Pelcowizna


Pelcowizna to historia, która sięga czasów, gdy była to dawna wieś, a obecnie stanowi istotny obszar Praga-Północ w Warszawie.

Tym samym, Pelcowizna wpisuje się w ciekawą mozaikę urbanistyczną stolicy Polski.

Położenie

Granice Pelcowizny zostały wyznaczone na podstawie danych dostarczonych przez MSI. Wschodnia granica tej dzielnicy przebiega od Trasy Toruńskiej, która jest zlokalizowana wzdłuż granicy dzielnic Białołęka oraz Praga-Północ. Trasa ta prowadzi aż do mostu Grota-Roweckiego, a następnie w kierunku południowym, aż do rzeki Wisły, w okolicy mostu Gdańskiego. Tutaj także znajduje się granica miedzy dzielnicami Żoliborz a Praga-Północ.

Warto również zauważyć, że linia kolejowa wzdłuż ulicy Starzyńskiego, prowadząca do stacji Warszawa Zoo, wyznacza kolejny fragment granicy Pelcowizny, aż do ul. 11 Listopada. Granicę tą kontynuuje linia kolejowa, która prowadzi do stacji Warszawa Praga. Stąd granice rozciągają się wzdłuż ulicy Odrowąża do stacji Warszawa Toruńska, która stanowi granicę między dzielnicą Targówek a Praga-Północ.

W porównaniu do granic Pelcowizny z 1933 roku, które były dość zbliżone do aktualnych, obecny kształt rejonu przeszedł pewne zmiany. Granice północna oraz wschodnia uległy modyfikacji. Obszar ten jest nieco mniejszy, ponieważ północna granica obejmowała niegdyś przestrzeń pomiędzy ul. Modlińską a mostem Grota, biegnąc wzdłuż nurtu Wisły oraz Elektrociepłowni Żerań. Dodatkowo, realizacja Trasy Toruńskiej przyczyniła się do kolejnych zmian na granicy północnej.

Natomiast na wschodzie, granica była kiedyś wyznaczona przez ulicę J. Odrowąża oraz mniejsze uliczki, znajdujące się za torami kolejowymi. Jednak w planie z 1938 roku granica wschodnia przebiega już wzdłuż torów, co daje inne spojrzenie na obszar Pelcowizny.

Podział

Obszar Pelcowizna charakteryzuje się podziałem na kilka znaczących osiedli, które znajdują się w różnych częściach tej lokalizacji. Wśród nich wyróżniamy:

  • Golędzinów – osiedle to zlokalizowane jest w południowej części,
  • Śliwice – ulokowane w centralnej części,
  • Pelcowizna – to osiedle usytuowane w północnej części, przy granicy obszarów kolejowych, w bliskiej odległości od Trasy Toruńskiej.

Historia

Historia Pelcowizny sięga 1378 roku, kiedy to osada Golędzinów, z której obecnie część stanowi rejon Pelcowizny, uzyskała prawa chełmińskie. W 1764 roku nabył ją Stanisław August Poniatowski, co wpisało ją w historię jako jedno z podwarszawskich jurydyk.

Pelcowizna, jako dawna kolonia i folwark, została założona około 1806 roku przez Józefa Pelca, który był właścicielem pobliskiego folwarku Golędzinów. W okolicach 1820 roku wytyczono tamtędy szosę modlińską, która dzisiaj znana jest jako ul. Modlińska. W 1830 roku Pelcowizna liczyła już 13 domów, w tym kilka należących do holenderskich osadników, którzy przybyli tam na początku XIX wieku i byli częścią zboru w Kazuniu Niemieckim.

W dniu 8 kwietnia 1916 roku, generał-gubernator Hans Hartwig von Beseler wydał rozporządzenie, które włączyło Pelcowiznę do Warszawy, co miało miejsce 1 kwietnia 1916 roku. Wówczas znajdowała się ona w obrębie gminy Bródno.

Rok 1924 był ważny dla Pelcowizny, ponieważ uzyskała połączenie tramwajowe z resztą stolicy. W latach 1937–1939 w obrębie dóbr golędzinowskich powstała Kolonia Śliwice, czyli zespół małych domków mieszkalnych usytuowanych pomiędzy ulicami Jagiellońską a Witkiewicza.

Po zakończeniu II wojny światowej w Pelcowiźnie wzniesiono Fabrykę Samochodów Osobowych, co znacząco wpłynęło na rozwój tego obszaru.

Przypisy

  1. a b Obszary MSI. Dzielnica Praga-Północ. [w:] Zarząd Dróg Miejskich [on-line]. zdm.waw.pl. [dostęp 10.05.2020 r.]
  2. Maria Nietyksza, Witold Pruss: Zmiany w układzie przestrzennym Warszawy [w:] Irena Pietrza-Pawłowska (red.) Wielkomiejski rozwój Warszawy do 1918 r.. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1973 r.
  3. Rozporządzenie dot. ustanowienia granic miejskich Warszawy Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1917 nr 63 poz 259.
  4. Rozporządzenie dot. rozszerzenia warszawskiego okręgu miejskiego i wykonania planu dla zabudowania miasta Warszawy (Dziennik Rozporządzeń dla Jenerał-Gubernatorstwa Warszawskiego 1916 nr 29 poz 79).

Oceń: Pelcowizna

Średnia ocena:4.61 Liczba ocen:14