Stanisław Kauzik

---

Życiorys

Stanisław Kauzik był osobą o bogatej i znaczącej historii. Jako student prawa oraz filozofii kształcił się nie tylko w Warszawie, lecz również w Moskwie i Petersburgu. W stolicy Rosji założył Związek Niezawisłości Państwa Polskiego. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku stał się bliskim współpracownikiem Władysława Grabskiego.

W 1921 roku uczestniczył jako członek polskiej delegacji pokojowej w Rydze. W latach 1920–1925 pełnił funkcję sekretarza generalnego Komitetu Ekonomicznego Ministrów RP, co łączyło go z wzmożoną współpracą z Grabskim. Jego rola była kluczowa podczas rokowań pomiędzy Polską a Sowietami po wojnie polsko-bolszewickiej, a w dniu 18 marca 1921 zasiadł w gronie reprezentantów RP, którzy podpisali traktat ryski. Ponadto, został szefem sekcji w Ministerstwie Skarbu.

Kauzik angażował się również w działalność publicystyczną. Założył pismo „Materiały i Studia w Sprawach Odbudowy Państwa” i wspierał rozwój ekonomii oraz finansów poprzez swoje artykuły w „Kurierze Warszawskim”. Ponadto, pełnił funkcję sekretarza generalnego Zarządu Federacji Wydawnictw. W końcu lat 30. był zastępcą członka komisji rewizyjnej zarządu Towarzystwa Wyższej Szkoły Dziennikarskiej w Warszawie.

Kiedy nastała agresja III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 roku, w czasie oblężenia Warszawy, Kauzik sprawował obowiązki szefa Biura Prasowego Komisarza Cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy, pod przewodnictwem prezydenta miasta Stefana Starzyńskiego. W tym samym roku wstąpił do Komitetu Obywatelskiego, a także reprezentował Stronnictwo Pracy w Delegaturze Rządu na Kraj, gdzie w latach 1940–1945 pełnił funkcję dyrektora Departamentu Prasy i Informacji.

Po zakończeniu II wojny światowej, Kauzik osiedlił się na emigracji, przyjmując nazwisko „Dołęga-Modrzewski”, które wcześniej używał podczas organizacji Związku Walki Zbrojnej. W 1949 pełnił funkcję wiceprezesa Rady Narodowej. Dnia 4 czerwca 1951 roku został wybrany na członka Głównej Komisji Skarbu Narodowego. W dalszym ciągu pozostawał aktywnym działaczem Stronnictwa Pracy, a później zaangażował się w działalność Stronnictwa Chrześcijańsko-Demokratycznego, które wspierało prezydenta Augusta Zaleskiego.

Od września 1955 pełnił funkcję ministra bez teki w pierwszym rządzie Antoniego Pająka, a w kolejnym gabinecie, który powstał w kwietniu 1957 roku, nadal sprawował tę samą funkcję, jednocześnie zarządzając resortem wyznań religijnych, oświaty i kultury.

Stanisław Kauzik był jednym z założycieli Studium Polski Podziemnej oraz redaktorem opracowania „Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej”, które stanowiło część wydanej w Londynie publikacji „Polskie Państwo Podziemne” w trzech tomach. Był także autorem broszury noszącej ten tytuł.

W dniu 25 kwietnia 1959 roku zmarł i został pochowany na Gunnersbury Cemetery w Londynie (Sq. FA, gr. 38). Symboliczny grób Kauzika znajduje się także na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera PPRK-1-250,251). W 2022 roku Fundacja „Stare Powązki”, w ramach projektu odnowy grobów ministrów II RP, zrealizowała renowację grobu ministra Kauzika.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Kauzik był osobą, która otrzymała wiele prestiżowych odznaczeń, potwierdzających jego zasługi oraz wkład w życie kraju. Wśród najważniejszych wyróżnień, które mu przyznano, znajdują się:

• wielka wstęga Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 27 kwietnia 1959),
• krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski (27 grudnia 1924),
• krzyż oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922).

Życie prywatne

Stanisław Kauzik był osobą z niezwykle interesującym tłem rodzinnym. Był synem Jana Kazimierza Kauzika, artysty malarza, pedagoga oraz muzeologa, który żył w latach 1860–1930. Jego matką była Stanisława Leontyna z Jezierskich, która przyszła na świat w 1871 roku i zmarła w 1947 roku. Stanisław miał także troje rodzeństwa, co z pewnością wpływało na jego życie rodzinne i artystyczne.

Jego życie osobiste było również bogate w wydarzenia. Stanisław Kauzik był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy jego wybranką była Wanda Ankudowicz, która pracowała w banku PKO. Ich związek datowany jest na około 1927 rok. Niestety, Wanda zmarła w 1933 roku.

W roku 1937 Stanisław poślubił po raz drugi, tym razem Lodę Niemirzankę, byłą aktorkę, która przyszła na świat w 1909 roku, a swoje życie zakończyła w 1984 roku. Obie żony odegrały ważną rolę w jego życiu, zarówno osobistym, jak i zawodowym.

---

Oceń: Stanisław Kauzik

---