Leon Grot, znany również jako Leon Machonbaum, to postać, która zapisała się w historii Polski jako pułkownik piechoty w Wojsku Polskim oraz jako wybitny d działacz niepodległościowy.
Urodził się 6 czerwca 1890 roku w Warszawie, gdzie spędził znaczną część swojego życia. Jego działalność na rzecz kraju miała ogromne znaczenie w okresie walk o niepodległość.
Leon Grot zmarł 28 marca 1974 roku także w Warszawie. Jego poświęcenie dla ojczyzny zostało uhonorowane przyznaniem Orderu Virtuti Militari, co jest najwyższym odznaczeniem wojskowym w Polsce.
Życiorys
Leon Grot przyszedł na świat 6 czerwca 1890 roku w Warszawie, w rodzinie o żydowskich korzeniach, jako syn Józefa i Flory Lawendel. W trakcie I wojny światowej brał udział w walkach jako żołnierz Legionów Polskich. Pełnił funkcję oficera w 1 pułku piechoty Legionów. W dniu 2 lipca 1915 roku uzyskał awans na stopień podporucznika, a 1 kwietnia 1916 roku na porucznika. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 roku został internowany w miejscu oznaczonym jako Beniaminów.
W 1918 roku Grot wstąpił do Wojska Polskiego i otrzymał przydział do 35 pułku piechoty. W jego szeregach walczył w czasie wojny z bolszewikami, gdzie dowodził zarówno kompanią, jak i batalionem. 15 lipca 1920 roku został formalnie zatwierdzony w stopniu majora, z datą 1 kwietnia 1920 roku, przynależąc do „grupy byłych Legionów Polskich”. Natomiast 3 maja 1922 roku jego stopień majora został zatwierdzony z 1 czerwca 1919 rokiem oraz 240. lokatą w korpusie oficerów piechoty.
W lipcu 1922 roku został mianowany pełniącym obowiązki zastępcy dowódcy 35 pułku piechoty. Po awansie 1 grudnia 1924 roku do stopnia podpułkownika, z datą starszeństwa od 15 sierpnia 1924 oraz 67. lokatą w korpusie oficerów piechoty, przeszedł do 14 pułku piechoty w Włocławku na stanowisko zastępcy dowódcy pułku. W lutym 1928 roku znaleziono go na pozycji dowódcy 31 pułku Strzelców Kaniowskich w Łodzi.
Od 23 grudnia 1929 do 16 października 1935 roku pełnił funkcję dowódcy 3 pułku piechoty Legionów w Jarosławiu. Podczas pełnienia tej roli, 24 grudnia 1929 roku, jego awans na stopień pułkownika został zatwierdzony, z datą starszeństwa na 1 stycznia 1930 roku oraz 18. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W październiku 1935 roku, Grot został powołany na dowódcę piechoty dywizyjnej 24 Dywizji Piechoty z siedzibą w Jarosławiu, a trzy lata później na dowódcę piechoty dywizyjnej 22 Dywizji Piechoty Górskiej w Przemyślu, będąc zastępcą dowódcy tej dywizji, generała brygady Mieczysława Boruty-Spiechowicza.
W marcu 1939 roku, po tym jak gen. Boruta objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Bielsko”, Grot pełnił obowiązki dowódcy dywizji aż do 28 sierpnia 1939 roku. Na czołowej linii frontu podczas kampanii wrześniowej stanął jako dowódca piechoty dywizyjnej 22 DP Górskiej. Niestety, podczas tych walk został wzięty do niewoli przez Niemców, w której przebywał przez niemal sześć lat. Udało mu się odzyskać wolność 29 kwietnia 1945 roku w Oflagu VII A Murnau.
Po wojnie wrócił do kraju, ponownie wstępując do Wojska Polskiego, gdzie objął stanowisko zastępcy dowódcy 2 Dywizji Piechoty ds. liniowych. W okresie od 21 listopada 1945 do 10 marca 1946 roku pełnił funkcję kierownika Sekcji Oficerów Rezerwy Departamentu Piechoty i Kawalerii w Ministerstwie Obrony Narodowej. Potem, do 31 grudnia 1947 roku, był szefem Wydziału Wyszkolenia Bojowego w tym departamencie. Grot służył również jako szef sztabu Dowództwa Wojsk Lądowych w Warszawie.
Zmarł 28 marca 1974 roku w Warszawie, a jego doczesne szczątki zostały złożone na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera CII28-12-11). W ocenie generała Józefa Kuropieski, Leon Grot był „człowiekiem nieprzeciętnie rozumnym, spokojnym, wnikliwym i dalekim od chęci urażenia czymkolwiek kogokolwiek”. W 1934 roku widniał jako bezdzietny wdowiec.
Ordery i odznaczenia
W dziedzinie honorów i wyróżnień, Leon Grot zdobył szereg znaczących odznaczeń, które podkreślają jego zaangażowanie i wkład w niepodległość Polski oraz działalność wojskową.
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1355 – 28 lutego 1921,
- Krzyż Niepodległości – 20 stycznia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 10 listopada 1928 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej i wyszkolenia wojska”,
- Krzyż Walecznych czterokrotnie (po raz pierwszy w zamian za dyplom „za Waleczność” byłego Frontu Litewsko-Białoruskiego, kolejne przyznania w latach 1921 i 1922),
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Odznaka Oficerska Związków Strzeleckich.
Przypisy
- Monitor Polski nr 260, poz. 631. 10.11.1928 r. [dostęp 03.01.2023 r.]
- Władysław Steblik, Armia „Kraków” 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, s. 99.
- Marek Gałęzowski, Na wzór Berka Joselewicza. Żołnierze i oficerowie pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich. Z przedmową Richarda Pipesa. Warszawa 2010, s. 291–292.
- Wojskowe Biuro Historyczne [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 18.06.2022 r.]
- Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 21.07.1920 r., Nr 27, poz. 671.
- Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 22.07.1922 r., Nr 22, s. 543.
- Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 20.02.1928 r., Nr 4, s. 33.
- Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 23.12.1929 r., Nr 20, poz. 381.
- Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych z 11.11.1928 r., Nr 15, s. 402.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 227, 401.
- Rocznik Oficerski 1924, s. 211, 344.
- Rocznik Oficerski 1928, s. 47, 165.
- Rocznik Oficerski 1932, s. 18, 533.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 4 z 13.01.1923, s. 41.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 11 z 19.03.1921, s. 481.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 14 z 10.06.1922, s. 411.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 1 z 26.01.1922, s. 60.
- Lista starszeństwa 1917, s. 9.
- Spis oficerów 1921, s. 120, 641.
- Kolekcja, s. 1.
- Kolekcja, s. 2.
- Kolekcja, s. 3.
- Żydzi w szeregach Legionów. wykaz.muzeumpilsudski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (24.01.2018)]
- Pseudonimem „Grot” posługiwał się również inny oficer 1 Pułku Piechoty Legionów żydowskiego pochodzenia, por. Jan Prot vel Jan Berlinerblau.
- Józef Kuropieska, Wspomnienia oficera sztabu 1934–1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1972, s. 262.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Albin Skroczyński | Michał Heydenreich | Zbigniew Madaliński | Michał Sikorski (podpułkownik) | Marian Mostowiec | Kazimierz Cetnarowicz | Stanisław Krawczyk (pułkownik) | Leszek Krzemień | Sławomir Żakowski (generał) | Leon Wrzosek | Władysław Nawrocki (major) | Edward Kalinowski | Bogusław Mierzwa | Zygmunt Borawski | Leonard Furs-Żyrkiewicz | Wiktor Siennicki (pułkownik) | Zofia Dąbrowska | Kazimierz Polkowski | Konstanty Jamiołkowski | Aleksander KajkowskiOceń: Leon Grot