Leon Ludwik Sapieha, urodzony 18 września 1803 roku w Warszawie, zmarł 11 września 1878 roku w Krasiczynie, był znaczącą postacią w dziejach Polski. Jako polski książę, odegrał kluczową rolę jako marszałek sejmu galicyjskiego oraz szambelan dworu królewskiego Mikołaja I Romanowa w roku 1830. Swoją odwagą i przywództwem wyróżniał się podczas powstania listopadowego, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari w 1831 roku.
Jednym z jego istotnych osiągnięć było założenie szkoły, która później przekształciła się w Akademię Rolniczą w Dublanach. Jako członek dziedziczny austriackiej Izby Panów był aktywnym politykiem i działaczem gospodarczym w Galicji, a także zwolennikiem idei pracy organicznej, co znacząco wpłynęło na rozwój społeczności lokalnych.
Leon Ludwik Sapieha był synem Aleksandra Antoniego Sapiehy oraz Anny z Zamoyskich Sapiehy. Był także ojcem Adama Stanisława Sapiehy oraz dziadkiem kardynała Adama Stefana Sapiehy, co świadczy o jego znaczącej roli w historii polskiego duchowieństwa i polityki.
Młodość
Leon Ludwik Sapieha uczestniczył w studiach prawniczych oraz ekonomicznych w prestiżowych miastach Paryżu i Edynburgu w latach 1820-1824. Po ukończeniu nauki rozpoczął pracę w administracji publicznej w Królestwie Kongresowym, angażując się w codzienne sprawy kraju.
W obliczu wybuchu powstania listopadowego, zdecydował się na wyjazd z Polski, co pozwoliło mu na aktywny udział w misjach dyplomatycznych Rządu Narodowego, które miały miejsce we Francji i Wielkiej Brytanii. Jego zaangażowanie w te działania było istotnym elementem walki o niepodległość Polski.
Po pewnym czasie powrócił do ojczyzny, aby wziąć udział w walkach powstańczych, zdobywając stopień kapitana w artylerii. W szczególności brał udział w obronie Warszawy, która miała miejsce w dniach 6 i 7 września 1831 roku. Jego męstwo i poświęcenie w tej bitwie zostały uhonorowane odznaczeniem Virtuti Militari, co podkreśla jego znaczącą rolę podczas tego tumultu historycznego.
W Galicji
Po upadku powstania oraz w wyniku konfiskaty majątków znajdujących się w zaborze rosyjskim, w tym Teofipola w 1835 roku, Leon Sapieha osiedlił się na stałe w Galicji, która należała do zaboru austriackiego. W tym okresie nabył wiele posiadłości, w tym Krasiczyn i inne majątki w pobliżu Przemyśla. Utrata rezydencji w Kodniu skłoniła go do uczynienia z Krasiczyna głównego ośrodka swojej rodziny.
Sapieha, znany jako znakomity polityk orazzdolny gospodarz, przeznaczał wiele uwagi na rozwój lokalnej społeczności. Zapoczątkował budowę warsztatów tkackich, co miało znaczący wpływ na poprawę warunków życia osób w regionie. Jego działania wpłynęły na zmniejszenie ubóstwa oraz polepszenie bytu mieszkańców okolicy. W 1864 roku, jego małżonka, Jadwiga Sapieżyna, sprowadziła siostry służebniczki do Krasiczyna, które zaangażowały się w pracę z ubogimi i niewykształconymi. Zajmowały się również prowadzeniem ochronki w pobliskiej szkole.
Był marszałkiem Sejmu Krajowego Królestwa Galicji i Lodomerii w okresie kadencji I–III, pełniąc tę funkcję od 1861 do 1875 roku. Wspierał działalność Ruskiego Soboru oraz pełnił rolę prezesa wielu instytucji finansowych, takich jak Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie oraz Galicyjska Kasa Oszczędności. Sapieha był również zaangażowany w inicjatywy związane z budową kolei żelaznych oraz zakładów przemysłowych. Poza tym, w dniu 3 lipca 1845 roku, był jednym z założycieli Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego, a w latach 1846–1861 pełnił rolę jego prezesa. Później był aktywnym członkiem Komitetu tegoż towarzystwa w dwóch różnych okresach.
Leon Sapieha dał początek Akademii Rolniczej, która mieściła się w Dublanach. W Lwowie jego nazwisko upamiętniono, nadając imię jednej z głównych ulic na Nowym Świecie. Wzdłuż tej ulicy wzniesiono również główny gmach Politechniki Lwowskiej. Dodatkowo, przy ulicy Kopernika nr 38, zbudował pałac, który do dziś przetrwał częściowo po wojennych zniszczeniach. W 1861 roku nawiązał kontakty z grupą przyjaciół z Hotelu Lambert. Chociaż nie uczestniczył osobiście w powstaniu styczniowym w 1863 roku, jego wsparcie finansowe było więc nieocenione.
Wśród jego osiągnięć warto wymienić także inicjatywy budowy głównych linii kolejowych w Galicji, w tym linii Kraków-Lwów. W 1875 roku wycofał się z aktywności politycznej. Leon Sapieha zmarł 1 września 1878 roku w Krasiczynie.
Życie rodzinne
9 grudnia 1825 roku w Puławach miał miejsce ważny moment w życiu Leona Ludwika Sapiehy, gdyż poślubił on Jadwigę Klementynę Zamoyską herbu Jelita (1806–1890), która była córką znanego ordynata Stanisława Kostki Zamoyskiego (1775–1856), pełniącego funkcję Prezesa Rządu Tymczasowego Galicji w 1809 roku. Z tego związku przyszło na świat kilka dzieci, z których niestety większość zmarła w młodym wieku.
Oto spis dzieci Leona i Jadwigi:
- Cecylia Celestyna (zmarła mając 7 lat),
- Adam Stanisław Sapieha (1828–1903), odznaczony Orderem Złotego Runa,
- Jadwiga Sapieha (zmarła mając 7 lat),
- Maria Zofia Sapieha (zmarła mając 4 lata),
- Włodzimierz Sapieha (zmarł mając 1 rok),
- Zofia Sapieha (zmarła mając 16 lat),
- Leon Sapieha (zmarł mając 1 rok),
- Teresa Sapieha (zmarła panna mając 20 lat),
- Władysław Sapieha (zmarł mając 3 latka).
Jak widać, prawie całe potomstwo Sapiehów zmarło w dzieciństwie, a jedynie Adam Stanisław dożył dorosłości. Ta tragedia rodzinna z pewnością wpłynęła na życie Leona Ludwika Sapiehy i na jego dalsze losy.
Przypisy
- Tadeusz Łopuszański, Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845-1894, Lwów 1894, s. 84.
- Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860, s. 637.
- Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 558; 1851, s. 623; 1852, s. 608; 1853, s. 615; 1854, s. 631; Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855, s. 459; 1856, s. 266; 1857, s. 354; 1858, s. 249; 1859, s. 266; 1860, s. s. 269; 1861, s. 401; Galizisches Provinzial-Hanbuch für das Jahr 1868, s. 806; 1869, s. 530; Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1870, s. 567; 1889, s. 636; 1890, s. 636; 1891, s. 636; 1892, s. 637; 1893, s. 637.
- Obraz polityczny i statystyczny Królestwa Polskiego iaki był w roku 1830 przed dniem 29 listopada, Warszawa 1830, s. 6.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Dyonizy Gliński | Antoni Wieniawski | Maria Eiger-Kamińska | Kazimierz Bagiński | Jacek Cichocki | Jerzy Rejt | Marek Opioła | Artur Michalski | Adolf Ciborowski | Zdzisław Żandarowski | Stanisław Kauzik | Faustyn Szlęzak | Henryk Korotyński | Eryk Baczyński | Grzegorz Seroczyński | Jerzy Brzostek | Jerzy Napiórkowski | Władysław Mazurkiewicz (dyplomata) | Gustaw Simon | Piotr WaglowskiOceń: Leon Ludwik Sapieha