Kazimierz Koźniewski

---

Życiorys

Kazimierz Koźniewski przyszedł na świat w rodzinie Wacława i Wiktorii z Majkowskich. Miał brata Jana, który był konstruktorem lotniczym, oraz siostrę. Maturę zdał w 1938 roku wgimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie. Następnie studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie pierwsza część jego studiów była jawna, ale później jego nauka odbywała się w tajemnicy w ramach konspiracji. Jego debiut literacki miał miejsce w licznych czasopismach młodzieżowych, szkolnych i akademickich, takich jak „Kuźnia Młodych”, „Nowa Kuźnia Młodych”, „Orka na Ugorze”, „Na Tropie”, „W Kręgu Wodzów” i innych.

W latach 1939–1940 Koźniewski był jednym z założycieli oraz aktywnych członków konspiracyjnej organizacji PLAN. Od kwietnia 1940 roku do lutego 1941 roku pełnił służbę w Wojsku Polskim we Francji oraz Szkocji. W 1941 roku, jako kurier polskiego rządu, został wysłany do kraju. Niestety, podczas wykonywania tej niebezpiecznej misji został aresztowany w Budapeszcie w sierpniu 1941 roku i spędził tam czas w więzieniu aż do roku 1942. Powrócił do Polski nielegalnie w czerwcu 1943 roku.

W latach 1943–1945 pracował w Departamencie Informacji Delegatury Rządu RP na Kraj, a jego działalność miała charakter konspiracyjny. Koźniewski angażował się w współpracę z pismami konspiracyjnymi oraz był członkiem Naczelnictwa Szarych Szeregów. Od jesieni 1945 roku zasiadał w redakcji „Przekroju”, a od 1957 roku aż do swojej śmierci był członkiem zespołu redakcyjnego „Polityki”. Na przestrzeni lat 1957–1982 piastował stanowisko redaktora naczelnego „Magazynu Polskiego”, a następnie, w latach 1982–1985, redagował tygodnik „Tu i Teraz”. Jego pióro zaowocowało około 50 książkami oraz co najmniej 6000 artykułami publikowanymi w prasie periodycznej.

Od lat 40. XX wieku Koźniewski związał się z Ministerstwem Bezpieczeństwa Publicznego i Służbą Bezpieczeństwa PRL jako tajny współpracownik, operując pod kryptonimem 33. Był jednym z najbardziej aktywnych i szkodliwych konfidentów w środowisku literackim. Donosił na wielu pisarzy, w tym na Kisiela, Pawła Hertza oraz Antoniego Słonimskiego, a także na swoich współpracowników w organizacji partyjnej literatów, której był członkiem. Od 1956 roku należał do PZPR i stał się świadkiem w procesie Melchiora Wańkowicza, gdzie, wbrew oczekiwaniom, obciążył go swoimi zeznaniami na temat jego kontaktów z Radiem Wolna Europa.

W 1983 roku zasiadał w Radzie Krajowej PRON, gdzie jego tekst popierający wprowadzenie stanu wojennego został szeroko rozpowszechniony na plakatach przez władze. Jego żoną była Leona Hanna (1921–1997), córka ppłk. Leona Winiarskiego oraz Stanisławy z Szelochów (1896–1970), która była żołnierzem POW i AK.

Kazimierz Koźniewski zmarł w Warszawie, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się w grobowcu rodziny Winiarskich na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A16-1-3). Jego pogrzeb odbył się 26 kwietnia 2005 roku, a żegnała go 16. Warszawska Drużyna Harcerzy im. Zawiszy Czarnego, z którą był mocno związany.

Twórczość

Kazimierz Koźniewski był autorem, którego twórczość obejmowała zarówno powieści autobiograficzne, jak i wspomnieniowe. Jego dzieła dotykały również szerokiej problematyki społecznej, na przykład w książce Piątka z ulicy Barskiej. Warto podkreślić, że swoje reportaże i recenzje zebrał w dwóch tomach zatytułowanych „Historia co tydzień”, wydanych w latach 1976–1977.

W 1958 roku, korzystając z pseudonimu Antoni Armand, Koźniewski wydał jedyną powieść science fiction pod tytułem Człowiek z lustra. Opowieść ta, pełna napięcia, koncentruje się na genetycznym eksperymencie przeprowadzonym przez jednego z profesorów, który stworzył niezwykle inteligentnych „ludzi z probówki”. Książka powstała w współpracy z Grażyną Terlikowską-Woysznic. W 1952 roku, za powieść Piątka z ulicy Barskiej, Koźniewski został uhonorowany Nagrodą Państwową III stopnia.

Najbardziej znane książki

• 11 naszych dni (1970),
• Biała plebania w Wolbromiu (1951),
• Bunt w więzieniu (1968),
• Czerwony harcmistrz. O Juliuszu Dąbrowskim,
• Ile głosów – tyle prawd (1983), ISBN 83-10-08455-2,
• I zawsze krzyż oksydowany…,
• Ognie i ogniska. Drogi i przemiany harcerstwa polskiego,
• Piątka z ulicy Barskiej (1952; zdobywca Państwowej Nagrody Artystycznej III stopnia 1952; na podstawie powstał film fabularny w reżyserii Aleksandra Forda; lektura szkolna w okresie wczesnego PRL-u),
• Słownik swoich i obcych czyli alfabet Koźniewskiego (1995; wzorowany na Alfabetcie Urbana),
• Sto koni do stu brzegów (1970; na podstawie powstał film fabularny w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego),
• Szczotka do butów (1947),
• Śmierć w trójkącie błędów (1971),
• Tydzień do siódmej potęgi (1964; dla młodzieży; publikowana w serii „Biblioteka Młodych”),
• Wszystko w porządku (1973),
• Zimowe kwiaty (1959).

Ekranizacje

Powyższy temat może być powiązany z kategorią dotyczącą filmowych adaptacji utworów autorstwa Kazimierza Koźniewskiego.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Koźniewski jest postacią, która została uhonorowana wieloma odznaczeniami i medalami za swoje zasługi. W jego bogatej karierze można wyróżnić szereg wyróżnień, które są świadectwem jego oddania i wpływu na rozwój Polski.

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 4 marca 2002 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1974 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany w 1959 roku,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 11 lipca 1955 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany 22 lipca 1953 roku,
• Medal 30-lecia Polski Ludowej,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 11 stycznia 1955 roku,
• Krzyż „Za Zasługi dla ZHP”, przyznany w 1973 roku,
• Rozeta z Mieczami do Krzyża Zasługi dla ZHP, przyznana w 1995 roku.

Wszystkie te odznaczenia podkreślają bogate życie publiczne Kazimierza Koźniewskiego oraz jego wkład w rozwój społeczności narodowej.

---

Oceń: Kazimierz Koźniewski

---