Maciej Matthew Szymanski

---

Życiorys

Maciej Matthew Szymanski był uznawanym architektem, który przyszedł na świat jako drugi syn doktora Karola Szymańskiego oraz Anny, pochodzącej z rodziny Trajdosów. Warto wspomnieć, że bratem jego matki był znany działacz polityczny i redaktor, Mieczysław Trajdos. Jego ojciec, jako lekarz, prowadził szpital psychiatryczny w Warcie, co miało znaczący wpływ na jego życie. Szymanski początkowo uczęszczał do szkoły prowadzonej przez oo. Marianów na Bielanach w Warszawie, a w czasie II wojny światowej kontynuował naukę w liceum im. Joachima Lelewela, gdzie zdobył maturę.

Tragiczne okoliczności wokół niego zaistniały, gdyż jego ojciec został ofiarą zbrodni katyńskiej. W 1941 roku, Szymanski wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty NSZ oraz do Związku Jaszczurczego (ZJ). W 1944 roku przystąpił do Armii Krajowej, gdzie był przypisany do I Obwodu „Radwan” w Zgrupowaniu „Chrobry II”, działając w kompanii „Warszawianki”, w plutonie IV. Jego doświadczenia wojenne były związane z walką pod dowództwem kapitana Piotra Zacharewicza, ps. Zawadzki, w miejscu zwanym Domem Kolejowym, położonym na rogu ulic Żelaznej i Chmielnej. Obiekt ten nie został zdobyty w czasie trwania powstania.

Po zakończeniu walk, ewakuował się z Warszawy razem z cywilami do Częstochowy, następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie rozpoczął studia na wydziale architektury. Niestety, ciągłe prześladowania byłych żołnierzy podziemia skłoniły go do powrotu do Warszawy, gdzie mieszkała jego rodzina. W 1949 roku z powodzeniem ukończył studia, jednak jego życie nadal wiązało się z niebezpieczeństwem ze strony Urzędu Bezpieczeństwa. W związku z aresztowaniami i śmiercią wielu jego przyjaciół, postanowił opuścić Polskę.

Razem z żoną, Hanną z Kamlerów, oraz garstką przyjaciół, wyruszyli kutrem rybackim do Szwecji, gdzie spędzili dwa lata. W 1951 roku emigracja doprowadziła ich do Kanady. Po przybyciu do Montrealu, Maciej Matthew Szymanski przez długi czas pracował jako architekt w renomowanej firmie Dawson and Szymanski – Architects. Do jego wybitnych realizacji należy siedziba Royal Bank of Canada w Quebecu, Ambasada Polski w Ottawie, konsulat polski w Montrealu, a także wiele centrów społecznych oraz kościołów, zbudowanych w Kanadzie. Co więcej, jego projekty obejmowały także gmachy lotniskowe w Abu Zabi oraz projekty na Dalekim Wschodzie i Karaibach.

W 1996 roku, po przejściu na emeryturę, Szymanski zdecydował się na krótką podróż do kraju – w odróżnieniu od swojego młodszego brata ciotecznego Wiktora Natansona, także powstańca, który osiedlił się na stałe w Kanadzie. Ostatecznie zamieszkał w Vancouver z rodziną, mając dwie córki, Dorotę i Annę. W okresie przed swoją śmiercią, zajmował się się działalnością kombatancką i pisarstwem, pisząc głównie w języku polskim, nie tylko o swoich wspomnieniach, ale również o rozwoju Polski oraz jej społeczeństwa po wojnie.

Maciej Matthew Szymanski odszedł na zawsze w wyniku leukemii 5 maja 2015 roku. Jego prace i wspomnienia, które pozostawił po sobie, są dziś dostępne w Internecie, pozwalając nam lepiej poznać jego życie oraz wkład w architekturę i kulturę.

Odznaczenia i wyróżnienie

Maciej Matthew Szymanski, jako osoba o znacznym dorobku, został wyróżniony i odznaczony licznymi medalami i tytułami w uznaniu za swoje osiągnięcia.

• Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego, przyznany w 1944 roku,
• Krzyż Armii Krajowej, otrzymany w 1990 roku,
• Warszawski Krzyż Powstańczy, nadany w 1989 roku,
• Został kapitanem Wojska Polskiego na mocy rozkazu Ministra Obrony Narodowej z dnia 23 lipca 2000 roku,
• członek Royal Architectural Institute of Canada,
• membre de l’Ordre des Architectes du Québec.

Dzieła

W dorobku Macieja Matthew Szymańskiego znajdują się liczne dzieła, które w sposób unikalny ukazują złożoność jego przemyśleń oraz doświadczeń. Oto niektóre z nich:

• Ja-Jo Pamięta (dziadzio pamięta – dla anglojęzycznego potomstwa),
• 4 Pluton – Stan Osobowy (Losy uczestników Kompanii „Warszawianki”),
• Moje Abecadło,
• Rodziny rozdzielone przez historię,
• Powstańcze Blizny,
• Widziane znad Pacyfiku,
• Krucjata przeciw Golgocie,
• Luźne Uwagi Agnostyka Frasobliwego,
• Akademia ku Czci,
• O Ojcach Paulinach,
• Mieczysław Trajdos i jego Siostra Aleksandra,
• List do Związku NSZ,
• Wywiad z Maciejem Szymańskim – Montreal 1996.

Każde z tych dzieł jest ważnym świadectwem zarówno historii, jak i osobistych refleksji autora.

---

Oceń: Maciej Matthew Szymanski

---