Helena Duninówna, znana również jako Helena Szpot-Duninówna, to postać niezwykle barwna i wieloaspektowa. Urodziła się 14 kwietnia 1888 roku w Warszawie, a swoje życie zakończyła 12 listopada 1971 roku w Łodzi. Była pisarką, specjalizującą się w literaturze dla dzieci, a także autorką dzieł wspomnieniowych i eseistycznych.
W ciągu swojego życia angażowała się nie tylko w pisanie, ale również w pracę na rzecz edukacji. Była nauczycielką oraz aktywnie wspierała działania oświatowe, co świadczy o jej oddaniu dla rozwoju młodego pokolenia.
Jej twórczość literacka, łącząca elementy poezji i prozy, przyczyniała się do wzbogacenia polskiej kultury i pozostawiła trwały ślad w sercach czytelników.
Życiorys
Helena Duninówna, znana z bogatego i różnorodnego dorobku literackiego, urodziła się oraz spędziła swoje wczesne lata w stolicy Polski, Warszawie. Jej dzieciństwo miało miejsce w lewym skrzydle Pałacu Błękitnego, co zapewne miało wpływ na jej późniejsze zainteresowania artystyczne. W okresie młodzieńczym uczęszczała na prywatne lekcje do Ignacego Chrzanowskiego oraz kształciła się w renomowanej szkole żeńskiej Jadwigi Sikorskiej. Swoje umiejętności muzyczne rozwijała w szkole muzycznej, mając ambitne plany związane z pracą w warszawskiej operze.
Dalsze kształcenie kontynuowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, a także ukończyła polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, co zaowocowało jej późniejszą pracą jako nauczycielka literatury.
W czasie I wojny światowej Duninówna przebywała w Moskwie z powodu służbowego przeniesienia ojca. Na tym etapie swojego życia miała okazję poznać m.in. Witkacego, przez którego, jak wynika z relacji, zaprzyjaźnił się jej brat Mieczysław. W Moskwie, w 1916 roku, Duninówna zadebiutowała jako autorka, wydając swoją pierwszą książkę dla dzieci zatytułowaną „Lwica”. Po powrocie do kraju podjęła pracę w Warszawie jako nauczycielka literatury w pensji Anny Jakubowskiej. W okresie II wojny światowej aktywnie uczestniczyła w tajnym nauczaniu. W 1945 roku osiedliła się w Łodzi, gdzie mieszkała aż do swojej śmierci. Tam również zamieszkała w Domu Literatów, współpracując przy tym z Spółdzielnią Wydawniczą „Czytelnik”, w której zajmowała się referatem Żywego Słowa i Muzyki oraz Towarzystwem Wiedzy Powszechnej. Ponadto, z czasem zaczęła pracować jako bibliotekarka w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Łodzi.
Duninówna była autorką licznych publikacji, w tym książek dla dzieci i młodzieży, opowiadań, utworów poetyckich oraz wspomnień z czasów, które spędziła wśród artystów w Moskwie.
Życie prywatne
Helena Duninówna była córką prawnika Karola Dunina oraz Eugenii Pytlińskiej, nauczycielki. Ponadto, była bratanicą lekarza Teodora Dunina. Jej mąż, Tadeusz Małuszyński, również związany był ze światem sztuki, a jego odejście miało miejsce w 1973 roku. Z tej relacji mieli jednego syna, natomiast jej życie rodzinne zawsze pozostawało w cieniu jej działalności pisarskiej. Mieszkała również ze swoim bratem Mieczysławem w Domu Literatów w Łodzi. Po jej śmierci, została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, gdzie spoczywa w grobie swojej matki.
Odznaczenia
W swoim dorobku Helena Duninówna zdobyła ważne odznaczenia, które podkreślają jej osiągnięcia i wkład w rozwój społeczności. Do najistotniejszych należą:
- Honorowa Odznaka Miasta Łodzi, przyznana w 1969 roku,
- Złoty Krzyż Zasługi, otrzymany w 1957 roku.
Publikacje
Helena Duninówna pozostawiła po sobie znaczący dorobek literacki, którego początki sięgają lat 1916-1971. Jej prace obejmują różnorodne gatunki i tematy, co czyni je niezwykle interesującymi dla czytelników.
Oto lista najważniejszych publikacji:
- Agencja Antymasońska: biuletyn (Warszawa 1938),
- Aneczka (Moskwa 1918),
- Ania wszystko potrafi! (Warszawa 1936),
- Bajki polskie (Moskwa 1917),
- Boks i Kizia (Moskwa 1918),
- Boże Narodzenie (Warszawa 1927),
- Ci, których znałam (Łódź 1957),
- Dziennik / Maria Baszkircew (Warszawa 1967, współautor Maria Baszkircew),
- Gawędy o dawnej Łodzi (Łódź 1958),
- Historia siedemnastu lalek (Warszawa 1928),
- Historja misia (Moskwa 1918),
- Jadwiga królowa Polski: opowieść (Warszawa 1933),
- Klasówka (Warszawa 1930),
- Kobieto, puchu marny (Łódź 1965),
- Kocham się, Polsko: chór mieszany (Poznań 1938, współautor: Konrad Rozynek),
- Koleżanki (Warszawa 1929),
- Kwiaty wśród dymów: gawędy o dawnej Łodzi (Łódź 1969, współautor: Wacław Kondek),
- Ludzie i rzeczy (Łódź 1968),
- Lwica (Moskwa 1916),
- Na obczyźnie (Warszawa 1923),
- Na skraju lasu: opowiadanie dla młodzieży (Poznań 1926),
- Na wieczór swego życia przyjdź z własną lampą (Łódź 1971),
- Niespodzianki warszawskie (Warszawa 1956),
- O czym mówiły jaskółki (Warszawa 1927),
- Odeszło – żyje (Łódź 1961),
- Opowieści lasu (Moskwa 1918),
- Pierwszy bój: opowiadanie z czasów strajku szkolnego (Warszawa 1931),
- Piosenki dla dzieci. Z towarzyszeniem fortepianu (Warszawa 1933),
- Pod srebrną falą (Poznań 1923),
- Prawda czy bajka (Warszawa 1930),
- Przyjaciele Jerzyka (Warszawa 1919),
- Przyjaciółki (Warszawa 1932),
- Styczniowy wieczór (Warszawa 1929),
- Szkolne zwycięstwo Janki (Warszawa 1932),
- Ulisia w Jaworzu (Warszawa 1930),
- Warszawskie nowinki: 1815-1900 (Warszawa 1970),
- Zima (Moskwa 1918),
- Zwierzyniec Antosia i Madzi (Warszawa 1933),
- Żywe portrety (Warszawa 1929),
- Diabelski most,
- Dziwna historia,
- Dzwony Rzymu,
- Jaś i Janek,
- Kopciuszek,
- Małe i duże zmartwienia,
- O Jurasiu i wiedźmie,
- Przygoda Bobusia,
- Sześć bajeczek,
- Tomcio Paluszek,
- Zajęcza dola.
Dzięki różnorodności jej twórczości, wiele z tych dzieł zyskało uznanie wśród czytelników i krytyków literackich. Helena Duninówna wniosła istotny wkład w polską literaturę, a jej książki są do dziś przedmiotem badań i analiz.
Przypisy
- AnnaA. Sztaudynger-Kaliszewicz AnnaA., Serce swobodne i młode. Wspomnienie o Amelii Bursównie, „Kronika Miasta Łodzi” (2), bc.wbp.lodz.pl, 04.04.2023 r.
- JadwigaJ. Czachowska JadwigaJ., AlicjaA. Szałagan AlicjaA., Współcześni polscy pisarze i badacze literatury, t. 2, C - F, 1994, s. 217-218 [dostęp 17.12.2023 r.]
- nekrolog, „Dziennik Łódzki” (272), bc.wbp.lodz.pl, 16.11.1971 r.
- Lesław M.L.M. Bartelski Lesław M.L.M., Polscy pisarze współcześni: informator 1944-1970, Agencja Autorska, 1972 [dostęp 23.09.2022 r.]
- KrystynaK. Jabłońska KrystynaK., Miałem kiedyś przyjacioł: Wspomnienia o Kazimierzu Tetmajerze, Wyd. Literackie, 1972 [dostęp 23.09.2022 r.]
- MariaM. Wolińska MariaM., Nie przywiązuję znaczenia do pochodzenia, ale przyjemnie jest wiedzieć, gdzie dziadowie zamieszkiwali, issuu.com, Warszawa 2018 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Gawędy o dawnej Łodzi, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1958 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Kobieto, puchu marny, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1965 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Na wieczór swego życia przyjdź z własną lampą, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1971 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Historja misia, Moskwa: Knebel, 1918 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Opowieści lasu, Moskwa: J. Knebel, 1918 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., AnnaA. Kowalska AnnaA., Dziennik, Warszawa: Czytelnik, 1967 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Warszawskie nowinki: 1815-1900, Warszawa: Czytelnik, 1970 [dostęp 23.09.2022 r.]
- MrM. SCOTT MrM., Wycieczka nr 146 „Sanie, Aleksandrów Łódzki i Bełdów” [online], Mr SCOTT jedzie do... [dostęp 06.04.2021 r.]
- NUKAT | Prosto do informacji – katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 23.09.2022 r.]
- Willa „Schodnica”, os. Ubocz 1 (1894-1897, proj. Tadeusz Stryjeński) [online], Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem [dostęp 23.09.2022 r.]
- Poradnik Bibliotekarza, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1991 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., MikołajM. Wisznicki MikołajM., Na obczyźnie, Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, 1923 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Boks i Kizia, Moskwa: J. Knebel, 1918 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Prawda czy bajka, Bibljoteka Książek Różowych, Warszawa: Dom Książki Polskiej, 1930 [dostęp 23.09.2022 r.]
- HelenaH. Duninówna HelenaH., Szkolne zwycięstwo Janki, Bibljoteka Książek Błękitnych, Warszawa: nakł. Księgarni Wydawniczej „Polska Zjednoczona”, 1932 [dostęp 23.09.2022 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Kazimierz Koźniewski | Stanisława Zawadzka | Bohdan Czeszko | Jacek Wolszczak | Wojtek Urbański | Henryk Jurkowski | Bogdan Baer | Henryk Jerzy Chmielewski | Het Kwiatkowska | Anna Przedpełska-Trzeciakowska | Aleksander Roszkowski | Józef Epifani Minasowicz | Barbara Nawrocka-Dońska | Dariusz Kuc | Zofia Mingardi | Teresa Kramarska | Michał Skarżyński | Maciej Piszek | Justyna Reczeniedi | Jolanta ZykunOceń: Helena Duninówna