Henryk Galle

---

Życiorys

Henryk Galle przyszedł na świat jako syn Franciszka oraz Natalii z domu Cytwic. Ukończył II Gimnazjum w Warszawie w roku 1891, a następnie podjął studia z zakresu filologii i historii w Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, które trwały od 1891 do 1896. Jego akademicką karierę ubogacili tacy wykładowcy jak Henryk Struve. Gdy zaprezentował pracę na temat „Pamiętników Zofii Wilhelminy, księżnej Bayreuth” jako źródła historycznego w 1896 roku, uzyskał stopień kandydata nauk historyczno-filozoficznych na Uniwersytecie Warszawskim.

Od 1898 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel języka polskiego oraz historii w warszawskich gimnazjach żeńskich. Uczył także w kółkach samokształceniowych i tajnych kompletach. W latach 1915-1918 miał przyjemność wykładać historię literatury polskiej na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie, a od roku 1918 kontynuował działalność w Wolnej Wszechnicy Polskiej. Warto dodać, że od 1918 do 1920 roku ochotniczo służył w Wojsku Polskim.

W roku 1938 Galle został członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a jego zaangażowanie w życie kulturalne kraju widoczne było również poprzez członkostwo w Zarządzie Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych (1921–1925) oraz piastowanie stanowiska wiceprezesa tej organizacji (1922–1925). Był także członkiem Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy oraz Towarzystwa Artystycznego.

Jego zainteresowania koncentrowały się wokół historii polskiej literatury pozytywistycznej, krytyki literackiej, teorii literatury oraz biografistyki. Galle był zapalonym obrońcą Aleksandra Świętochowskiego w obliczu krytyki ze strony konserwatystów i tradycjonalistów, podkreślając nowoczesny oraz ideologiczny charakter dzieł tego pisarza. Opracował biografie wielu polskich twórców literackich z końca XVIII oraz XIX wieku, w tym takich autorów jak Jan Paweł Woroniec, Julián Ursyn Niemcewicz, Franciszek Ksawery Dmochowski, Kajetan Koźmian, Euzebiusz Słowacki, Izabela Czartoryska oraz Tymon Zaborowski.

W swoich postulatach dotyczących edukacji Galle wskazywał na potrzebę wprowadzenia do programów gimnazjalnych i uniwersyteckich tematów dotyczących stylu literackiego oraz opracowania podręcznika stylistyki nowej generacji. Jako teoretyk literatury badał różnorodne warstwy językowe, w tym archaizmy i neologizmy, a także zjawiska semantyczne takie jak metafory czy alegorie.

Współpracował z licznymi czasopismami, w tym z „Ateneum” (1899–1901), „Przeglądem Bibliograficznym” (1905–1913), „Tygodnikiem Ilustrowanym” (1906–1911), a także „Przeglądem Pedagogicznym” (1925–1936), gdzie pełnił funkcję redaktora. Był także związany z cyklem wydawniczym Wiek XIX. Sto lat myśli polskiej (1905–1914). Do jego najważniejszych publikacji zaliczamy:

• O memoriale Ostroroga (1898),
• Twórczość poetycka Marii Konopnickiej w ciągu 25 lat (1902),
• Adam Asnyk, szkic literacki (1903),
• Krótka stylistyka wraz z teorią wierszowania (1904),
• Stylistyka i teorya literatury (1904),
• Teoria prozy i poezyi w zarysie (1905),
• Epoka napoleońska w „Popiołach” Stefana Żeromskiego (1905),
• Wypisy polskie (1906),
• Zarys dziejów literatury polskiej (1913),
• Przy pracy (1919),
• Zasady pisowni polskiej (1920),
• Stylistyka (1921),
• Trzy pojedynki. Na marginesie „Cyda”. Szkic porównawczy (1926).

Henryk Galle spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 69-5-4,5.

---

Oceń: Henryk Galle

---