i historii rodzinnych. Poniżej przedstawiamy rodowód rodziny, który ukazuje przodków Hanny Chrzanowskiej.

Rodowód rodziny
Prapradziadkowie	Kajetan Chrzanowski h. Korab (~1770–?) Anna Rogoska (1766–28.05.1836)	? ?	Jan Dmochowski h. Pobóg (~1760–1.11.1806) Antonina Anastazja Sosnowska h. Nałęcz (~1780–?)	Adam Cieciszowski h. Pierzchała (1782–1834) Felicjanna Roztworowska h. Nałęcz II (1788–2.07.1854)	Jan Karol Szlenkier (1780–7.11.1826) Elżbieta Rozyna Schüssler (11.07.1788–1.08.1845)	Jan Gottfried Temler (4.09.1793–24.07.1885) Anna Maria Franke (11.05.1797–15.12.1857)	Jan Wilhelm Grosser (9.10.1780–14.10.1852) Anna Marianna Fischer (1787–11.10.1821)	Józef Bauerfeind (1791–3.06.1861) Bogumiła Hummel (1798–4.07.1884)
Pradziadkowie	Ignacy Kajetan Chrzanowski h. Korab (1801–13.09.1854) Joanna Zembrzuska (1802–16.03.1887)		Aleksy Bonawentura Dmochowski h. Pobóg (1804–13.07.1860) Aleksandra Cieciszowska h. Pierzchała (~1820–1892)		Jan Karol Szlenkier (3.09.1811–11.05.1873) Anna Barbara Temler (4.12.1821–31.10.1884)		Edward Cyrus Cyryl Grosser (31.01.1820–10.10.1857) Marianna Franciszka Bauerfeind (2.02.1829–17.09.1859)
Dziadkowie	Bolesław Ludwik Chrzanowski h. Korab (11.08.1832–1917) Helena Dmochowska h. Pobóg (~1840–?)				Karol Jan Szlenkier (11.11.1839–13.07.1900) Maria Zenobia Grosser (30.10.1850–10.01.1913)
Rodzice	Ignacy Chrzanowski h. Korab (5.02.1866–19.01.1940) Wanda Joanna Szlenkier (24.05.1876–1951)
Hanna Chrzanowska h. Korab (7.10.1902–29.04.1973)

Publikacje

W młodym wieku, Hanna Chrzanowska zaczęła swoją przygodę z pisarstwem, twórczość literacką rozwijając poprzez wiersze. W późniejszym okresie, posługując się pseudonimem Agnieszki Osieckiej, napisała trzy powieści, w tym: „Niebieski klucz” (1934), „Krzyż na piaskach” (1938) oraz „Płonący śnieg”. Jej dorobek literacki obejmuje również prace z zakresu pielęgniarstwa. Warto wymienić kilka istotnych publikacji:

• Hanna Chrzanowska (ps. Agnieszka Osiecka): Niebieski klucz. Warszawa: Marchołt, 1934, brak numerów stron w książce,
• HannaH. Chrzanowska, Miłosierdzie Skargi, Kraków: Krakowskie Zakłady Graficzne i Wydawnicze, 1936, OCLC 840328569 [zarchiwizowane z adresu 2018-05-06], brak numerów stron w książce,
• Hanna Chrzanowska (ps. Agnieszka Osiecka): Krzyż na piaskach. Warszawa: Biblioteka Polska, 1938, OCLC 749751043, brak numerów stron w książce,
• HannaH. Chrzanowska, TeresaT. Kulczyńska, Zabiegi pielęgniarskie, wyd. 1, Kraków: Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Zawodowych w Warszawie, 1938, OCLC 833372993, brak numerów stron w książce,
• HannaH. Chrzanowska, Płonący śnieg, brak numerów stron w książce,
• HannaH. Chrzanowska, Pielęgniarstwo w otwartej opiece zdrowotnej, wyd. 1, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1960, OCLC 14382501, brak numerów stron w książce,
• Hanna Chrzanowska (pod red. Izabeli Ćwiertni): Rachunek sumienia pielęgniarki. (DOC). Kraków: Wyd. Arbor, 2002, ISBN 83-915612-2-4, OCLC 749179158, brak numerów stron w książce.

Proces beatyfikacji

W 1993 roku, na wniosek członkiń Katolickiego Stowarzyszenia Pielęgniarek i Położnych, w tym Zofii Szlendak-Cholewińskiej, zaproponowano wyniesienie Hanny Chrzanowskiej na ołtarze. 4 grudnia 1995 roku stowarzyszenie zwróciło się do metropolity krakowskiego, kard. Franciszka Macharskiego, z prośbą o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego. W tym celu utworzono biuro postulacji na placu Wolnica 5 w Krakowie. W marcu 1997 roku kard. Macharski powołał komisję historyczną, by zbierać dokumentację dotyczącą życia i działalności Hanny, pod przewodnictwem prof. dr Urszuli Perkowskiej. 28 kwietnia tego samego roku Stolica Apostolska wyraziła zgodę na rozpoczęcie procesu, wydając tzw. Nihil obstat.

Proces beatyfikacji na etapie diecezjalnym w archidiecezji krakowskiej rozpoczął się 3 listopada 1998 roku w kaplicy arcybiskupów krakowskich. Postulatorem diecezjalnym został ks. Antoni Sołtysik, co nadało Hannie tytuł Służebnicy Bożej. Po dokładnym zbadaniu dokumentów oraz przesłuchaniu 70 świadków, proces zamknięto 30 grudnia 2002 roku i 30 stycznia 2003 roku akta przekazano do Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie. 11 stycznia 2008 roku wydano dekret stwierdzający ważność postępowania diecezjalnego. W 2011 roku, dzięki staraniom postulatora generalnego ks. Mieczysława Niepsuja, złożono Positio, kluczowy dokument dla dalszej procedury beatyfikacyjnej. 27 listopada 2012 roku odbyło się posiedzenie konsultorów teologicznych, a 30 września 2015 roku, za zgodą papieża Franciszka, promulgowano dekret o heroiczności cnót Hanny, co nadało jej tytuł Czcigodnej Służebnicy Bożej.

Do beatyfikacji konieczne było udowodnienie cudu za jej wstawiennictwem. Uzdrowienie Zofii Szlendak-Cholewińskiej z rozległego udaru mózgu, które miało miejsce dzięki orędownictwu Hanny, uznano za taki cud. Stolica Apostolska, po zbadaniu okoliczności niezwykłego uzdrowienia, uznała je za nadzwyczajne 7 lipca 2017 roku. Beatyfikacja miała miejsce 28 kwietnia 2018 roku w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach, podczas uroczystej mszy, którą sprawował legat papieski kard. Angelo Amato, przy licznej obecności duchowieństwa, pielęgniarek, lekarzy oraz rodzin i przyjaciół Hanny.

W homilii wygłoszonej podczas ceremonii kard. Amato zaznaczył:

Wpatrując się w postać Hanny, pochylonej nad chorymi, również i my uczmy się pochylać nad ubogimi, troszczyć się o tych, którzy potrzebują pocieszenia, wsparcia, zachęty, pomocy. A jest ich wielu: są to maluczcy, opuszczeni, wygnani, słabi, osoby z marginesu. Niektórych z nich widzimy codziennie na naszych ulicach; wielu natomiast żyje skrycie w swoich mieszkaniach, schorowani, biedni, samotni, bez wsparcia i pomocy.

Na tę uroczystość artysta Zbigniew Juszczak namalował obraz beatyfikacyjny z wizerunkiem Hanny Chrzanowskiej, który po beatyfikacji przekazano do kaplicy kościoła św. Mikołaja w Krakowie, gdzie znajduje się jej sanktuarium.

Odznaczenia

Hanna Chrzanowska otrzymała prestiżowe wyróżnienia, które odzwierciedlają jej zaangażowanie oraz oddanie dla Kościoła i służby zdrowia. Wśród tych odznaczeń znajduje się znacząca nagroda, która została przyznana z inicjatywy abp. Karola Wojtyły – watykański order Pro Ecclesia et Pontifice, nadający hołd jej zasługom dla Kościoła i papieża.

• Odznaka honorowa „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1957),
• Order Pro Ecclesia et Pontifice (1965),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1971).

Upamiętnienie

Hanna Chrzanowska stała się patronką licznych instytucji edukacyjnych oraz placówek, które odgrywają ważną rolę w zakresie opieki.

• Szkoła Policealna w Giżycku,
• Policealna Szkoła Medyczna w Morawicy, mieszcząca się przy ul. Kieleckiej 7,
• Medyczna Szkoła Policealna w Stalowej Woli,
• Zespół Szkół Medycznych i Ogólnokształcących w Bielsku-Białej, przy ul. Konopnickiej 6,
• Medyczne Studium Zawodowe w Ostrowie Wielkopolskim, z siedzibą przy ul. Limanowskiego 17,
• Centrum Opieki Wyręczającej dla Przewlekle i Nieuleczalnie Chorych Dzieci w Krakowie, przy ul. Odmętowej 4,
• Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Zatorze, zarządzany przez Caritas,
• Szkoła Policealna Pracowników Służb Medycznych i Społecznych dla Dorosłych, znajdująca się w Zespole Jednostek Edukacyjnych Województwa Małopolskiego w Krakowie, przy os. Teatralnym 4a.

W dniu 21 września 2007 roku powstała Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „AGAPE” im. Hanny Chrzanowskiej z siedzibą w Krakowie, której głównym celem jest udzielanie wsparcia osobom z niepełnosprawnościami.

Wydarzeniem upamiętniającym Hannę Chrzanowską jest jej wspomnienie liturgiczne, które przypada na 28 kwietnia.

Ponadto, w każdą trzecią środę miesiąca w kościele św. Mikołaja w Krakowie, przy ul. Kopernika, odbywa się specjalna wieczorna msza święta, która ma na celu modlitwę o jej rychłą kanonizację.

---

Oceń: Hanna Chrzanowska

---