Stanisław Sołtys (cichociemny)

Wojsko i służby mundurowe

Stanisław Sołtys, znany także jako Stanisław Lechnicki oraz Mirecki, nosił pseudonimy „Sowa” oraz „Wójt”. Urodził się 1 grudnia 1921 roku w Warszawie, a swoje życie zakończył tragicznie 8 czerwca 1944 roku w Rzeszowie.

Był odważnym żołnierzem Wojska Polskiego oraz Polskich Sił Zbrojnych, a także oficerem Armii Krajowej, gdzie pełnił funkcję porucznika piechoty. Stanisław Sołtys jest szczególnie pamiętany jako cichociemny, co oznacza, że był jednym z tych, którzy uczestniczyli w tajnych misjach, mających na celu wspieranie walki o niepodległość Polski.

Życiorys

Stanisław Sołtys był osobą o wyjątkowym dziedzictwie, synem Miłosza, który walczył jako legionista, a po wojnie pracował w wywiadzie Armii Krajowej, oraz Jadwigi z domu Malczewskiej, aktywnej działaczki harcerskiej. Już w czasach szkolnych, uczęszczając do różnych gimnazjów, angażował się w harcerstwo oraz brał udział w samorządach uczniowskich.

W 1939 roku zakończył naukę w Liceum i Gimnazjum Humanistycznym im. Jana Kochanowskiego w Katowicach, gdzie zdał maturę. Marzył o podjęciu studiów na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczej w Krakowie.

Gdy wybuchła II wojna światowa, w wyniku sytuacji wojennej nie został zmobilizowany. Mimo to, 19 września 1939 roku, ochotniczo dołączył do rozbitej Armii „Prusy”, przekraczając granicę polsko-rumuńską. Pod koniec października tego samego roku dotarł do Francji, gdzie został przyjęty do Szkoły Podchorążych Piechoty w Guer, którą ukończył z wyróżnieniem w kwietniu 1940 roku.

W czerwcu 1940 roku ewakuował się do Wielkiej Brytanii, gdzie przydzielono go do 1 Brygady Strzelców oraz odbył kurs dla zastępców dowódców plutonów. Zdecydował się na powrót do Polski, po przeszkoleniu z zakresu dywersji, został zaprzysiężony 24 sierpnia 1942 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza.

Jego zrzut w Polsce miał miejsce w nocy z 26 na 27 stycznia 1943 roku, w ramach operacji „Gauge”, którą dowodził porucznik Radomir Walczak. Został zrzucony na punkt odbioru „Żubr”, 14 km na północ od Kielc, gdzie rozpoczął swoją działalność w Warszawie. Po aklimatyzacji, przydzielono go do Kedywu Podokręgu Rzeszów AK, gdzie pełnił funkcję oficera do zadań specjalnych w Inspektoracie Rejonowym Mielec.

Od listopada 1943 roku walczył jako oficer dywersji w Obwodzie Nisko AK, a od marca 1944 roku był szefem Kedywu tego Obwodu. Jednocześnie odpowiadał za odbiór zrzutów na terenie Inspektoratu, biorąc udział w licznych akcjach, takich jak:

  • opracowanie planu rozbicia więzienia w Mielcu,
  • egzekucja Juliana Kinowskiego,
  • egzekucja dwóch informatorów Gestapo,
  • nadzór nad produkcją granatów w tajnej wytwórni w Wadowicach Górnych,
  • wielokrotny odbiór zrzutów materiałowych.

W okolicach 25 kwietnia 1943 roku, podczas odbioru zrzutu materiałowego, Stanisław został przypadkowo aresztowany w Tarnobrzegu. 13 października 1943 roku, udało mu się uciec bądź został odbity z transportu do więzienia. Jednak 20 maja 1944 roku, podczas kolejnego aresztowania w dworze Przybysz w Jamach przez Gestapo, w wyniku strzelaniny zginął kapral podchorąży Janusz Skrzypek.

W areszcie w Mielcu przeszedł okrutne śledztwo, a jego dwie próby ucieczki zakończyły się niepowodzeniem. Po przewiezieniu do więzienia w Rzeszowie, został zastrzelony w swojej celi przez gestapo Zielińskiego.

Awanse

W ramach awansów Stanisława Sołtysa, warto wymienić kluczowe daty, które wyznaczają kolejne etapy jego kariery wojskowej.

  • sierżant podchorąży – 1 lutego 1941 roku,
  • podporucznik – 27 stycznia 1943 roku,
  • porucznik – 15 kwietnia 1943 roku.

Odznaczenia pośmiertne

Stanisław Sołtys, znany jako cichociemny, został uhonorowany trzema znaczącymi odznaczeniami po śmierci, co podkreśla jego oddanie i poświęcenie dla kraju. Wśród tych odznaczeń znajdują się:

  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 13403,
  • Krzyż Armii Krajowej,
  • Medal Wojska.

Upamiętnienie

W 1948 roku, w ramach oddania hołdu, ciało Stanisława Sołtysa zostało ekshumowane oraz pochowane w specjalnie wydzielonej kwaterze partyzantów na Cmentarzu Katedralnym w Sandomierzu.

Jego nazwisko, jako znak pamięci o dokonaniach, zostało umieszczone na pomniku 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej, jak również na pomniku cichociemnych, które zostały odsłonięte w 1965 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

W roku 1980, w lewej nawie kościoła św. Jacka, znajdującym się przy ul. Freta w Warszawie, odsłonięto tablicę Pamięci, która upamiętniła żołnierzy Armii Krajowej oraz cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, którzy polegli w walce o niepodległość Polski. Wśród 110 wymienionych na tablicy cichociemnych, znalazł się również Stanisław Sołtys.

W dniu 20 maja 1989 roku, z okazji 45. rocznicy śmierci Janusza Skrzypka oraz aresztowania Sołtysa, w miejscowości Przybysz odbyła się ceremoniał, podczas którego odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą tym dwóm bohaterom.

Przypisy

  1. 2016 – Rok Cichociemnych. zsgih.sandomierz.pl. [dostęp 29.08.2021 r.]
  2. Jamy – Przybysz (gmina Radomyśl Wielki). [dostęp 02.02.2014 r.]
  3. Profil Stanisława Sołtysa na stronie Wielkiej genealogii Minakowskiego. [dostęp 02.02.2014 r.]
  4. ŁukomskiŁ. G. ŁukomskiŁ., PolakP. B. PolakP., SuchcitzS. A. SuchcitzS., Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945, Koszalin 1997 r.
  5. Tochman 1994 r.
  6. Zagórski 2000 r.

Oceń: Stanisław Sołtys (cichociemny)

★★★★★
Średnia ocena:4.59 Liczba ocen:8