Teodor Cetys

---

Okres wojskowy

Teodor Cetys przez swoją karierę wojskową przeszedł niezwykłą drogę. W latach 1929–1932 był uczniem w Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie, gdzie doskonalił swoje umiejętności na przyszłego oficera. W dniu 7 sierpnia 1932 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej nadał mu tytuł podporucznika, z datą starszeństwa od 15 sierpnia 1931 roku oraz przydzielając mu drugą lokatę w korpusie oficerów inżynierii i saperów. Później, minister spraw wojskowych powierzył mu dowodzenie plutonem w 3 batalionie saperów w Wilnie.

W 1938 roku Cetys zdał egzamin do Wyższej Szkoły Wojennej, gdzie został przyjęty na rocznik 1939/1940. Podczas kampanii wrześniowej pełnił obowiązki dowódcy 3 kompanii 29 batalionu saperów. Po kapitulacji w II bitwie tomaszowskiej, zdołał uciec z rąk niemieckich, a następnie udał się do Francji, gdzie między innymi dowodził kompanią szkolną w Centrum Wyszkolenia Saperów podczas kampanii francuskiej. Po klęsce Francji, przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie ukończył kurs w Wyższej Szkole Wojennej w Londynie, zdobywając tytuł oficera dyplomowanego.

Później został przydzielony do III Oddziału Sztabu Naczelnego Wodza oraz przeszedł kurs dla cichociemnych. W nocy z 8 na 9 kwietnia 1942 roku został zrzucony do Polski, nieopodal Łowicza, w ramach operacji „Cravat”. Od czerwca 1942 roku pełnił swoją rolę w Okręgu AK Wilno, gdzie najpierw był szefem Oddziału III Sztabu Okręgu, a następnie, od połowy czerwca 1943 roku, równocześnie zastępcą szefa sztabu komendy okręgu. W końcu, od czerwca 1944 roku, objął pozycję szefa sztabu oddziałów polowych z połączonych Okręgów Wileńskiego i Nowogrodzkiego.

Wkrótce, podczas operacji Ostra Brama, Cetys odegrał kluczową rolę w uderzeniu AK na Wilno, które miało miejsce w nocy z 6 na 7 lipca 1944 roku. Za swoje działania w trakcie tej operacji został uhonorowany orderem Virtuti Militari. Tuż potem, wraz ze swoim dowódcą, pułkownikiem Aleksandrem Krzyżanowskim „Wilkiem”, został rozbrojony i aresztowany przez władze wojskowe ZSRR; sam opisywał to jako „internowanie”. Początkowo więziony był w Wilnie, a następnie w Ostaszkowie.

Podjął długą i nieudaną próbę ucieczki do Polski, po czym został ponownie schwytany i osadzony w Ostaszkowie oraz w innych obozach. Zwolniony pod koniec lipca 1948 roku, przybył do punktu repatriacyjnego na Podlasiu, gdzie postanowił zataić swoją wojskową przeszłość. W lutym 2015 roku wydawnictwo Tetragon opublikowało jego wspomnienia pod tytułem Z Warszawy do Warszawy. Zapiski cichociemnego, opracowane naukowo przez Juliusza S. Tyma.

Okres inżynierski

Od października 1948 roku, Teodor Cetys zaangażował się w rozwój budownictwa przemysłowego w Polsce. W tym okresie uzupełniał swoje wykształcenie saperskie, a następnie zdobył dyplom inżyniera na Politechnice Warszawskiej w 1952 roku. Jego kariera zawodowa była ściśle związana z Warszawskim Przedsiębiorstwem Budowy Elektrowni i Przemysłu „Beton-Stal”, które zbudowało wiele istotnych obiektów, w tym elektrociepłownie w Warszawie, a także w Żeraniu i Siekierkach. Przedsiębiorstwo mogło też poszczycić się budową elektrowni w Adamowie, Koninie, Łodzi oraz elektrociepłowni w Kozienicach.

W 1961 roku objął prestiżowe stanowisko dyrektora w przedsiębiorstwie budownictwa przemysłowego „Stalbet”, a od stycznia 1964 roku pełnił funkcję naczelnego inżyniera generalnego wykonawstwa budowy Zakładów Azotowych w Puławach. Jego zaangażowanie w różnych wysokich stanowiskach w branży budowlanej trwało aż do 1974 roku, kiedy to przeszedł na zasłużoną emeryturę.

Życie rodzinne

Teodor Cetys był synem Stanisława i Amelii z domu Ruszczyńskiej. W rodzinie tej przyszedł na świat i miał czworo rodzeństwa, w tym siostrę Marię Cetys, która tragicznie zginęła w powstaniu warszawskim.

W 1950 roku zawarł związek małżeński z Heleną, znaną z domu Komorowską, a wcześniej Ostrowską. W tym małżeństwie stał się ojczyma Marka Ostrowskiego, cenionego polskiego dziennikarza, co podkreśla jego rolę w życiu rodzinnym. Warto dodać, że jest pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 153-4-22.

Ordery i odznaczenia

Teodor Cetys, w trakcie swojej kariery, został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego heroizmie i zaangażowaniu. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, nadany dwukrotnie,
• Krzyż Walecznych, który otrzymał trzy razy,
• Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w dniu 23 kwietnia 1979,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Order Sztandaru Pracy II klasy,
• Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”.

---

Oceń: Teodor Cetys

---