Zbigniew Lewandowski (inżynier)

Inżynieria i technologie

Zbigniew Lewandowski, urodzony 23 stycznia 1909 roku w Warszawie, to postać wybitna, która wpisała się na stałe w historię Polski. W swoim życiu odgrywał różnorodne role, a jego osiągnięcia są nie tylko dowodem jego umiejętności, ale również świadectwem czasów, w których żył.

Był on inżynierem mechanikiem oraz nauczycielem akademickim, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój wiedzy technicznej w Polsce. Jego wkład w edukację oraz rozwój technologii wyprzedzał normy swoich czasów.

Nie tylko jego praca naukowa i techniczna, ale również działalność patriotyczna uczyniły go osobą zasługującą na pamięć. W czasie II wojny światowej pełnił rolę majora Armii Krajowej, angażując się aktywnie w działalność opozycyjną wobec okupanta. Brał udział w powstaniu warszawskim, co jeden z kluczowych momentów w jego życiu oraz w historii Polski.

Jego życie zakończyło się 29 lipca 1990 roku w Warszawie, jednak jego osiągnięcia wciąż są inspiracją dla przyszłych pokoleń inżynierów i patriotów.

Życiorys

Lata 1909–1944

Zbigniew Lewandowski przyszedł na świat 23 stycznia 1909 roku. Ukończył Korpus Kadetów Nr 3 w Rawiczu w 1934 roku. Następnie kontynuował naukę na Politechnice Warszawskiej, gdzie zdobył wykształcenie w Sekcji Ogólnokonstrukcyjnej Wydziału Mechanicznego. Dodatkowo, pozyskał wiedzę w Instytucie Elektrycznym Uniwersytetu w Tuluzie oraz ukończył Szkołę Podchorążych Inżynierii w Warszawie z wyróżnieniem w 1936 roku.

W czasie kampanii wrześniowej pełnił dowodzenie nad 25 kompanią mostów kolejowych. Jako członek Armii Krajowej, zorganizował Biuro Badań Technicznych (BBT) w Wydziale Saperów Komendy Głównej AK. Głównym celem jego działania w tym biurze było wykorzystanie uzbrojenia, które znalazło się w rękach Wojska Polskiego podczas wrześniowego konfliktu, a także podziemna produkcja materiałów wybuchowych w sytuacji, gdy zasoby były niewystarczające. Oprócz tego, Lewandowski dostarczał instrukcje do działań sabotażowych i kształcił instruktorów.

Był również organizatorem oraz dowódcą różnych akcji dywersyjnych, między innymi Akcji Wieniec (7–8 października 1942), Akcji Odwet Kolejowy (16–17 listopada 1942) oraz Akcji Odwet Za Zamojszczyznę (31 grudnia 1942 – 1 stycznia 1943). Od listopada 1939 roku, także pełnił funkcję dowódcy formującego się Oddziału Saperów Kolejowych, który później został włączony do Batalionu Saperów m. st. Warszawy.

W czasie wojny prowadził wykłady dla podchorążych z Grup Szturmowych Szarych Szeregów. W latach 1940-1944 zorganizował tajne nauczanie na Politechnice Warszawskiej, prowadząc wykłady z geometrii wykreślnej oraz kreśleń technicznych. W gronie jego uczniów byli między innymi Jan Bytnar ps. „Rudy”, Maciej Aleksy Dawidowski ps. „Glizda”, Tadeusz Zawadzki ps. „Zośka”, Jerzy Masiukiewicz ps. „Mały”, a także Jan Wuttke ps. „Czarny Jaś”.

Lewandowski miał również duży wpływ na działalność Żydowskiej Organizacji Bojowej, angażując się w pomoc zbrojną. Uczestniczył w Akcji Szyna, która miała miejsce w getcie warszawskim, gdzie nieudanie planowano wysadzenie zamkniętej bramy getta przy ul. Okopowej w Warszawie.

W trakcie powstania warszawskiego walczył w Śródmieściu Południowym, gdzie stawił czoła okupantom na wschodnim odcinku Bogumił, w ramach Obwodu I Śródmieście AK Radwan, w Podobwodzie Sławbor. 5 sierpnia 1944 roku, brał udział w szturmie na budynek tzw. Małej PAST-y, który jednak zakończył się niepowodzeniem. Po kapitulacji powstania trafił do niewoli niemieckiej, gdzie osadzono go w obozie Oflag II C Woldenberg (numer jeniecki 101471), gdzie zmagał się z wysiękowym zapaleniem opłucnej. Po wojnie, powikłania zdrowotne leczył w szpitalu w Poznaniu, a następnie w sanatorium przeciwgruźliczym w Otwocku.

Lata 1945–1990

Po zakończeniu działań wojennych, Lewandowski wszedł w nową fazę swojej kariery, angażując się w działalność naukowo-badawczą. W latach 1945–1951 pełnił obowiązki profesora w Szkole Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda w Warszawie. Po włączeniu tej instytucji do Politechniki Warszawskiej w 1951 roku, Lewandowski związał swoje życie z tą uczelnią, a głównie z Wydziałem Samochodów i Ciągników, który był współzałożycielem (od 1960 przemianowanym na Wydział Maszyn Roboczych i Pojazdów, a od 1970 na Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych).

Pełnił na tym wydziale funkcję prodziekana przez wiele lat. Jego zainteresowania badawczo-dydaktyczne obejmowały m.in. geometrię wykreślną. Zasługi Lewandowskiego zostały wielokrotnie docenione, co potwierdzają liczne nagrody, które otrzymał od Ministra Szkolnictwa Wyższego.

Ostatecznie, w Warszawie zakończył swoje życie i spoczął na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera H III-3-26).

Publikacje

W obszernym dorobku naukowym inżyniera Zbigniewa Lewandowskiego znajdują się liczne publikacje, które w znaczący sposób przyczyniły się do rozwoju wiedzy w dziedzinie techniki i inżynierii. Oto kluczowe tytuły jego prac:

  • Lewandowski Z., Dywersja kolejowa na szlaku, Biuro Badań Technicznych, Warszawa 1942,
  • Lewandowski Z., Zapalnik ze zwłoką chemiczny angielski (ołówek czasowy angielski): instrukcje saperskie M/e-A/ZChl., M/e-K/ZChl., Biuro Badań Technicznych, Warszawa 1942,
  • Lewandowski Z., Dywersja kolejowa na szlaku. Część 2: Atakowanie transportów, Biuro Badań Technicznych, Warszawa 1943,
  • Lewandowski Z., Program szturmowego szkolenia patroli saperskich, Biuro Badań Technicznych, Warszawa 1943,
  • Lewandowski Z., Niepokólczycki F., Schreyer Z., Saperzy w dywersji i walce powstańczej. Część 1: Materiały wybuchowe i środki zapalające, Biuro Badań Technicznych, Warszawa 1944,
  • Lewandowski Z., Niepokólczycki F., Schreyer Z., Saperzy w dywersji i walce powstańczej. Część 2: Technika wysadzania, Biuro Badań Technicznych, Warszawa 1944,
  • Kwiatkowski W., Lewandowski Z., Niepokólczycki F., Schreyer Z., Saperzy w dywersji i walce powstańczej. Część 4: Użycie saperskich środków technicznych w walkach ulicznych, Biuro Badań Technicznych, Warszawa 1944,
  • Lewandowski Z., Zbiór zadań z rysunku technicznego maszynowego, PWN, Warszawa 1979,
  • Lewandowski Z., Geometria wykreślna, PWN, wyd. dziesiąte, Warszawa 1984.

Publikacje te obejmują tematy związane z dywersją, saperstwem oraz różnorodnymi technikami inżynieryjnymi, co czyni je istotnym zasobem wiedzy zarówno dla praktyków, jak i studentów w dziedzinie inżynierii technicznej.

Ordery i odznaczenia

W uznaniu wyjątkowych osiągnięć Zbigniewa Lewandowskiego, inżyniera, przyznano mu szereg prestiżowych odznaczeń oraz orderów, które świadczą o jego zasługach oraz oddaniu dla kraju.

  • Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1963),
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 12953,
  • Krzyż Walecznych,
  • Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami,
  • Krzyż Partyzancki,
  • Krzyż Armii Krajowej,
  • Warszawski Krzyż Powstańczy,
  • Medal za Warszawę 1939–1945,
  • Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
  • Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955).

Upamiętnienie

Postać Zbigniewa Lewandowskiego wzbudza pamięć i szacunek wśród wielu, a jego działania zostały uwiecznione w literaturze. Jest on wspomniany w dziele Hanny Krall, pt. „Zdążyć przed Panem Bogiem”, gdzie opisana została jego pomoc Żydom w trudnych czasach warszawskiego getta. W książce autorstwa Henryka Nakielskiego znajduje się natomiast rozdział pt. „Wierni przysiędze” (s. 43–94), który także koncentruje się na jego życiu i zasługach.

W hołdzie jego pamięci, w 2009 roku Senat Politechniki Warszawskiej podjął decyzję o umieszczeniu tablicy pamiątkowej na fasadzie budynku Wydziału Transportu PW, usytuowanego przy ul. Koszykowej 74 w Warszawie, w miejscu dawnej Nowej Kreślarni. To ważne wydarzenie miało na celu uwiecznienie jego wkładu w historię.

Dodatkowo, drugi znak pamięci został odsłonięty 3 października 1994 roku w gmachu Wydziału Samochodów i Maszyn Roboczych PW, zlokalizowanym przy ul. Narbutta 84 w Warszawie. Tablica ta stanowi trwałe przypomnienie o Zbigniewie Lewandowskim oraz jego niezatarżonym wkładzie w historię.

Przypisy

  1. Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 08.04.2024 r.]
  2. HannaH. Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem, wyd. piąte, A5 K. Krynicka, 2016, ISBN 978-83-656-1401-8.
  3. Wysokie odznaczenia państwowe za udział w walce i za pomoc walczącemu gettu. „Dziennik Bałtycki”, 19.04.1963 r., nr 92 (5850), s. 1 [dostęp 09.02.2022 r.]
  4. a b c d Zbigniew Lewandowski [online], Powstańcze Biogramy – Muzeum Powstania Warszawskiego [dostęp 12.01.2021 r.]
  5. Komenda Okręgu Warszawa ZWZ-AK. [online], Polska Podziemna [dostęp 12.01.2021 r.]
  6. a b c d e f Zasłużeni profesorowie – Zbigniew Lewandowski [online], Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych Politechniki Warszawskiej [dostęp 12.01.2021 r.]
  7. a b c d e f g h Zbigniew Lewandowski [online], Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej [dostęp 12.01.2021 r.]
  8. RafałR. Stolarski, Produkcja uzbrojenia i materiałów wybuchowych przez Armię Krajową w latach 1939–1945 [online] [dostęp 12.01.2021 r.]
  9. Gra Uliczna – Pomoc Armii Krajowej dla powstańców żydowskich w getcie warszawskim (wiosna 1943 r.), Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2012, ISBN 978-83-7629-375-2 [dostęp 12.01.2021 r.]
  10. Mała PAST-a w Powstaniu Warszawskim [online], Stowarzyszenie Pamięci Powstania Warszawskiego 1944 [dostęp 12.01.2021 r.]
  11. Nakielski 1985, s. 43–94.
  12. Nakielski 1985, s. 43.
  13. Nakielski 1985, s. 44.
  14. Nakielski 1985, s. 61–67.
  15. Nakielski 1985, s. 68–69.
  16. Nakielski 1985, s. 69–73.
  17. Nakielski 1985, s. 94.
  18. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

Oceń: Zbigniew Lewandowski (inżynier)

★★★★★
Średnia ocena:4.99 Liczba ocen:20