Józef Epifani Minasowicz

---

Życiorys

Józef Epifani Minasowicz urodził się 7 kwietnia 1718 roku, jako syn Mikołaja, który był sekretarzem Augusta II, zamożnego kupca i obywatela Warszawy, pochodzącego z rodziny szlacheckiej o ormiańskich korzeniach, oraz Anny. Edukację rozpoczął w warszawskich szkołach, które były prowadzone przez jezuitów. W 1737 roku podjął studia na wydziale prawa Akademii Krakowskiej, gdzie uzyskał tytuł doktora obojga praw.

Po ukończeniu studiów, Minasowicz przeniósł się na pewien czas do Lwowa, gdzie zamieszkiwała jego rodzina. Otrzymał tytularną godność sekretarza królewskiego od Augusta III. Był bliskim współpracownikiem Józefa Andrzeja Załuskiego, jezuitów warszawskich oraz Adama Kazimierza Czartoryskiego. Dzięki wsparciu Załuskiego (który był biskupem kijowskim), uzyskał – mimo braku święceń kapłańskich – tytuł kanonika katedry kijowskiej.

Minasowicz aktywnie wspierał kulturalne działania Załuskiego, organizując wydarzenia literackie „Academiae Marianae” oraz inicjatywy edytorskie. Ponadto, zajmował się porządkowaniem zbiorów bibliotecznych Załuskiego. Sam posiadał całkiem spory zbiór książek oraz rękopisów. Po śmierci Załuskiego w 1774 roku, został wykonawcą testamentu zmarłego.

Jednakże, po bankructwie majątkowym rodziców oraz utracie wsparcia ze strony Załuskiego, Minasowicz popadł w ubóstwo. Zimą 1777 roku, po śmierci swojego bratanka Ignacego Piotra, kanonika gremialnego warszawskiego, bezskutecznie starał się o wakat na opuszczonej kanonii u Stanisława Augusta. Tuż przed końcem jego życia, przypuszczalnie po II rozbiorze Polski, stracił swój skromny dochód jako kanonik kijowski, co pogłębiło jego nędzę. W tym trudnym czasie, I. Krasicki zaoferował mu wsparcie w postaci niewielkiej pensji.

Interesujący jest fakt, że informacja o kilkuletniej przynależności Minasowicza do zakonu jezuitów, powielana przez różnych biografów, nie znajduje potwierdzenia w XVIII-wiecznych źródłach jezuickich. Zmarł on w Warszawie 15 października 1796 roku, mając 78 lat. Jego ciało zostało pochowane w podziemiach Kościoła Św. Krzyża w Warszawie.

Twórczość

Minasowicz był wybitnym wydawcą i poetą epoki saskiej, którego literatura pozostawiła trwały ślad w dziejach polskiej poezji. Jako autor zbiorów takich jak Zbór rytmów polskich z 1756 roku oraz Zbór mniejszy poezji polskich z 1782 roku, wykazał się niezwykłą płodnością twórczą. Jego dorobek obejmował różnorodne gatunki literackie, w tym tragedie, dramaty historyczne, utwory religijne oraz satyryczne, jak również fraszki. Minasowicz był również tłumaczem, przekładającym dzieła rzymskie, w tym utwory Horacego, na język polski.

Od momentu powstania Monitora w 1765 roku, jego zaangażowanie w to czasopismo miało kluczowe znaczenie – pełnił tam rolę autora, korektora oraz cenzora. W latach 1769-1773 oraz 1778-1781 występował jako redaktor. Ponadto, był aktywnym uczestnikiem Towarzystwa Literatów w Polszcze, które założono przy okazji kształtowania się nowoczesnej literatury. Spędzając lata 1765-1770 w głównych kręgach literackich, wpływał na rozwój kultury w Polsce, a jego współpraca z czasopismem Zabawy Przyjemne i Pożyteczne w latach 1771-1773 zawierała istotne elementy jego twórczości.

Ważniejsze dzieła

• Tron ojczysty, albo życia książąt i królów polskich z dziejopisów ojczystych krótko zebrane, 1752, wydanie w Warszawie,
• Zbiór rytmów polskich t. 1 (cz. 1-2), t. 2 (cz. 3-4), Warszawa 1755–1756,
• Historia o Walterze, hrabi z Tyńca, i Alegundzie, wyd. Warszawa 1778,
• Przysłowia niektóre mów potocznych, z aforyzmów moralnych i politycznych Andrzeja Maksymiliana Fredry wybrane,
• Drobne przekłady m.in.: Apologia franc-masonów, wiersze Horacego i wielu innych,
• Specimen Musae Latinae vatis Poloni, Warszawa 1792,
• Gnesnensium archipraesul divinissimus Regnique Poloniae princeps patronus, Warszawa 1784,
• Memorabilia de gente regno regibusque Armeniae, autograf znajdował się w Ossolineum we Lwowie.

Przekłady

• Phaedrus: Phaedrus w polski strój przybrany, 1746,
• F. Petrarca: Wizerunek wiary, posłuszeństwa i miłości małżeńskiej, Lwów 1751,
• Kleopatra: Tragedia autorstwa J. de la Chapelle, 1753,
• Trojańskie tragedie N. Pradona, 1754,
• Kawaler polski T. C. Donatus, 1754,
• Radamist i Zenobia, wyd. 1754,
• Różne bajki Ezopa, 1754,
• Życie Publiusza Wirgiliusza Marona, 1754.

Prace edytorskie i redaktorskie

• P. M. Vergilius: Księgi wszystkie, Warszawa 1754,
• „Zebranie Rytmów przez Wierszopisów Żyjących”, t. 4-5, Warszawa 1755–1756,
• Obraz nędzy ludzkiej J. A. Załuskiego, 1768,
• „Monitor”, Warszawa 1769-lato 1773,
• Sielanki polskie z różnych autorów zebrane, Warszawa 1770,
• Klucze interpretacyjne do literatury staropolskiej, 1754-1778.

Listy

• Korespondencja z J. A. Załuskiem z lat 1752–1756, 1758–1763, 1767, 1773,
• Prośba do Stanisława Augusta z roku 1777,
• Dokumenty związane z działalnością literacką w Warszawie, 1775.

W związku z twórczością Minasowicza, warto również zauważyć, że prace jego ukazywały się w licznych czasopismach, takich jak Monitor oraz Zabawy Przyjemne i Pożyteczne. Jego utwory znalazły się również w antologiach i zostawił po sobie bogaty zbiór rękopisów, które przyczyniają się do dalszego zrozumienia polskiej poezji i kultury XVIII wieku.

---

Oceń: Józef Epifani Minasowicz

---