Stanisław Miedza-Tomaszewski

---

Życiorys

Stanisław Miedza-Tomaszewski, artysta o niezwykłej biografii, w latach 1935–1939 studiował architekturę wnętrz uWojciecha Jastrzębowskiegooraz malarstwo u Karola Tichego na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie w czerwcu 1939 roku uzyskał dyplom. W okresie niemieckiej okupacji, aktywnie pracował w Departamencie Informacji, dokumentując niewyobrażalne zbrodnie dokonywane przez Niemców na ziemiach polskich. Bardzo podobnie jak jego brat, Miedza-Tomaszewski angażował się w wykonanie odbitek z zdjęć przynoszonych do wywołania w jego miejscu pracy. Zgromadzona dokumentacja owych zbrodni wkrótce została przekazana do Londynu, gdzie stanowiła istotny dowód w procesach norymberskich.

W obliczu trudnych realiów czasów wojny, we współpracy zJózefem Walaszczykiemprzemycał żywność, leki oraz dokumenty, ratując Żydów w warszawskim getcie. W wyniku aresztowania przez gestapo we wrześniu 1941, został umieszczony w więzieniu na Pawiaku, gdzie doświadczył brutalnych tortur. Obawiając się, że nie wytrzyma dalszego przesłuchania, poprosił o dostarczenie trucizny, jednak władze konspiracyjne odmówiły. W efekcie, postanowiono o jego odbiciu.

Pewnego dnia został wezwany do dentystycznego ambulatorium, gdzie celowo zarażono go tyfusem, co umożliwiło jego przeniesienie do szpitala zakaźnego. Tam udawał nagły atak wyrostka robaczkowego, co doprowadziło do transportu do szpitala na Woli, w którym również działała konspiracyjna komórka. Prof. Józef Grzybowski oraz dr Leon Manteuffel-Szoege przeprowadzili pozorowaną operację, a Miedza-Tomaszewski został zamieniony z wcześniej zmarłym mężczyzną. Poświadczyli, iż mimo udanej operacji pacjent zmarł, co pozwoliło mu przetrwać w ukryciu przez resztę okupacji. Ten niezwykły epizod stanowił inspirację dla scenariusza filmu „Umarłem, aby żyć”.

Przed i po aresztowaniu aż do roku 1946, Miedza-Tomaszewski był kluczowym projektantem Grobów Pańskich wkościele św. Anny w Warszawie, kierując się aktualną sytuacją kraju. Projektował nie tylko Groby Pańskie, ale także żłóbki bożonarodzeniowe w tym kościele, prowadząc swoją działalność artystyczną również podczas stanu wojennego oraz do końca lat 80-tych.

W czasach powstania warszawskiego Miedza-Tomaszewski zaangażował się w Akcję N, tworząc plakaty i znaczki dla podziemia. Był pomysłodawcą winiety dla konspiracyjnego Biuletynu Informacyjnego oraz okładek i rysunków do wydawnictw przygotowanych przez Tajne Wojskowe Zakłady Wydawnicze. W tym okresie projektował dywersyjne banknoty, z których najbardziej znana pięciomarkówka, na pozór identyczna z oryginałem, nosiła napis: „5 marek odszkodowania otrzyma twoja rodzina, gdy zginiesz na froncie wschodnim”.

Jako wuj Lecha oraz Jarosława Kaczyńskich, wniósł ich kandydatury na casting do głównych ról w filmie „O dwóch takich, co ukradli księżyc”, który miał swoją premierę w 1962 roku. Po wojnie Miedza-Tomaszewski objął posadę wykładowcy na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, a także brał udział w socrealistycznej przebudowie wnętrz Hotelu Bristol w latach 1952–1954. W skład zespołu projektowego wchodzili tacy artyści jak Kazimierz Biernacki, Jerzy Świdliński oraz Zenon Różewicz, niestety, wystrój zdobyty w ich twórczości zniknął podczas gruntownej renowacji hotelu w latach 80-tych.

Miedza-Tomaszewski był autorem albumu „Plakaty powstańczej Warszawy”, wydanego w 1989, oraz książki „Benefis konspiratora”. W roku 1959, jako współautor, przyczynił się do obudowy komputera AKAT-1, konstrukcji Jacka Karpińskiego.

Warto zaznaczyć, że Stanisław Miedza-Tomaszewski był ojcem chrzestnym prezydenta RPLecha Kaczyńskiego oraz mężem Ireny, siostry Jadwigi Kaczyńskiej. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 92-2-9).

---

Oceń: Stanisław Miedza-Tomaszewski

---