Teodor Niewiadomski

---

Życiorys

W sierpniu 1939 roku Teodor Niewiadomski pracował jako robotnik w miejskiej gazowni. 24 sierpnia otrzymał wezwanie do mobilizacji. Jako plutonowy dowodził jednostką ulokowaną w pobliżu granicy polsko-niemieckiej, zaledwie 500 metrów od strefy konfliktu. Gdy 1 września wybuchła wojna, po krótkiej wymianie ognia z wojskami niemieckimi, musiał wykonywać rozkaz odwrotu i dołączyć do regularnej kompanii.

W trakcie walk na Kresach Wschodnich został ranny, co doprowadziło go do niewoli niemieckiej. Początkowo przebywał w Stalagu IX A w Ziegenhein, a później został przeniesiony do Stalagu XIII A w Langwasser. Teodor był jednym z organizatorów oraz uczestników tzw. Jenieckich Igrzysk Olimpijskich w 1940 roku, gdzie wziął udział w konkurencji 50 metrów karną żabką i triumfował, co symbolizowało jego wytrwałość i ducha.

Próbował trzykrotnie uciekać z obozów, za co był surowo karany. W 1941 roku udało mu się w końcu zbiec i dotrzeć do Warszawy. W stolicy podjął pracę w Zakładzie Oczyszczania Miasta jako czyściciel śmietników, przyjmując tożsamość zmarłego brata, Czesława Sztefa-Niewiadomskiego. Pomocna mu w tym była współpraca z działaczami podziemia. Jako pracownik zakładu mógł wjeżdżać do warszawskiego getta, gdzie transportował broń i amunicję, a także wywoził wielu Żydów.

1 lutego 1943 roku został zdekonspirowany przez Alfreda Heibicha, który doniósł na niego do Gestapo. Po tym wydarzeniu został przeniesiony przez Armii Krajową do Łowicza, gdzie przyjął nową tożsamość – Zdzisława Zaporowskiego. Krótko przed wybuchem powstania warszawskiego wrócił do Warszawy, a podczas walk na Mokotowie odniósł rany. Po kapitulacji powstania zdołał uciec z transportu zmierzającego do Lesznowoli.

Po zakończeniu II wojny światowej zrealizował się jako pisarz, tworząc między innymi książki: Gdzie był mój front (1970), Olimpiada, której nie było… (1973), Warszawscy pomazańcy (1973), Z miotłą w herbie (1987) oraz Warszawiacy jak leci. Czyli wszystko co chcielibyście wiedzieć o Warszawie ale boicie się zapytać (praca zbiorowa, 1997). W 1994 roku przekazał do Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie wszystkie swoje pamiątki związane z Jenieckimi Igrzyskami Olimpijskimi 1940. Teodor Niewiadomski został pochowany na Cmentarzu Północnym w Warszawie.

Nawiązania w kulturze

W twórczości kulturowej zauważalne są pewne nawiązania do osoby Teodora Niewiadomskiego. Jego wspomnienia z życia posłużyły jako inspiracja dla scenariusza miniserialu Śmieciarz.

---

Oceń: Teodor Niewiadomski

---