Zdzisław Sadowski

---

Życiorys

Urodził się w Warszawie jako potomek Sydneya Jana Władysława Sadowskiego (1881–1946) oraz Wandy z Malewskich (1894–1983). W roku 1941 ukończył tajne Maturę w Liceum im. Stefana Batorego, co było istotnym krokiem w jego akademickiej drodze.

W trakcie II wojny światowej, wstąpił do Narodowych Sił Zbrojnych, a później zasilił szeregi Armii Krajowej. Brał aktywny udział w powstaniu warszawskim, pełniąc funkcję kaprala podchorążego w Grupie Bojowej Krybar. Po wojnie, w latach 1945–1946, był więźniem politycznym, oskarżonym i skazanym na dwa lata więzienia w zawieszeniu w związku z Procesem 13 Studentów.

Od 1965 do 1970 roku pracował jako profesor na uniwersytecie w Akrze, a następnie przez dwa lata był zastępcą dyrektora w Centrum Planowania, Projekcji i Polityk Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych w Nowym Jorku. Po powrocie do kraju, w latach 1972–1981 pełnił funkcję kierownika zakładu i później wicedyrektora Instytutu Planowania, a także adiunkta Katedry Ekonomii Politycznej Socjalizmu na Uniwersytecie Warszawskim.

W 1979 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk ekonomicznych na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Już rok później nadano mu tytuł profesora nauk ekonomicznych. Jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prowadził Katedrę Teorii Rozwoju Gospodarczego w latach 1989–2005 oraz został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk w 1994 roku.

W 1981 roku objął stanowisko zastępcy pełnomocnika rządu ds. reformy gospodarczej, a do 1985 był wiceprzewodniczącym Konsultacyjnej Rady Gospodarczej. W latach 1985–1987 pełnił funkcję wicepremiera oraz przewodniczącego Komitetu ds. Realizacji Reformy Gospodarczej, a także Komisji Planowania przy Radzie Ministrów w rządzie Zbigniewa Messnera. Był odpowiedzialny za przygotowanie tzw. II etapu reformy gospodarczej, która uzyskała poparcie w badaniach społecznych z 1987 roku.

Pod jego nadzorem wprowadzono podwyżkę cen w 1988 roku, mającą na celu zrównoważenie rynku poprzez urynkowienie cen, co jednak skutkowało falą strajków. Przyczyniał się również do prac nad reformą systemu bankowego, która obejmowała wyodrębnienie kilku banków komercyjnych z Narodowego Banku Polskiego oraz ustawy o swobodzie przedsiębiorczości (popularnie nazywanej ustawą Wilczka). Dodatkowo, działał nad programem zniesienia nakazów na mięso.

Po zakończeniu działalności w rządzie, był członkiem Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa Wojciechu Jaruzelskim. Współpracował jako przedstawiciel strony partyjno-rządowej w zespole do spraw gospodarki oraz polityki społecznej podczas Okrągłego Stołu. Przewidywał wzrost bezrobocia wynikający z wdrożenia planu Balcerowicza.

W latach 1989–1991 zasiadał w Radzie Ekonomicznej oraz Radzie Nadzorczej Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. Poza tym, od 1993 roku był członkiem Rady Strategii Społeczno-Gospodarczej, a w tym samym roku bezskutecznie ubiegał się o mandat senatora z ramienia Unii Pracy w województwie stołecznym.

Był cenionym ekonomistą o lewicowych poglądach, reprezentującym myśl keynesowską. Stanowczo sprzeciwiał się reformie Balcerowicza oraz neoliberalizmowi, dostrzegając jednocześnie konieczność i pilność wprowadzanych zmian, ale krytykując społeczne koszty tych reform. Pierwszeństwo dawał progresywnemu systemowi podatkowemu i interwencjonizmowi państwowemu w walce z bezrobociem przez pobudzanie popytu krajowego.

Pełnił rolę prezesa Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego przez 20 lat (od 1985), a po przejściu na emeryturę otrzymał honorowe prezesostwo tej organizacji. Zasiadał w Komitecie Nauk Ekonomicznych PAN i był zastępcą przewodniczącego Komitetu Prognoz „Polska 2000 Plus”. Był także prezesem oraz redaktorem naczelnym dwumiesięcznika „Ekonomista”, a ponadto członkiem Rady „International Economic Association”. Współzałożył Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim, gdzie również pełnił funkcję prezesa, a także należał do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego jako członek zwyczajny.

Zakres jego badań obejmował makroekonomię, politykę gospodarczą, statystykę oraz teorię rozwoju gospodarczego. Żoną Zdzisława Sadowskiego była Danuta Grabowska-Sadowska (1925–2020). Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w kwaterze K, rząd 15, grób 35.

Zgodnie z dokumentami archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, w latach 1953–1965 był współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa, używając pseudonimu „Robert”.

Odznaczenia

W ciągu swojego życia, Zdzisław Sadowski zdobył liczne odznaczenia, które stanowią wyróżnienie jego zasług i osiągnięć. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• Warszawski Krzyż Powstańczy, przyznany w 1976 roku,
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, uzyskany w 2001 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej, przyznany w 2003 roku.

Publikacje

Oto krótka lista znaczących publikacji Zdzisława Sadowskiego, które odzwierciedlają jego wkład w Badania nad rozwojem ekonomicznym oraz historią Polski:

• Pieniądz i początki upadku Rzeczypospolitej w XVII wieku (1964),
• Wyzwania rozwojowe (współautor, 1977),
• Reforma z bliska (1983),
• Poland – the Great Transition (1991),
• Szukanie drogi (1995),
• Eseje o gospodarce (2000),
• Transformacja i rozwój – wybór prac (2005),
• W poszukiwaniu drogi rozwoju. Myśli o przyszłości świata i Polski (2006).

---

Oceń: Zdzisław Sadowski

---