Tadeusz Mogilnicki

---

Życiorys

Tadeusz Mogilnicki był synem Konstantego (1845–1916) oraz Henryki z Żarnowskich. W roku 1904 uzyskał dyplom na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów zdobywał doświadczenie w pracowni bakteriologicznej pod kierunkiem Stanisława Serkowskiego, publikując artykuł dotyczący właściwości odkażających formaliny w „Czasopiśmie Lekarskim”. Po otrzymaniu dyplomu w 1905 roku, rozpoczął pracę w Szpitalu Anny Marii dla dzieci w Łodzi. Aktywnie uczestniczył w działalności łódzkiego towarzystwa filantropijnego „Kropla Mleka”, pełniąc rolę pierwszego lekarza. Jego inicjatywa przyczyniła się do utworzenia jednego z pierwszych ambulatoriów dla dzieci w Łodzi.

Aby poszerzyć swoją wiedzę medyczną, w 1906 roku wyjechał na roczne studia do Wrocławia i Paryża. W roku 1912 brał udział w kongresie pediatrycznym odbywającym się w Paryżu, a dwa lata później w I Zjeździe Higienistów Polskich, który miał miejsce we Lwowie, gdzie przedstawił swój referat. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii rosyjskiej, gdzie pełnił funkcję lekarza pułku artylerii. W 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego, biorąc udział w wojnie polsko-bolszewickiej, a po zakończeniu działań powrócił do Łodzi, znów podejmując pracę w szpitalu.

W 1923 roku obronił doktorat na swojej uczelni, a następnie awansował na stanowisko lekarza naczelnego, by z czasem zostać dyrektorem Szpitala Anny Marii. Był inicjatorem budowy sanatorium w Sokolnikach, przeznaczonego dla dzieci po leczeniu w jego szpitalu. Fundatorką tej placówki była Matylda Herbstowa, która ofiarowała swoją posiadłość. W czasie jego kadencji szpital został znacznie rozbudowany, powstały nowoczesne budynki, w których umieszczono oddziały izolacyjne z myślą o pacjentach z gruźlicą (1930) oraz izolacyjne (1938). Z okazji dwudziestopięciolecia funkcjonowania szpitala, Mogilnicki opracował monografię obrazującą jego działalność.

Był również aktywnym zwolennikiem otwarcia Wydziału Lekarskiego w Łodzi, a jego nazwisko widnieje na liście założycieli Stowarzyszenia „Organizacja Wyższej Uczelni Lekarskiej w Łodzi”, które zostało zarejestrowane w 1938 roku. Ponadto współpracował z Polskim Radiem w Łodzi, gdzie wygłaszał odczyty dotyczące zagadnień zdrowia.

W 1935 roku został powołany do tymczasowej Rady Miejskiej, a w roku 1937 uzyskał reelekcję na kolejną kadencję Rady. Jego dorobek naukowy obejmował około 50 publikacji, a prace były tłumaczone na język francuski oraz serbski. Uczestniczył w wielu kongresach lekarskich, m.in. poświęconych pediatrii i szpitalnictwu w Paryżu (1912, 1925), Brukseli (1923), Sztokholmie (1930), Wiedniu (1931), Knocke-sur-mer (1933), Bled (1934) oraz Rzymie (1935).

Mogilnicki był również aktywny społecznie. Przez 15 lat pełnił rolę przewodniczącego Chrześcijańskiego Towarzystwa Kolonii Letnich. Działał w Zarządzie i Okręgu Polskiego Czerwonego Krzyża, jego członkostwo obejmowało również Zarząd Towarzystwa Opieki nad Dziećmi, Komisję Rewizyjną Ligi Obrony Powietrznej Państwa oraz Towarzystwo Lekarskie, gdzie pełnił funkcje skarbnika i przewodniczącego Zarządu Głównego Towarzystwa Pediatrycznego. Reprezentował Polskę w Międzynarodowym Towarzystwie Szpitalnictwa oraz był członkiem honorowym Jugosłowiańskiego Towarzystwa Lekarskiego.

W roku 1930, jako oficer rezerwy, został przeniesiony do pospolitego ruszenia i ze składu 8 batalionu sanitarnego przeniesiony do 4 batalionu sanitarnego. W 1934 roku wchodził w skład kadry zapasowej 4 Szpitala Okręgowego, podlegając pod PKU Łódź-Miasto II. Zmobilizowany we wrześniu 1939 roku, udał się na wschód, aby organizować polowe szpitale zakaźne. Niestety, podczas kampanii wrześniowej został wzięty do niewoli przez Sowietów. W kolejnych miesiącach, w grudniu 1939 roku oraz lutym 1940, był jeńcem obozu w Kozielsku. Na liście przesłanej przez UPW do komendantury obozu figurowało jego nazwisko, wśród innych oficerów, których akta miały być analizowane przez odpowiedni wydział.

W obozie prowadził wykłady na temat swojej wiedzy i działalności medycznej. Dokumenty przechowywane w Archiwum Robla zawierają notatki oraz tytuł wykładu, który wygłosił – „O uśmiech dziecka”. Między 19 a 21 kwietnia 1940 roku, został przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD, a jego los zakończył się tragicznie między 20 a 22 kwietnia 1940, kiedy to został zamordowany przez NKWD w lesie katyńskim. Zidentyfikowany w 1943 roku podczas ekshumacji przez Niemców, jego data, numer oraz wpisy dotyczące osobistych danych są umieszczone w dziennikach ekshumacyjnych, jak również w publikacjach z 1943 roku. Rodzina w 1990 roku poszukiwała informacji o nim poprzez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie.

Życie prywatne

Tadeusz Mogilnicki był żonaty z Adelą z d. Makarczyk, która żyła w latach 1880–1919. Para doczekała się dwojga dzieci: Władysława oraz Marii, która zmarła w 1966 roku. Po śmierci pierwszej żony, jego drugą żoną została Stefania z Rogalskich Smogorzewska, która odeszła w 1961 roku.

Mogilnicki osiedlił się w Łodzi, gdzie mieszkał przy ulicy Struga numer 3.

Publikacje

Oto wybrane publikacje, które zostały opracowane przez Tadeusza Mogilnickiego, uwzględniające istotne aspekty medycyny dziecięcej oraz pediatrii w Polsce:

• État actuel de pediatrie en Polonge, Varsowie 1912,
• Pielęgnowanie i karmienie niemowląt, Warszawa 1920, 1951, 1954; Kraków 1944,
• Dwudziestolecie Szpitala Anny Marii w Łodzi, Łódź 1930,
• Szpitalnictwo dziecięce w Polsce i jego zadania, 1927,
• Szpitalnictwo dziecięce w Polsce w 1931,
• Rola kształcąca szpitala, 1933,
• Społeczne zadania lekarza małego prowincjonalnego szpitala, 1934,
• Gruźlica wśród dzieci w Polsce,
• Ostre choroby zakaźne [w:] Choroby dzieci, pod red. W. Jasińskiego, Warszawa 1936,
• Płonica [w:] Choroby zakaźne, pod red. L. Karwackiego i F. Malinowskiego, Warszawa 1937,
• Choroby zakaźne i gruźlica u dzieci [w:] Podręcznik diagnostyki i terapii, pod red. M. Millera, Warszawa 1937.

Upamiętnienie

Tadeusz Mogilnicki jest postacią niezwykle ważną w kontekście polskiej historii wojskowości oraz pamięci narodowej. Jego wkład został doceniony poprzez szereg wyróżnień, które przyznano mu pośmiertnie.

• Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło w dniu 5 października 2007 wydał decyzję Nr 439/MON, która przyznała Mu awans na stopień podpułkownika, co miało miejsce po jego śmierci. Uroczystość ogłoszenia tego awansu odbyła się 9 listopada 2007 roku w Warszawie podczas wydarzenia pod nazwą „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
• Otrzymał również Krzyż Kampanii Wrześniowej – jest to zbiorowe odznaczenie pośmiertne, przyznawane wszystkim ofiarom zbrodni katyńskiej, a jego przyznanie miało miejsce 1 stycznia 1986 roku.
• Na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu znajduje się tabliczka epitafijna, która nosi numer 2417 i upamiętnia jego postać.

---

Oceń: Tadeusz Mogilnicki

---