Stanisław Tyski to wybitny polski geolog, którego dorobek naukowy znacząco wpłynął na rozwój geologii w Polsce. Urodzony 17 kwietnia 1913 roku w Warszawie, przez całe swoje życie pozostawał związany z tą stolicą, gdzie zmarł 10 kwietnia 2002 roku.
Jego specjalizacja obejmowała geologię regionalną, ze szczególnym naciskiem na Niż Polski, co czyni go autorytetem w tej dziedzinie. Ponadto, Tyski był uznawany za eksperta w zakresie geologii złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, co miało istotne znaczenie dla przemysłu wydobywczego w Polsce.
Życiorys
Stanisław Tyski urodził się w Warszawie, gdzie ukończył zarówno szkołę podstawową, jak i gimnazjum. W 1934 roku rozpoczął swoją edukację na Uniwersytecie Warszawskim, wybierając Wydział Matematyczno-Przyrodniczy z sekcją geologii. W 1939 roku uzyskał absolutorium, jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił mu ukończenie studiów i uzyskanie magisterium.
Już w styczniu 1938 roku podjął pracę w Państwowym Instytucie Geologicznym, gdzie kontynuował działalność także w trakcie wojny, współpracując z Amt für Bodenforschung w Warszawie. Od 1940 do 1944 roku działał w konspiracji jako ppor. Stefan, a następnie przyjął pseudonim Tomek, pełniąc funkcję szefa wyszkolenia w Związku Odwetu przy Komendzie Głównej ZWZ. Po przekształceniu ZWZ w Kierownictwo Dywersji Kedyw, Tyski stał się jednym z kluczowych organizatorów i twórców kursów sabotażowo-dywersyjnych.
W 1943 roku awansował na podporucznika i objął stanowisko zastępcy dowódcy szkolenia. Tuż przed wybuchem Powstania Warszawskiego, w lipcu 1944 roku, wespół ze Stefanem Zbigniewem Różyckim, wymienił materiały naukowe na makulaturę, ukrywając je następnie na terenie Instytutu. Jak wspomniano, w początkowych dniach powstania został odcięty od swojej jednostki, co doprowadziło do jego wywozu do Halle.
Po wojnie, w styczniu 1945 roku, Tyski powrócił do Polski, a swoje kroki skierował do dyrektora PIG Jana Czarnockiego, by zająć się zabezpieczaniem ocalałego materiału. W lipcu 1945 roku przeniósł się do Instytutu w Krakowie, gdzie pracował do listopada tego samego roku. Po zagrożeniu ze strony służb bezpieczeństwa, Tyski, za zgodą dyrektora, udał się na Ziemie Odzyskane, gdzie podjął pracę we Wrocławiu w Zjednoczeniu Energetycznym Dolnego Śląska.
W 1946 roku zaczął pracę w Regionalnej Dyrekcji Planowania Przestrzennego, a w lipcu 1947 roku, na polecenie dyrektora PIG, objął kierownictwo Dolnośląskiego Oddziału Terenowego PIG w Szczawnie-Zdroju. Po powrocie do Warszawy w październiku 1948 roku, pełnił rolę kierownika nowo tworzonego Wydziału Stratygrafii i Paleontologii. Szybko stał się pełnomocnikiem dyrektora Jana Czarnockiego, odpowiedzialnym za planowanie oraz budowę nowego gmachu Instytutu, który oddano do użytku w 1952 roku.
Od 1954 roku Tyski kierował Wydziałem Podłoża Niżu Polskiego, który niedługo później przekształcono na Zakład Geologii Niżu Polskiego. Pełnił tę funkcję do maja 1966 roku. W październiku 1962 roku powierzono mu zadanie organizacji Zakładu Złóż Ropy i Gazu oraz Laboratorium Analitycznego Bituminów, którym zarządzał do 1967 roku.
Pomimo trudności politycznych, w latach 1957–1958 Tyski był inicjatorem i współautorem syntez geologii Niżu Polskiego, a jego prace zaowocowały nagrodą Państwową II Stopnia w 1964 roku. Zespół, którego był częścią, ponownie odebrał tę nagrodę w 1968 roku za uczestnictwo w odkryciu złoża soli potasowych. W 1965 roku uzyskał tytuł magistra nauk o Ziemi na Uniwersytecie Łódzkim.
W 1967 roku, z powodu zmian politycznych, został oddelegowany do Zakładu Ekonomiki Prac Geologicznych. Tam prowadził badania regionalne do 1972 roku, a następnie kierował Pracownią Metodyki Regionalnych Badań Bituminów w Zakładzie Geologii Ropy i Gazu aż do 1975 roku. W latach 1974–1975 równocześnie kierował Pracownią Rozwoju oraz Koordynacji Badań Geologicznych. W kwietniu 1977 roku objął kierownictwo grupy problemowej badań związanych z genezą i migracją węglowodorów.
Na emeryturę przeszedł w lipcu 1978 roku, zostawiając po sobie znaczący dorobek. Był autorem lub współautorem licznych projektów geologicznych związanych z ważnymi odwiertami, wzmiankując między innymi Ełk, Piłę, Bytów, Lębork, Bartoszyce, Gołdap, Nidzicę, Koszalin, Kołobrzeg, Kamień Pomorski, Goleniów, Kętrzyn, Olsztyn, Jamno, Gościno oraz Ustroń.
Odznaczenia
Stanisław Tyski odegrał znaczącą rolę w historii, a jego osiągnięcia zostały docenione poprzez liczne odznaczenia.
Wśród nich znajdują się:
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami za walkę z okupantem,
- Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej,
- Odznaka Budowniczego Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Edward Stenz | Jerzy Jasiuk | Maria Magdalena Kurpik | Irena Szumiel | Józef Lityński | Eugenia Stołyhwo | Wacław Ponikowski | Jeremi Wasiutyński | Piotr Laskowski | Stefan Kozakiewicz | Małgorzata Kossut | Witold Janowski (matematyk) | Piotr Bołtuć | Ewa Jabłońska-Deptuła | Wawrzyniec Rymkiewicz | Barbara Kmiecikowa | Michał Kosiński | Stanisław Krajewski (filozof) | Adam Antoni Piątkowski | Kazimierz GłazekOceń: Stanisław Tyski