Ryszard Jamontt-Krzywicki

---

Życiorys

Ryszard Jamontt-Krzywicki był synem Adolfa oraz Eleonory z Gutkowskich. W listopadzie 1918 roku ochotniczo wziął udział w obronie Lwowa, a w roku 1920 brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Ukończył Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie w 1921 roku, zdobywając świadectwo dojrzałości. Następnie kontynuował naukę w Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. Hipolita Wawelberga oraz Stanisława Rotwanda, którą ukończył w 1925 roku (w 1947 roku absolwenci tej szkoły otrzymali prawo posługiwania się tytułem inżyniera). Po tym podjął naukę w Szkole Podchorążych Rezerwy.

Po zakończeniu działań wojennych był członkiem Klubu Motocyklowego Związku Strzeleckiego. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku walczył jako kapral podchorąży w 3. Batalionie Pancernym, biorąc udział w bitwie nad Bzurą. W trakcie przebijania się do Warszawy, około 20 września, zdołał unieruchomić trzy niemieckie czołgi w Puszczy Kampinoskiej, strzelając z karabinu przeciwpancernego. Generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz, będący świadkiem jego czynu, zabrał Krzywickiego ze sobą do stolicy. Po dotarciu do Warszawy pełnił funkcję II adiutanta Karaszewicza-Tokarzewskiego, który był zastępcą dowódcy Armii „Warszawa”, gen. Juliusza Rómmla.

Po kapitulacji Warszawy nie poddał się wrogowi i zajął się działalnością konspiracyjną. Jako adiutant (oficer ordynansowy) trzech kolejnych dowódców: Służby Zwycięstwu Polski – Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej – gen. „Torwida” (Michał Karaszewicz-Tokarzewski), gen. „Grota” (Stefan Rowecki) oraz gen. „Bora” (Tadeusz Komorowski) brał na siebie odpowiedzialność za zapewnienie ochrony lokali dowódcy ZWZ-AK.

W jego mieszkaniu przy ulicy Jaworzyńskiej 10 znajdował się jeden z pierwszych punktów konspiracyjnych, w którym działał generał Michał Karaszewicz-Tokarzewski. Towarzyszył on generałowi w jego podróżach po Polsce (Radom, Kielce, Kraków, Tarnów, Zagłębie, Częstochowa) w październiku i listopadzie 1939, organizując siatkę Służby Zwycięstwu Polski. W czasie pobytu w Częstochowie, 19 października 1939 roku, został uhonorowany przez Karaszewicza-Tokarzewskiego Krzyżem Virtuti Militari V klasy za odwagę przejawioną we wrześniu 1939 roku.

W okresie okupacji niemieckiej posługiwał się wieloma fałszywymi dokumentami, przedstawiając się m.in. jako urzędnik warszawskiego Gestapo oraz Kripo, używając nazwisk legalizacyjnych: Bednarski, Ryszard Szymon Jamontt-Krzywicki (które przyjął później oficjalnie po wojnie), Kamocki i Kominkowski. W 1940 roku mianowany chorążym, otrzymał tytuł podporucznika z rozkazu L.21/BP z 11 listopada 1941. W 1943 roku awansował na porucznika.

W czasie Powstania Warszawskiego był adiutantem Dowódcy AK, gen. Tadeusza Komorowskiego ps. „Bór”. Razem z dowódcą przeszedł przez szlak: Wola – Stare Miasto – kanały – Śródmieście Północ – Śródmieście Południe. Przed podpisaniem kapitulacji Warszawskiego Korpusu AK zdał obowiązki adiutanta kapitanowi Stanisławowi Jankowskiemu ps. „Agaton”.

W niewoli niemieckiej był więźniem Stalagu 344 Lamsdorf, a następnie przebywał w Oflagu II D Gross-Born oraz Oflagu II C Woldenberg. W kwietniu 1945 roku powrócił do Polski, ujawniając swoją działalność w Armii Krajowej przed komunistycznymi władzami. Został zweryfikowany w stopniu kapitana i od września 1945 roku służył w ludowym Wojsku Polskim.

Był współorganizatorem oraz członkiem siatki wywiadowczej, którą założono po wojnie na zlecenie gen. Władysława Andersa, z ramienia rotmistrza Witolda Pileckiego. W maju 1947 roku został aresztowany przez UB i oskarżony w tzw. procesie „grupy Witolda”, który odbył się pomiędzy 2 a 15 marca 1948 roku. W procesie uczestniczyli m.in. Maria Szelągowska oraz Tadeusz Płużański. Oskarżającym był major Czesław Łapiński, przewodniczącym składu sędziowskiego podpułkownik Jan Hryckowian (obaj byli dawnymi oficerami AK), a sędzią kapitan Józef Badecki. Skład sędziowski, złożony z jednego sędziego i jednego ławnika, nie był zgodny z ówczesnym prawem. Ryszard Jamontt-Krzywicki został skazany na dziesięć lat więzienia. Osadzono go w więzieniu mokotowskim, gdzie doświadczył brutalnych tortur, w wyniku których stracił dwa zęby i miał bliznę na czole. Został zwolniony z więzienia 24 kwietnia 1956 roku na mocy amnestii. Zmarł dziewięć miesięcy po wyjściu z więzienia podczas starań o rehabilitację. Sekcja zwłok wykazała, iż przeszedł zawał serca. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A24-6-14).

Jego osiągnięcia zostały uhonorowane odznaczeniami, w tym Orderem Virtuti Militari V klasy (19 października 1939) oraz Krzyżem Walecznych (otrzymanym trzykrotnie, a po raz trzeci 2 października 1944).

Mężem jego córki, Alicji Krzywickiej, został Franciszek Postawka – rajdowy kierowca, mistrz Polski. W telewizyjnym spektaklu Ryszarda Bugajskiego „Śmierć rotmistrza Pileckiego” z 2006 roku, w rolę Ryszarda Jamontt-Krzywickiego wcielił się Tomasz Sobczak.

Bibliografia, linki

Oto wyczerpująca bibliografia dotycząca Ryszarda Jamontt-Krzywickiego, zawierająca istotne publikacje oraz linki do źródeł:

• Powstańcze biogramy – Ryszard Jamontt-Krzywicki,
• Andrzej M. Kobos: Witold Pilecki w piekle XX wieku. 1998. [dostęp 2011-07-10],
• Obrażał polskich żołnierzy. „Nasz Dziennik”, 2003-12-11, brak numeru strony.

---

Oceń: Ryszard Jamontt-Krzywicki

---