Aleksander Mogilnicki

---

Życiorys

Wykształcenie

Aleksander Mogilnicki przyszedł na świat 16 kwietnia 1875 roku w Warszawie, jako dziecko Konstantego oraz Henryki z Żarnowskich. Jego ojciec, wykształcony prawnik oraz znany społecznik, brał aktywny udział w powstaniu styczniowym, co wiązało się z jego uwięzieniem na okres dwóch lat. To właśnie w takiej atmosferze umiłowania tradycji oraz patriotyzmu spędził swoje młodzieńcze lata. Po przeprowadzce rodziny do Łodzi, gdzie ojciec objął stanowisko rejenta, Aleksander uczęszczał do miejscowego gimnazjum, zakończonego sukcesem w 1892 roku. Wprowadziło go to na ścieżkę nauk prawniczych na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim.

Działalność zawodowa

Po ukończeniu studiów w 1900 roku, Mogilnicki powrócił do Łodzi, gdzie po odbyciu praktyki zawodowej u adwokata Jana Czeraszkiewicza, otworzył własną kancelarię adwokacką. Przypadek sprzyjał mu i wkrótce po osiedleniu się w Łodzi, związał się z lokalnym codziennym wydawnictwem „Goniec Łódzki”, które od 1898 roku było prowadzone przez hrabiego Henryka Łubieńskiego. Ta gazeta, rywalizująca z wcześniej powołanym przez Wiktora Czajewskiego „Rozwojem”, przyciągała do współpracy liczne talenty pisarskie, w tym poetów takich jak Artur Glisczyński, Antoni Mieszkowski, Władysław Rowiński, Wiktor Karliński czy Zygmunt Bartkiewicz. Przez Łódź przebywał do 1911 roku, a 6 lipca 1901 roku zawarł związek małżeński z artystką i malarką Natalią Makarczyk. W 1904 roku uzyskał stopień doktora prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1913-1914 prowadził wykłady z zakresu prawa karnego na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie, a także był pracownikiem Komisji Prawa Karnego Tymczasowej Rady Stanu.

Poeta

Poezją zainteresował się w młodości, a w 1903 roku w Łodzi wydał swój jedyny zbiór wierszy pt. „Z jasnych dni”. Utwory, które się w nim znalazły, są unikalną kroniką wydarzeń kulturalnych tamtej epoki oraz lokalnych jubileuszy. Wiersz „Mistrzowi cześć!”, to jeden z przykładów, opatrzony informacją o wygłoszeniu go podczas jubileuszu Henryka Sienkiewicza w Łodzi w grudniu 1900 roku. Kolejnym ważnym wierszem był „Na nowe szlaki”, napisany na jubileusz Marii Konopnickiej w 1902 roku.

Prawnik

W większości swojego życia, Aleksander Mogilnicki działał jako prawnik, szczególnie interesując się implikacjami prawnymi związanymi z dziećmi, które popełniały przestępstwa. Czasopismo „Szkoła Specjalna” w swoim wydaniu z 1983 roku opublikowało artykuł autorstwa Ewalda Jacka Dukaczewskiego i Marka Kujawy, zatytułowany „Zasłużeni dla pedagogiki specjalnej”, w którym można znaleźć słowa uznania dla jego pracy. Zastanawiano się nad zaniedbaniami wobec dzieci społecznie niedostosowanych, a Mogilnicki popierał inicjatywy mające na celu poprawę ich sytuacji. Promował m.in. projekt Władysława Szenajcha, który zakładał kompleksowe podejście do opieki nad dziećmi w trudnej sytuacji prawnej. Jego podejście opierało się na przekonaniu, że „walka z przestępczością nieletnich powinna być skierowana głównie na wychowanie prewencyjne”. W 1919 roku Sejm Ustawodawczy powołał Komisję Kodyfikacyjną, a Mogilnicki znalazł się w gronie 40 jej członków, stając się jednym z prominentnych głosów w dyskusji na temat przestępczości nieletnich. Jego reprezentacja w sprawie odpowiedzialności karnej doprowadziła do wielu kontrowersji, jednak starał się wprowadzać systemy wychowawcze, które miały na celu polepszenie sytuacji dzieci w konflikcie z prawem.

Związki z Łodzią

Podczas międzywojnia Aleksander Mogilnicki nadal pozostawał w bliskim kontakcie z Łodzią, wykładając procedurę karną w łódzkiej Wolnej Wszechnicy Polskiej oraz po wojnie na Uniwersytecie Łódzkim. Jego zainteresowanie miastem dzieciństwa trwało przez całe życie. Zmarł 1 września 1956 roku w Łodzi w wieku 81 lat, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na Starym Cmentarzu w Łodzi przy ulicy Ogrodowej, gdzie został pożegnany przez rodzinę oraz rzesze przyjaciół i kolegów. Miejscowe gazety opublikowały nekrologi, które wspomniały o jego niezatarżonych osiągnięciach jako prawnik oraz wychowawca wielu pokoleń prawników. Rzadko jednak przypominano, że był też poetą, co podkreśla jego wszechstronność i talent, które towarzyszyły mu przez całe życie.

Publikacje

Oto lista publikacji Aleksandra Mogilnickiego, które pokazują jego wkład w rozwój prawa:

• Sąd przysięgłych (1899),
• Sądy administracyjne (1900),
• Indywidualizacja kary (1900),
• Kary dodatkowe (1907),
• Obrońca kryminalny a opinie publiczna (1911),
• Dziecko i przestępstwo, wyd. II (1925),
• Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Kraków 1933,
• Kodeks karny. Komentarz (wraz z prof. Glaserem), Kraków 1934,
• Ustawy karne dodatkowe, Kraków 1934,
• Wzory do kodeksu postępowania karnego, Kraków 1935,
• Kodeks wojskowego postępowania karnego z komentarzem, Warszawa: Wojskowy Inst. Naukowo-Wydawniczy, 1947,
• Wspomnienia: spisane w Łodzi w latach 1949–1955 (wydane pośmiertnie), Warszawa 2008.

Źródło:

Ordery i odznaczenia

Aleksander Mogilnicki, jako wybitna postać, posiadał liczne odznaczenia, które świadczą o jego zasługach i osiągnięciach. Oto niektóre z nich:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, nadany 10 listopada 1927,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 2 maja 1923,
• Krzyż Wielki Orderu św. Sawy, otrzymany w Jugosławii,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Gwiazdy Rumunii, nadany przez Rumunię.

---

Oceń: Aleksander Mogilnicki

---