Józef Nowicki, urodzony 9 marca 1766 roku w Warszawie, zmarł w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku, był znaczącą postacią w historii wojskowości polskiej. Pełnił rolę generała brygady Wojsk Polskich oraz sekretarza generalnego Komisji Rządowej Wojny.
W swojej karierze wojskowej rozpoczął służbę w styczniu 1783 roku jako chorąży kawalerii narodowej wojsk koronnych. Już w 1785 roku, awansował na porucznika, biorąc udział w szkoleniu w Szkole Rycerskiej. Nowicki był również uczestnikiem wojny rosyjsko-tureckiej w 1788 roku jako ochotnik, jednak wkrótce po tym opuścił wojsko i przeszedł do służby cywilno-wojskowej.
W 1791 roku, jako rotmistrz Kawalerii Narodowej, powrócił do czynnej służby i wziął udział w wojnie z Rosją, mającej na celu obronę Konstytucji Majowej. Został ranny pod Turzyną i wyjechał na kurację, ale nie zrezygnował z wojska. W trakcie powstania kościuszkowskiego walczył jako major, a później awansował na podpułkownika, wicebrygadiera i brygadiera. W czasie tego powstania brał udział w bitwach pod Dubienką, Chełmem i Warszawą, a także ponownie doznał ran, tym razem w bitwie pod Tyrzynem.
Po ponad 10-letniej przerwie od służby wojskowej, w 1806 roku, został inspektorem popisów I Legii, osiągając stopień podpułkownika. W listopadzie 1809 roku awansował na pułkownika i stał się komendantem kwatery głównej księcia Józefa Poniatowskiego oraz szefem sztabu 3 Okręgu Wojskowego, a potem 18 dywizji (V korpusu) i 7 dywizji (X korpusu). W wyniku walk o Gdańsk w 1813 roku trafił do niewoli.
Po powrocie do kraju w 1814 roku, objął stanowisko komendanta departamentu bydgoskiego. W kwietniu 1816 roku został sekretarzem generalnym Komisji Rządowej Wojny, funkcję tę pełnił do końca swoich dni. W październiku 1818 roku awansował na generała brygady.
Józef Nowicki był jednym z sześciu generałów, którzy stracili życie w noc wybuchu powstania listopadowego. Został zastrzelony przez polskich żołnierzy, kiedy podchorążowie pomylili go ze znienawidzonym rosyjskim gubernatorem Lewickim.
W trakcie swojej kariery wojskowej został odznaczony licznymi medalami i wyróżnieniami, w tym Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari w 1808 roku, Orderem Legii Honorowej (w czerwcu 1812 roku Krzyż Kawalerski, w czerwcu 1813 roku Krzyż Oficerski), Orderem św. Anny II klasy z brylantami w 1818 roku, Orderem św. Stanisława II klasy w 1820 roku, Znakiem Honorowym za 30 lat służby w 1830 roku oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Obojga Sycylii.
Był również jednym z członków loży wolnomularskiej Wolność Odzyskana. W uznaniu jego zasług, nazwisko Nowickiego znalazło się na obelisku, który został wzniesiony na rozkaz cara Mikołaja I na Placu Saskim w Warszawie. Pomnik ten został rozebrany w 1917 roku.
Przypisy
- Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018 r., s. 75.
- Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980 r., s. 90.
- Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980 r., s. 63.
- Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędników wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Kazimierz Rosen-Zawadzki | Barbara Sowa | Jan Rodowicz | Bohdan Jarociński | Maria Więckowska | Witold Bartnicki | Barbara Matys-Wysiadecka | Andrzej Romocki | Izrael Chaim Wilner | Eugeniusz Schielberg | Stanisław Hetmanek | John Shalikashvili | Józef Longin Sowiński | Jerzy Stanisław Misiak | Jan Kownacki | Eugeniusz Koecher | Zdzisław Henneberg | Kazimierz Moniuszko | Sławomir Bittner | Jadwiga ObrembalskaOceń: Józef Nowicki