Barbara Warda

---

Życiorys

Młodość i edukacja

Barbara Warda przyszła na świat 24 maja 1912 roku w stolicy Polski, Warszawie, w rodzinie Wincentego Wardy oraz Malwiny z Mackiewiczów. W okresie dzieciństwa oraz młodości mieszkała z rodzicami w Kutnie. W 1931 roku zakończyła edukację w gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Gostyninie.

W roku 1936 rozpoczęła naukę w Warszawskiej Szkole Pielęgniarstwa, z której uzyskała dyplom w 1939 roku. Po ukończeniu edukacji planowała rozpocząć pracę w Zakopanem, gdzie mieszkała jej rodzina. W marcu 1939 roku dyrektor Szpitala Wolskiego, dr Józef Marian Piasecki, zwrócił się do kierownictwa szkoły z prośbą o wytypowanie dwóch najlepszych absolwentek, które mogłyby podjąć pracę w jego placówce. Jedną z wybranych była właśnie Barbara Warda, która 1 kwietnia 1939 roku rozpoczęła zatrudnienie w Szpitalu Wolskim, przyjmując rolę instrumentariuszki oraz kierowniczki sali operacyjnej.

Działalność konspiracyjna

W chwili wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 roku pozostała w Warszawie, mimo trudnych warunków. Razem z innymi pracownikami Szpitala Wolskiego aktywnie niosła pomoc rannym żołnierzom i cywilnym ofiarom niemieckich bombardowań oraz ostrzału artyleryjskiego.

W trakcie niemieckiej okupacji zaangażowała się w działalność konspiracyjną w strukturach Armii Krajowej, przyjmując pseudonim „Stara”. Podczas potajemnych kursów organizowanych w Szpitalu Wolskim szkoliła sanitariuszki AK. Wzięła także udział w akcji uwolnienia Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego, którego przewieziono z Pawiaka do Szpitala Wolskiego, a następnie upozorowano jego śmierć w wyniku rzekomej operacji. Gdy w lutym 1944 roku do szpitala przywieziono ciężko rannego Bronisława Pietraszewicza, ps. „Lot”, uczestniczyła w nieudanej próbie uratowania jego życia.

W 1943 roku zaczęła studia medyczne na konspiracyjnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich.

Powstanie warszawskie

1 sierpnia 1944 roku zainicjowano powstanie warszawskie. Pięć dni później, oddziały SS oraz niemieckiej policji, pod dowództwem SS-Gruppenführera Heinza Reinefartha, rozpoczęły brutalną eksterminację mieszkańców Woli. Po wtargnięciu do Szpitala Wolskiego, Niemcy zamordowali zarówno dyrektora Piaseckiego, jak i prof. Janusza Zeylanda, a także szpitalnego kapelana, ks. Kazimierza Ciecierskiego. Pozostałych Polaków wypędzono z gmachu, zmuszając ich do zbiegania w kierunku hal warsztatów przy ul. Moczydło. W tym czasie, z kolumny wyciągnięto lekarzy chirurgów, Leona Manteuffela oraz Stefana Wesołowskiego, a także pielęgniarki Barbarę Wardę i Irenę Dobrzańską, które skierowano do pracy w niemieckim punkcie sanitarnym przy ul. Górczewskiej 53.

6 sierpnia, niemiecki punkt sanitarny, razem z obiema pielęgniarkami, został przeniesiony do Szpitala Wolskiego. Dr Zbigniew Woźniewski, jako jeden z nielicznych ocalałych lekarzy, przy pomocy ocalałych pracownic i personelu zdołał wznowić działalność szpitala. Dzięki nim zaczęto zapewniać opiekę pacjentom, a także udzielać pomocy wypędzanym cywilom, a ich kolumny były prowadzone ulicą Wolską w kierunku Dworca Zachodniego w obliczu nadciągającego niebezpieczeństwa.

Barbara Warda przebywała w Szpitalu Wolskim do 25 sierpnia, po czym przeniesiono ją wraz z niemieckim punktem sanitarnym do Szpitala Maltańskiego na ul. Senatorskiej. Mimo trudnych warunków, starała się regularnie wracać na ul. Płocką, aby przynosić lekarstwa oraz środki opatrunkowe z Szpitala Maltańskiego.

Pewnego dnia, na prośbę dwóch młodocianych Polaków, przymusowych robotników, udała się do piwnicy w sąsiedniej kamienicy, aby niknąć zmieniającej odzieży. Niestety, Niemcy zaczęli podejrzewać ją o przekazywanie informacji powstańcom i oskarżyli o szpiegostwo, postawiając przed niemieckim sądem wojennym. Dzięki zeznaniom niemieckiego podoficera, który potwierdził, że mogła udać się do piwnic jedynie w celu poszukiwania odzieży, sąd orzekł jej uniewinnienie.

Po 10 września przeniosła się wraz z niemieckim punktem sanitarnym do Szpitala PCK przy ul. Smolnej na Powiślu. 13 września, została zwolniona przez Niemców z obowiązku pracy i ponownie wróciła na stałe do Szpitala Wolskiego. Od momentu powrotu zajmowała się głównie kwestiami aprowizacyjnymi oraz organizacyjnymi, a także ewakuowaniem pacjentów, co wymagało częstych podróży wozem konnym do Pruszkowa po niezbędne dostawy, takie jak chleb.

W dodatkowych chwilach, Warda nie bała się angażować w przenoszenie rannych z przerobionego na oboz przejściowy kościoła św. Wojciecha do Szpitala Wolskiego. 23 września, wbrew zakazom gestapo z Sonderkommando „Spilker”, udało jej się wydostać 13 jeńców AK ze wspomnianego kościoła, udając ich cywilnymi pacjentami, po czym ewakuowano ich z miasta.

Na koniec października 1944 roku Szpital Wolski został ewakuowany z Warszawy, a Barbara Warda, przez następne kilka miesięcy, pracowała w filii szpitala, zorganizowanej w Pszczelinie, w rejonie Brwinowa.

Losy powojenne

18 stycznia 1945 roku, po otrzymaniu informacji o sowieckiej ofensywie oraz ucieczce Niemców, wspólnie z grupą pracowników Szpitala Wolskiego, wyruszyła pieszo w kierunku zniszczonej Warszawy, docierając na miejsce kolejnego dnia.

Po zakończeniu działań wojennych kontynuowała pracę w Szpitalu Wolskim. Mimo propozycji od dr. Janiny Misiewicz, dotyczącej objęcia stanowiska przełożonej pielęgniarek, postanowiła kontynuować studia medyczne, które rozpoczęła podczas okupacji, łącząc je z pracą instrumentariuszki. W 1950 roku uzyskała dyplom lekarski na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

Następnie nadal pracowała w Szpitalu Wolskim, początkowo jako asystentka, a od 1957 roku pełniła rolę starszej asystentki w zakresie chirurgii oraz anestezjologii. Ponadto w 1953 roku przez dziewięć miesięcy pracowała jako anestezjolog w szpitalu PCK w Korei Północnej.

W latach 1960–1962 była kierownikiem bloku operacyjnego Szpitala Bielańskiego Szpitalu Bielańskim. Później kontynuowała karierę w Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie. W 1973 roku przeszła na emeryturę, jednak do 1992 roku kontynuowała pracę w pogotowiu ratunkowym, z siedzibą przy ul. Hożej w Warszawie.

Barbara Warda była członkinią wielu organizacji, w tym Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego, Towarzystwa Chirurgów Polskich oraz Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej. Przez 35 lat pełniła również funkcję prezesa Koła PTTK Przyjaciół Ziemi Gostynińskiej w Warszawie.

Odeszła z tego świata 27 lutego 1999 roku, a jej ostatnie miejsce spoczynku znajduję się na cmentarzu komunalnym Północnym w Warszawie (kwatera W-VII-13-5-5). Jej pielęgniarski czepek jest jednym z eksponatów w Muzeum Powstania Warszawskiego.

Ordery i odznaczenia

Osoba ta zdobyła wiele odznaczeń, które odzwierciedlają jej znaczący wkład w historię i kulturę. Przyznano jej między innymi:

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany 28 stycznia 1954,
• Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939”,
• Warszawski Krzyż Powstańczy,
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Krzyż Armii Krajowej,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 13 stycznia 1955,
• Złota Honorowa Odznaka PTTK,
• Srebrna Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”,
• Medal okolicznościowy „IV wieki Stołeczności Warszawy”.

Warto również zaznaczyć, że otrzymała odznaczenie z północnokoreańskiego systemu odznaczeń.

---

Oceń: Barbara Warda

---