Aleksander Freyd

---

Życiorys

Urodziny Aleksandra Freyda miały miejsce 6 sierpnia 1897 roku w stolicy Polski, Warszawie, w rodzinie Mariana oraz Reginy z domu Güde-Makowska. Jego edukacja rozpoczęła się w Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie, które ukończył z wyróżnieniem. W latach 1915-1918 angażował się w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej, co odzwierciedla jego patriotyczne zaangażowanie.

Po osiągnięciu pełnoletności, Aleksander rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał dyplom doktora nauk lekarskich w 1923 roku, a także specjalizację w dziedzinie interny. W latach 1917-1918 piastował stanowisko asystenta w Zakładzie Anatomii Opisowej, zdobywając cenne doświadczenie. Wkrótce potem podjął studia w Instytucie Medycyny Kolonialnej w Paryżu, gdzie zdobył renomę, zajmując pierwsze miejsce w międzynarodowym konkursie dla lekarzy. Dzięki temu został zaproszony na stanowisko Assistant Etranger à la Faculté de Médecine na Sorbonie, co pozwoliło mu na rozwój w kierunku medycyny tropikalnej.

Jako delegat Rządu Polskiego, Aleksander brał udział w misjach do Peru oraz Brazylii, co wpisuje się w szerszy kontekst działalności polskiej medycyny w Ameryce Południowej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, zdecydował się wstąpić do Wojska Polskiego. W 1920 miał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a 8 stycznia 1924 roku został zatwierdzony w stopniu porucznika, zaczynając swoją wojskową karierę.

W 1922 roku miał już przydział do Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr 4 w Łodzi, a od 1923 roku związany był z 7 Pułkiem Piechoty Legionów w Chełmie. Jego kariera wojska rozwijała się, a w 1934 roku posiadał przydział do Kadry Zapasowej 1 Szpitala Okręgowego w Warszawie. Gdy awansował na stopień kapitana, stał się jedną z kluczowych postaci w korpusie oficerów rezerwy sanitarnych.

Freyd był również członkiem polskich ekspedycji badawczych, m.in. Urzędu Emigracyjnego oraz Banku Gospodarstwa Krajowego, co miało na celu zbadanie możliwości zasiedlania terenów Peru. Interesował się tamtejszymi plemionami, w tym Kampami, a także odbywał podróże do Brazylii oraz na Saharę, biorąc udział w Międzynarodowym Kongresie Medycznym w Algierze. Jego działalność nie ograniczała się tylko do badań. Był przewodniczącym Sekcji Biologii Ligi Morskiej i Kolonialnej oraz wiceprzewodniczącym Związku Pionierów Kolonialnych.

Od 1931 roku Aleksander Freyd był członkiem korespondentem Akademii Geograficznej w Limie, a poza tym prowadził prywatną praktykę lekarską w Warszawie w latach 30. Uczył także na Wolnej Wszechnicy Polskiej na temat chorób tropikalnych. W obliczu wybuchu II wojny światowej, postawił na ewakuację na wschód, jednak po agresji ZSRR 17 września 1939 roku, został aresztowany przez Sowietów.

Zatrzymany w okolicach Brzeżan, był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. W odnalezionym dzienniku innego więźnia, Stefana Pieńkowskiego, stwierdzono, że Aleksander wygłaszał dla osadzonych wykład na temat Amazonki. W 1940 roku został przewieziony do Katynia, gdzie zginął z rąk funkcjonariuszy NKWD. Jego miejsce spoczynku to obecny Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu, gdzie spoczywają pamięci poległych żołnierzy.

Prywatnie, 29 października 1932 roku, związał się z Ireną Klewin, choć ich szczęście nie trwało długo – Irena zmarła 10 sierpnia 1934 roku. Dopiero po wielu latach, 5 października 2007 roku, Aleksander Freyd został pośmiertnie mianowany majorem przez Ministra Obrony Narodowej, Aleksandra Szczygłę, a awans ogłoszono podczas uroczystości w Warszawie 9 listopada 2007 roku, w ramach upamiętnienia ofiar Katynia.

Ordery i odznaczenia

Aleksander Freyd zdobył wiele odznaczeń, które świadczą o jego wkładzie w walkę o niepodległość oraz działalność społeczną. Poniżej przedstawiamy szczegółową listę jego odznaczeń:

• Krzyż Niepodległości – nadany 15 kwietnia 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Walecznych – przyznany dwukrotnie, pierwszy raz w 1922 roku za działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej,
• Złoty Krzyż Zasługi – nadany 10 listopada 1933 roku „za zasługi na polu pracy społecznej w Lidze Morskiej i Kolonjalnej”,
• Srebrny Krzyż Zasługi – przyznany 9 listopada 1932 roku „za zasługi na polu pracy społecznej”,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Odznaka Szkoły Podchorążych Piechoty,
• Krzyż Zasługi Obrońców – nadany na Łotwie.

Wszystkie te odznaczenia doskonale ilustrują jego zaangażowanie w najważniejsze sprawy ówczesnej Polski oraz działalność na rzecz wspólnoty społecznej.

Publikacje

Oto przegląd najważniejszych publikacji Aleksandra Freyda, które stanowią istotny wkład w dziedzinie medycyny oraz badań nad chorobami tropikalnymi:

• Dwa dni wśród trędowatych nad Amazonką (1928),
• Patologia Amazonii Peruwiańskiej (1930),
• Międzynarodowy Kongres Malarii w Algierze (1930),
• Choroby klimatyczne: Parazytologia; Epidemiologia: rozdziały wybrane (1938, współautor: Julian Szymański).

---

Oceń: Aleksander Freyd

---