Marymont to zespół osiedli, usytuowany na południowo-wschodnich obrzeżach warszawskich Bielan oraz w północnej części Żoliborza. W skład tej miejscowości wchodzą trzy charakterystyczne osiedla: Marymont-Ruda, Marymont-Kaskada oraz Marymont-Potok.
W przeszłości, Marymont miał status samodzielnej miejscowości, znajdującej się nieopodal Warszawy. Jego włączenie do granic stolicy miało miejsce 1 kwietnia 1916 roku, co znacząco wpłynęło na rozwój tej okolicy.
Historia
Historyczne korzenie nazwy Marymont wywodzą się z francuskiego terminu Marie Mont, co przekłada się na „Góra Marii”. To miejsce zyskało swoje znaczenie na początku lat 90-tych XVII wieku, kiedy to zostało przekształcone przez architekta Tylmana z Gameren na polecenie Jana III Sobieskiego. Budynek, znany jako Marie Mont, z czasem przyjął spolszczoną formę Marymont. Był to niewielki pałac usytuowany na wysokim brzegu Wisły, zaprojektowany na planie kwadratu i przykryty charakterystycznym dachem namiotowym, ozdobionym dekoracyjną banią. Pałac marymoncki stawał się miejscem spotkań prywatnych rodziny królewskiej oraz pełnił rolę pawilonu myśliwskiego dla Jana III Sobieskiego.
W roku 1727 Marymont przeszedł pod opiekę Augusta II Mocnego, który rozpoczął jego gruntowną przebudowę i założył tam zwierzyniec. Zarówno August II, jak i jego syn August III często przebywali w Marymoncie, traktując ten obiekt jako swoje stoisko myśliwskie podczas wypraw w Lesie Bielańskim oraz w Puszczy Kampinoskiej. Na terenie Marymontu znajdowało się także wiele młynów wodnych, które produkowały renomowaną mąkę, słynącą z wysokiej jakości do końca XIX wieku. Stąd też wywodził się popularny w Warszawie zwrot „elegant z marymonckiej mąki”, używany dla opisania eleganckiego, młodego mężczyzny.
W 1816 roku, na fundamentach pałacyku, powstał Instytut Agronomiczny, który wkrótce przekształcono w Instytut Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa, uważa się go za protoplastę współczesnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, obecnie zlokalizowanej w warszawskim Ursynowie. Po wydarzeniach związanych z powstaniem styczniowym w latach 1863–1864, budynki Instytutu oraz pałac zostały przekazane wojsku rosyjskiemu. W dawnym „pałacu Marysieńki” urządzono magazyn wojskowy, a dokumenty z tamtych czasów wskazują na celowe zniszczenia warchitektury i zieleń. Obecnie na miejscu byłego pałacyku znajduje się katolicki kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski, zarządzany przez Zgromadzenie Księży Marianów. U jego stóp znajduje się park Kaskada, który stanowi uporządkowane resztki pozostałości parkowych po byłym pałacu.
W 1828 roku otworzone zostały zakłady lniane, które wkrótce przeniesiono do Żyrardowa. Dodatkowo, w okresie budowy Twierdzy Warszawa, Marymont przeszedł znaczne zmiany, a w szczególności narzucone limity dotyczące wznoszenia budynków murowanych w pobliżu fortów i umocnień Twierdzy. W Marymoncie Rosjanie zorganizowali magazyny (na zapleczu dawnego pałacu) oraz zbudowali fort ziemny, znany jako Buraki. Powstała także prochownia, która służyła do przechowywania materiałów wybuchowych.
8 kwietnia 1916 roku genialny-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał zarządzenie, które włączyło Marymont do granic Warszawy, z datą obowiązującą od 1 kwietnia 1916 roku, chociaż wówczas był częścią gminy Młociny. W międzywojniu Marymont zyskał dostęp do zelektryfikowanej linii tramwajowej, a od końca XIX wieku istniała już linia tramwajowa konna, umożliwiająca dojazd do Warszawy. Jednak podczas powstania warszawskiego, 14 września, powstańcy na Marymoncie ponieśli porażkę, a niemieckie siły wymordowały około 500 mieszkańców tej dzielnicy.
W powojennej rzeczywistości, w sąsiedztwie zlikwidowanego przystanku osobowego Kolei Młocińskiej Słodowiec, zbudowano dworzec PKS Warszawa Marymont, który stracił swoje znaczenie w roku 2004, gdy przystanki autobusów do Zakroczymia i Nowin przeniesiono w stronę Dworca Gdańskiego, a następnie do węzła Młociny. Budynek został zburzony w 2008 roku.
Od 1973 roku Marymont stał się miejscem, gdzie zaczęto budować pierwsze bloki mieszkalne według projektu Zdzisława Łuszczyńskiego. Jednakże, większe zmiany przyniosły działania, które oddzieliły Marymont od Wisły poprzez budowę Wisłostrady oraz przecięcie tej części miasta przez Trasę Armii Krajowej. W 2006 roku uruchomiono stację metra Marymont, a dwa lata później otwarto stację Słodowiec, w bliskim sąsiedztwie dawnego dworca PKS.
Ważniejsze obiekty
W Marymoncie znajduje się wiele interesujących miejsc, które warto poznać. Oto niektóre z nich:
- Kościół Matki Bożej Królowej Polski,
- Stacja metra Marymont,
- Hala Marymoncka,
- Klub RKS Marymont Warszawa,
- Akademia Pożarnicza.
Przypisy
- http://mgap2016.archeolodzy.org/2016_MGAP.pdf
- http://mapa.um.warszawa.pl/mapaApp1/mapa?service=mapa_historyczna&L=PL&X=7497506.523015609&Y=5793483.922567701&S=11&O=r_ortofoto_2008&T=60400e0faff0061cx82
- Maria Nietyksza, Witold Pruss: Zmiany w układzie przestrzennym Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 43, s. 1973.
- Wojciech Fijałkowski: Szlakiem warszawskich rezydencji i siedzib królewskich. Warszawa: Wydawnictwa PTTK „Kraj”, 1990, s. 64. ISBN 83-7005-191-X.
- Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 281.
- Adam Borkiewicz, Powstanie warszawskie. Zarys działań natury wojskowej, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1969 r., str. 411-419.
- Rozporządzenie dot. ustanowienia granic miejskich Warszawy Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1917 nr 63 poz 259
- Rozporządzenie dot. rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy (Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1916 nr 29 poz 79)
Pozostałe obiekty w kategorii "Osiedla":
Marysin Wawerski | Miedziana (Warszawa) | Mirów (Warszawa) | Młociny | Różopol | Okęcie Lotnisko | Nadwiśle | Ruskowy Bród | Niedźwiadek (Warszawa) | Osiedle Ażurowych Okiennic | Marina Mokotów | Mariensztat | Mariańska | Mańki-Wojdy | Magenta (Warszawa) | Pelcowizna | Las (Warszawa) | Konstantynów (Warszawa) | Kolonia Wawelberga | Kępa Potocka (osiedle)Oceń: Marymont