Edward Stenz

---

Życiorys

Edward Stenz doświadczył bogatego i znaczącego życia naukowego, które rozpoczął od ukończenia Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie. W 1917 roku zapisał się na Uniwersytet Warszawski, gdzie studiował na Sekcji Matematyczno-Fizycznej Wydziału Filozoficznego. Po roku nauki w 1918 przerywa studia, by dołączyć do formującego się polskiego wojska, pracy w Głównej Stacji Meteorologicznej w Warszawie jako obserwator. Z doświadczeniem zdobytym w służbie wojskowej, powrócił na uczelnię w 1920 roku i zakończył studia w 1923.

W 1926 roku uzyskał doktorat na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, a jego praca naukowa nosiła tytuł „Natężenie promieniowania słonecznego i insolacja w Warszawie”. W trakcie swojego rozwoju akademickiego, objął asystenturę na Uniwersytecie Warszawskim, z której zrezygnował w 1925 roku, otrzymując nominację na stanowisko kierownika Wydziału Morskiego w Państwowym Instytucie Meteorologicznym w Nowym Porcie.

W 1927 roku Stenz przyjął propozycję Henryka Arctowskiego i rozpoczął współpracę na Uniwersytecie we Lwowie, w Instytucie Geofizyki i Meteorologii. W 1928 roku wyjechał na podróż naukową do Poczdamu, Paryża oraz De Bilt, gdzie zdobywał wiedzę na temat nowoczesnych metod prac magnetycznych. Prowadził pomiary w okolicach Lwowa, a także kierował stacją magnetyczną w Daszawie, osiągając znaczące rezultaty w badaniach magnetycznych na obszarze ponad 7300 km².

Stenz należy do pionierów badań aktynometrycznych w Polsce, które rozpoczął pod kierunkiem prof. Władysława Gorczyńskiego. W 1922 roku odbył podróż do europejskich obserwatoriów astronomicznych, co wzbogaciło jego doświadczenie. W kolejnych latach realizował szereg pomiarów, w tym cenne aktynometryczne i pyrheliometryczne zarówno w Polsce, jak i na międzynarodowych wyprawach, takich jak podróż statkiem Flandre do Buenos Aires, gdzie jako pierwszy na świecie dokonał pomiarów pyrheliometrem Ångströma na morzu.

W 1928 roku jego badania, które wykazały, że opad pyłu eolicznego nie pochodził z Azji Mniejszej, ale z Ukrainy, wywarły wpływ na ówczesną naukę. Kolejne lata poświęcił na badania absorpcji pary wodnej, pomiary grawimetryczne oraz na organizację obserwatorium na Kasprowym Wierchu. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej wyjechał do Kabulu, przyjmując działalność jako dyrektor Służby Meteorologicznej i Hydrologicznej, gdzie miał okazję badać zjawiska sejsmiczne oraz podział klimatyczny Afganistanu.

Po wojnie, w 1948 roku, Edward Stenz powrócił do Polski, obejmując katedrę geofizyki na Uniwersytecie Warszawskim i pozostawiając po sobie trwały dorobek naukowy, który zawiera około 150 publikacji. Niestety, jego zdrowie uległo pogorszeniu po tragicznym wypadku córki, co odbiło się na jego dalszym życiu. W 1954 roku za swoje zasługi otrzymał Złoty Krzyż Zasługi, a pośmiertnie Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 1956, a jego ostateczny spoczynek znajduje się na Cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 50, grób 19). Materiały archiwalne jego prac znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-113.

---

Oceń: Edward Stenz

---