Ulica Franciszkańska w Warszawie

Ulice i place

Ulica Franciszkańska to jedna z interesujących ulic w stolicy Polski, Warszawie. Znajduje się ona w urokliwej dzielnicy Śródmieście, która oferuje wiele atrakcji oraz zabytków, przyciągających turystów oraz mieszkańców.

Ta lokalizacja jest znana nie tylko ze względu na swoje istotne walory historyczne i architektoniczne, ale także jako miejsce spotkań i wydarzeń kulturalnych.

Historia

Ulica Franciszkańska w Warszawie jest miejscem o bogatej historii, które sięga czasów Nowej Warszawy. Pierwsze zabudowy pojawiły się na tym terenie już w XVI wieku. W 1621 roku ulica została przecięta Wałem Zygmuntowskim. W latach 1646–1647, przy zbiegu z ul. Zakroczymską, postawiono kościół św. Franciszka oraz klasztor, które niestety uległy zniszczeniu w wyniku pożaru spowodowanego przez Szwedów w 1656 roku. Nazwa ulicy została poświadczona dopiero w XVIII stuleciu, jednakże pozostaje niejasne, czy jej źródłem była nazwa zakonu, czy samego klasztoru. Należy zauważyć, że jej przedłużeniem w stronę zachodnią była ulica Gęsia.

W połowie XVIII wieku, w rejonie Bełczącej, która przebiegała w pobliżu ul. Wałowej, wzniesiono most o długości 24 metrów. Około 1770 roku, w rejonie zbiegu z ul. Wałową, powstały miejskie jatki zwane Wolnicą, które stanowiły część Nowej Warszawy. W 1790 roku liczba jatek wzrosła do 70, a wcześniej wynosiła zaledwie 36. Warto zauważyć, że w sąsiedztwie Franciszkańskiej zaczęły pojawiać się pierwsze rezydencje szlacheckie, a na początku lat 30. XVIII wieku przy zbiegu z ul. Sapieżyńską zbudowano pałac dla Jana Skarbka, przypuszczalnie według projektu Józefa Fontany.

Znaczącymi budowlami tej epoki były również: pałac Jakuba Bonafusa, który wzniesiono ok. 1734 roku przy zbiegu z ul. Nowiniarską, oraz dwór Ogińskich, którego fasada skierowana była ku ul. Bonifraterskiej. Na krótko przed końcem XVIII wieku wzdłuż ulicy powstały drewniane dworki oraz pierwsze murowane kamienice, które jednak uległy zniszczeniu podczas walk z Rosjanami w 1794 roku.

Okres intensywnych budów dla ul. Franciszkańskiej przypadł na dwudzieste lata XIX wieku, kiedy to osiedlała się tu ludność żydowska. W rezultacie w tej okolicy zbudowano 21 kamienic, z kolei wiele z istniejących przeszło prace modernizacyjne. Architektem, który odegrał kluczową rolę w tym okresie, był Henryk Galle, autor 12 projektów. Pozostałe budynki zaprojektowali między innymi Hilary Szpilowski oraz Bonifacy Witkowski.

Po powstaniu listopadowym zauważono wyraźny spadek aktywności budowlanej z powodu braku dostępnych działek. Mieszkańcami ul. Franciszkańskiej byli w przeważającej części Żydzi, a ulica zyskała status istotnego ciągu handlowego, z licznymi sklepami oferującymi tekstylia oraz futra. W XIX wieku nie było jeszcze wielu fabryk; znana była jedynie manufaktura płótna Landego, która później przekształciła się w fabrykę tabaczną. Poza tym, w latach 60. otwory swój istnienie miał Zajazd Litewski. Na koniec XIX wieku wzniesiono dodatkowe kamienice o neorenesansowych fasadach, a w wielu przypadkach do istniejących obiektów dobudowywano nowe oficyny czy kondygnacje.

Początek XX wieku przyniósł kilka nowyc budowli o zdobieniach w stylu secesyjnym lub modernistycznym. Wśród architektów, którzy zrealizowali te projekty, był Henryk Stifelman oraz Stanisław Weiss, obaj przybyli z Odessy. W okresie międzywojennym przy ul. Franciszkańskiej nie wzniesiono nowych obiektów. Po 1936 roku zburzono halę targową oraz trzy kamienice w celu poszerzenia ul. Bonifraterskiej. W wyniku obrony Warszawy część budynków uległa zniszczeniu.

W listopadzie 1940 roku ulica na całej długości została włączona do warszawskiego getta. W grudniu 1941 roku całe Nowe Miasto, w tym wschodni odcinek ul. Franciszkańskiej, zostało wydzielone z dzielnicy zamkniętej, a granica getta przesunęła się na środek ul. Bonifraterskiej. Powstania w getcie oraz Powstanie Warszawskie doprowadziły do całkowitego zniszczenia zabudowy ulicy. Wypalone ruiny kamienic rozebrano między 1946 a 1947 rokiem, a na ich miejscu zbudowano nowe obiekty, częściowo utrzymane w historyzujących formach.

Ważniejsze obiekty

Ulica Franciszkańska w Warszawie słynie z kilku istotnych obiektów, które warto odwiedzić i poznać ich znaczenie historyczne oraz kulturalne.

Warto zwrócić uwagę na te obiekty, aby lepiej zrozumieć historię oraz kulturę Warszawy. Każdy z nich opowiada unikalną historię, która wzbogaca nasze spojrzenie na stolicę Polski.

Przypisy

  1. Robert Marcinkowski: Ilustrowany Atlas Dawnej Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Oliwka, 2013 r., s. 228.
  2. Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998 r., s. 92, 291.
  3. Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994 r., s. 188.
  4. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970 r., s. 48.
  5. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970 r., s. 49.
  6. Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970 r., s. 48–49.
  7. Mapa Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną, opracowanie kartograficzne Paweł E. Weszpiński [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie – przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2001 r.

Oceń: Ulica Franciszkańska w Warszawie

★★★★★
Średnia ocena:4.88 Liczba ocen:21