Mieczysław Żywczyński

---

Życiorys

Mieczysław Żywczyński był osobą o nieprzeciętnym intelekcie i głębokim zaangażowaniu w sprawy duchowe. Urodził się jako syn Władysława i Emilii z Piekutów. Edukację podstawową rozpoczął w Warszawie, a swoje młodzieńcze lata spędził w Gimnazjum im. św. Stanisława Kostki w Płocku, które ukończył w 1921 roku. W tym samym czasie nawiązał bliskie relacje z Leonardem Świderskim, późniejszym księdzem, który wyróżniał się patriotyzmem.

Święcenia kapłańskie przyjął w 1926 roku, a jego akademicka kariera rozwinęła się na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie studiował filozofię. Jego praca magisterska, dotycząca Wielkiej Emigracji i Kościoła, była prowadzona pod okiem prof. Marcelego Handelsmana i obroniona w 1930 roku.

Żywczyński otrzymał stypendium, które umożliwiło mu kilkakrotne podróże do Włoch, Szwajcarii i Austrii w latach 1930, 1932, 1935 oraz 1937. W 1933 roku obronił doktorat na podstawie pracy poświęconej encyklice „Cum primum” z 9 czerwca 1832 roku, badającej relację Watykanu do spraw polskich w kontekście lat 1830–1837.

Gdy wybuchła II wojna światowa, Żywczyński został zmuszony do wysiedlenia z Płocka, co spowodowało utratę zgromadzonych rękopisów oraz osobistej biblioteki. Przez dwa lata, od 1939 do 1941 roku, mieszkał w Łowickiem i Kieleckiem, a następnie osiedlił się w Warszawie. To tam, od 1942 roku, zaczął brać udział w wyższym tajnym nauczaniu na Uniwersytecie Ziem Wschodnich.

W 1945 roku uzyskał habilitację na Wydziale Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego, a od 1946 roku wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie na stałe objął Katedrę Historii Kościoła. Dzięki swoim osiągnięciom naukowym, w 1954 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1966 profesorem zwyczajnym.

Mieczysław Żywczyński był jednym z współorganizatorów Instytutu Historii Kościoła KUL. Na początku swojej kariery koncentrował się na analizie relacji Kościoła katolickiego z ruchami społecznymi w Europie, jednak z czasem jego zainteresowania skupiły się na ogólnej historii. Jego obszerna praca dotycząca historii XIX wieku do 1871 roku, opublikowana w 1964 roku, doczekała się aż trzynastu wydań, co czyni ją jednym z kluczowych podręczników akademickich w tej dziedzinie.

Ponadto, Żywczyński był związany z ruchem „księży patriotów”, a jego aktywność miała miejsce również w środowisku „Pax”, w ramach domeny Komitetu Intelektualistów i Działaczy Katolickich. Pod jego kierunkiem pracowali tacy autorzy jak Czesław Bartnik, Zygmunt Zieliński oraz Jan Kracik, którzy, inspirowani jego nauczaniem, tworzyli istotne pozycje w literaturze teologicznej.

Publikacje

Oto zbiór znaczących publikacji Mieczysława Żywczyńskiego, które przyczyniły się do rozwoju myśli naukowej oraz historycznej w Polsce:

• Geneza i następstwa encykliki „Cum primum” z 9 VI 1832 r. Watykan a sprawa polska w latach 1830–1837, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa 1935,
• – skrócona wersja: Watykan wobec powstania listopadowego, Universitas, Kraków 1995,
• Papiestwo i papieże średniowiecza, Państwowe Wydawnictwo Książek Szkolnych, Lwów 1938,
• Kościół i rewolucja francuska, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1951 (wznowienie: Universitas, Kraków 1995),
• – przekład niemiecki: Die Kirche und die französische Revolution, Koehler, Leipzig 1953,
• Metternich w świetle nowszej historiografii, „Kwartalnik Historyczny” 68.2 (1961), s. 423–433,
• Historia powszechna 1789–1870, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1964 (wyd. II 1967, wyd. III 1975, wyd. IV [„VII”] z poprawkami Zygmunta Zielińskiego 1996, ostatnie wznowienie 2015),
• Włochy nowożytne 1796–1870, PWN, Warszawa 1971,
• Szkice z dziejów radykalizmu chrześcijańskiego, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1976,
• Kościół i społeczeństwo pierwszych wieków, red. Franciszek Stopniak, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1985,
• Franciszek – największy święty, jakiego zna historia, red. Stanisław Celestyn Napiórkowski, Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów 2000.

Rękopisy

Mieczysław Żywczyński jest autorem, który pozostawił po sobie cenny zbiór osobistych zapisków w formie dziennika. Jego dokumentacja obejmuje lata 1948–1949 oraz 1952–1969, przy czym zawiera elementy intymne i refleksje dotyczące jego życia.

W tych notatkach można odnaleźć szczegóły dotyczące jego działalności w sferze społeczno-politycznej oraz naukowej, jak również opisy codziennych zmagań. Autor szczególnie akcentuje swoją złożoną sytuację na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, zwłaszcza po roku 1956, co miało istotny wpływ na jego życie zawodowe i osobiste.

W dzienniku znajdują się także obszerne charakterystyki osób mu współczesnych, takich jak duszpasterze, hierarchia kościelna, a także działacze katoliccy i pracownicy naukowi KUL, co czyni ten dokument nie tylko osobistym, ale również historycznym świadectwem tamtych czasów.

Odznaczenia

W życiorysie Mieczysława Żywczyńskiego znajdują się istotne wyróżnienia, które potwierdzają jego zasługi i wkład w rozwój kraju. Oto kluczowe odznaczenia, które na stałe wpisały się w historię jego działalności:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1954 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, nadany w 1952 roku.

---

Oceń: Mieczysław Żywczyński

---