Jan Pruszyński (prawnik)

---

Życiorys

Jan Pruszyński, syn Piotra i Wilhelminy z Załęskich, rozpoczął swoją edukację w 1959 roku, kończąc Szkołę Ogólnokształcącą nr 44 w Warszawie. Następnie podjął studia w Instytucie Orientalistycznym Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Warszawskiego, a rok później przeniósł się na Wydział Prawa, który ukończył w 1965, zdobywając specjalizację w zakresie prawa międzynarodowego publicznego.

Warto również podkreślić, że Jan ukończył podyplomowe studia z zakresu dokumentacji naukowej (PAN) oraz zgłębiał filologię i historię kultury krajów basenu Morza Śródziemnego. Dodatkowo, interesował się naukami pomocniczymi historii, a także prawem amerykańskim, ucząc się na American Seminar Salzburg.

Od 1967 roku pracował w Instytucie Nauk Prawnych PAN jako asystent naukowo-techniczny w redakcji „Przeglądu Ustawodawstwa i Czasopism Prawniczych”, a od 1972 roku pełnił funkcję adiunkta dokumentacji naukowej. W 1975 r. uzyskał stopień naukowy doktora nauk prawnych na podstawie dysertacji pt. „Prawna ochrona zabytków architektury w Polsce”, co zostało wyróżnione przez Ministra Kultury i Sztuki.

W latach 1975–1989 był członkiem Rady Naukowej Pracowni Konserwacji Zabytków oraz pracował jako adiunkt w Zespole Prawa Administracyjnego INP PAN w latach 1976–1985. W 1984 roku na podstawie rozprawy habilitacyjnej pt. „Stopnie naukowe. Studium z prawa administracyjnego i dorobku naukowego” uzyskał stopień doktora habilitowanego prawa administracyjnego.

Przez lata 1983–1989 Pruszyński brał aktywny udział w zagranicznych konferencjach naukowych oraz prowadził badania na wielu renomowanych uniwersytetach. W 1986 roku, na zaproszenie British Academy, prowadził swoją pracę badawczą w Institute of Advanced Legal Studies oraz na uniwersytetach w Oxfordzie, Edynburgu i Birmingham, gdzie był również zapraszany jako profesor wizytujący.

Od 1983 do 1986 roku prowadził wykłady na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego oraz na podyplomowym studium Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W roku 1991 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk prawnych i objął stanowisko profesora nadzwyczajnego w Instytucie Nauk Prawnych PAN, gdzie kierował Zespołem Prawa Administracyjnego. Prowadził także zajęcia na Wydziale Konserwatorskim Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

W 1996 roku Pruszyński został mianowany na stanowisko profesora zwyczajnego. W latach 1998–2003 prowadził zajęcia dydaktyczne w Wyższej Szkole Handlu i Prawa, a w latach 2001–2007 wykładał w Wyższej Szkole Informatyki, Zarządzania i Administracji w Warszawie, kształcąc wielu przyszłych prawników.

Do grona jego uczniów należeli znani profesjonaliści, tacy jak Dariusz Matelski (UAM Poznań), ks. dr Paweł Bijak (Warszawa) oraz Wojciech Paczuski (Warszawa) i dr hab. Kamil Zeidler (Uniwersytet Gdański).

Jan Pruszyński był żonaty z Agnieszką Pruszyńską (z domu Jarzembską) od 1972 roku, z którą doczekał się syna Michała Jerzego, urodzonego w 1973 roku. Po długim i pełnym osiągnięć życiu, zmarł i został pochowany 17 kwietnia 2008 roku na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 230-III-9).

Księga Pamiątkowa

Dariusz Matelski jest autorem obszernej pracy zatytułowanej „Anatomia grabieży. Polityka Rosji wobec polskiego dziedzictwa kultury od XVII do XXI wieku”, która została wydana przez Wydawnictwo AVALON w Krakowie w 2021 roku. Ta książka, licząca aż 928 stron, pełna jest ilustracji i map, a jej ISBN to 978-83-7730-451-8. Jest ona dedykowana nieżyjącemu profesorowi Janowi Pruszyńskiemu, który zasłużył się w wielu dziedzinach nauki.

Warto zauważyć, że w tej publikacji, w rozdziale zamieszczonym na stronach 633-647, znajduje się niezwykle ważny fragment dokumentujący dorobek naukowy prof. Pruszyńskiego. Obejmuje on okres od 1967 do 2007 roku, wzbogacony również o pracę z 2015 roku, zawierającą łącznie 390 pozycji. Ta bibliografia jest znacząca dla badaczy zajmujących się tematyką polskiego dziedzictwa kulturowego oraz wpływem polityki rosyjskiej na nie na przestrzeni wieków.

Dostęp do pracy Matelskiego jest zapewniony online dzięki platformie Academia, co umożliwia szerokiemu gronu odbiorców zapoznanie się z tą wartościową publikacją.

Funkcje w organizacjach publicznych

Jan Pruszyński był zaangażowany w różnorodne działania dotyczące prawa publicznego i ochrony kultury. W ramach Zespołu Prawa Publicznego i Badań Europejskich zajmował się istotnymi kwestiami reformy nauki oraz szkolnictwa wyższego. Jego prace obejmowały także etykę uczonego oraz analizę prawnych aspektów wolności nauki. Pruszyński nie tylko opiniował wiele rozwiązań prawnych, lecz również był autorem projektu nowej ustawy dotyczącej Polskiej Akademii Nauk (PAN).

Współpraca z Biurem Pełnomocnika Rządu do Spraw Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą również była ważnym aspektem jego działalności. Przygotowywał tam ekspertyzy oraz opinie prawne, a także projektował ustawowe rozwiązania problemów związanych z ochroną zabytków.

W 1994 roku miał zaszczyt być powołanym do Rady Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Sztuki, a także do Międzyrządowej Komisji Polsko-Ukraińskiej zajmującej się ochroną i zwrotem dóbr kultury, które zostały utracone lub bezprawnie przetransferowane w czasie II wojny światowej.

Na VIII konferencji UNESCO w 1994 roku występował jako generalny sprawozdawca, omawiając szeroką tematykę poświęconą zwrotowi dzieł sztuki. Ponadto, brał udział jako ekspert w polskiej delegacji rządowej podczas konferencji dyplomatycznej, która dotyczyła przyjęcia konwencji UNIDROIT z dnia 24 czerwca 1995 roku, dotyczącej międzynarodowego zwrotu dóbr kultury. W tym samym roku uczestniczył także w negocjacjach międzyrządowych na temat Biblioteki Pruskiej.

W 1996 roku reprezentował Polskę na IV Międzynarodowym Kongresie Kultury Europejskiej, który odbył się w Hiszpanii, w Pamplonie w regionie Navarra. Jego wkład w działania mające na celu ochronę i promowanie dziedzictwa kulturowego zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym, pozostaje nieoceniony.

Odznaczenia i nagrody

Jan Pruszyński otrzymał szereg prestigiowych odznaczeń i nagród, które podkreślają jego wkład w rozwój kultury oraz działalność na rzecz społeczeństwa. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:

• Srebrny Krzyż Zasługi, 1986,
• Złoty Krzyż Zasługi, 1996,
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2006 (odebrany 14 grudnia 2007 z rąk ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego).

Publikacje

Jan Pruszyński to autor imponującej liczby 380 publikacji naukowych i popularnonaukowych, w tym książek, które stanowią znaczący wkład w różne dziedziny wiedzy.

Niektóre z jego ważnych prac to:

• „Przepisy o przedsiębiorstwach państwowych w NRD, WRL i ZSRR” wspólnie z Kazimierą Michałowską i Bożenną Matusiak (Warszawa 1968),
• „Przepisy o ustroju prokuratury w socjalistycznych krajach Europy”, również z Kazimierą Michałowską i Bożenną Matusiak (Warszawa 1968),
• „Ustawy o radach narodowych, postępowaniu administracyjnym i komisjach kontroli społecznej CSSR” (Warszawa 1968),
• „Kodeks postępowania karnego Niemieckiej Republiki Demokratycznej” (Warszawa 1969),
• „Książka piękna” (Jędrzejów 1973),
• „Gramofon. Informator. II Pokaz Kolekcji Prywatnych Muzeum Techniki NOT” (Warszawa 1974),
• „Płyty stare i najstarsze czyli nieco historii – Folder Festiwalu w Sopocie” (Warszawa-Sopot 1975),
• „Prawna ochrona zabytków architektury w Polsce” (Warszawa 1977),
• „Funkcjonowanie administracji w świetle orzecznictwa” t. V (Warszawa 1977),
• „Zaklęty dźwięk: w stulecie fonografii: katalog wystawy” (Warszawa, od grudnia 1977 do sierpnia 1978),
• „Odpowiedzialność pracownika administracji” (Wrocław 1978),
• „Prawna ochrona zabytków techniki” (Warszawa 1979),
• „Stopnie naukowe. Studium z prawa administracyjnego” (Wrocław 1983),
• „Administracja Republiki Federalnej Niemiec” (Wrocław 1983),
• „Prawo – Administracja – Gospodarka. Księga ku czci Profesora Ludwika Bara” (Wrocław 1983),
• „Stary gramofon, stara płyta” (Warszawa 1985),
• „Postępowanie administracyjne krajów zachodnich” (Wrocław-Warszawa 1986),
• „Varsaviana rara et curiosa kolekcjonerów warszawskich” (Warszawa 1986),
• „Das polnische Verwaltungsverfahrensgesetzbuch” (Wrocław 1987),
• „Piosenka o mojej Warszawie. Fonografica z kolekcji Jana Pruszyńskiego” (Warszawa 1988),
• „Ustawa Czeskiej Rady Narodowej z dnia 30 marca 1987 roku „O opiece nad zabytkami”” (Warszawa 1988),
• „Ochrona zabytków w Polsce. Geneza – organizacja – prawo” (Warszawa 1989),
• „Ochrona zabytków na Kubie. Przepisy prawne” (Warszawa 1990),
• „Piosenka o mojej Warszawie. Fonografica z kolekcji Jana Pruszyńskiego” (Warszawa 1991),
• „Ochrona prawna zabytków w Republice Federalnej Niemiec” (Warszawa 1992),
• „Jaka konstytucja? Analiza projektów Konstytucji RP” (Warszawa 1994),
• „Dla dobra Rzeczypospolitej. Antologia myśli państwowej” (Warszawa 1996),
• „Wnioski rewindykacyjne zbiorów Ossolineum oraz dzieł sztuki i zabytków ze zbiorów lwowskich” (Warszawa 1998),
• „Dziedzictwo kultury Polski, jego straty i ochrona prawna” (Kraków 2001),
• „Grusicanta seu żurawiejki” (Warszawa-Wilanów 2005).

Warto również zwrócić uwagę na Bibliografię prac prof. zw. dr. hab. Jana P.M. Pruszyńskiego za lata 1967-2008, która została zestawiona przez Dariusza Matelskiego i opublikowana w „Muzealnictwie” t. 49 (2008).

Oprócz tego, Bibliografia prac prof. Jana Pruszyńskiego za lata 1967-2007 została uwzględniona w książce „Anatomia grabieży” autorstwa Dariusza Matelskiego, wydanej przez AVALON w Krakowie w 2021 roku.

---

Oceń: Jan Pruszyński (prawnik)

---