Kazimierz Rosen-Zawadzki

---

Życiorys

Pochodzenie Kazimierza Rosen-Zawadzkiego jest związane z zasymilowaną rodziną żydowską, w której był synem Pawła oraz Franciszki Żelazowskiej. W 1909 roku rozpoczął naukę w 2. Szkole Realnej w Warszawie. Zdał maturę w 1915 roku, co umożliwiło mu podjęcie studiów na Wyższej Szkole Technicznej Wawelberga i Rotwanda. Tego samego roku, 1 października, wstąpił do Legionów Polskich, a już od listopada czynnie uczestniczył w walkach na froncie.

Jesienią 1916 roku został wzięty do niewoli rosyjskiej i uwolniony po rewolucji lutowej w 1917 roku. W latach 1918–1920 służył w 5 Dywizji Waleriana Czumy, biorąc udział w starciach z Armią Czerwoną. Po ich zakończeniu, w 1920 roku, sam również został wzięty do niewoli, lecz w 1921 roku udało mu się uciec i wrócić do kraju. 10 lutego 1922 roku, z dniem 1 grudnia 1921 roku, otrzymał awans na podporucznika w korpusie oficerów jazdy, przystępując do 8 pułku strzelców konnych.

W 1926 roku wziął udział w zamachu majowym i identyfikował się jako piłsudczyk. 27 stycznia 1930 roku awansowano go na rotmistrza z datą 1 stycznia tego samego roku oraz 56. lokatą w korpusie oficerów kawalerii. 3 stycznia 1931 roku odbył sześciomiesięczny II Kurs Unitarny oficerów broni pancernych w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernych w Warszawie. Natomiast 6 czerwca 1935 roku został odwołany z praktyki w Ministerstwie Skarbu. W latach trzydziestych XX wieku opublikował ponad 20 artykułów analitycznych w prasie wojskowej. Do września 1939 roku służył w 3 batalionie pancernym w Warszawie i brał udział w kampanii wrześniowej 1939 roku jako oficer taktyczny 1 batalionu czołgów lekkich.

Po agresji ZSRR na Polskę zgłosił się do współpracy z władzami sowieckimi, co skutkowało jego aresztowaniem i osadzeniem w obozie w Starobielsku. Współpraca z władzami obozowymi doprowadziła do bojkotu jego osoby przez polskich jeńców. Po likwidacji obozu w Starobielsku i wymordowaniu jeńców, został przeniesiony do obozu NKWD w Griazowcu, a następnie trafił do tzw. „willi rozkoszy” w Małachówce, gdzie także współpracował z władzami sowieckimi.

Rtm. Narcyz Łopianowski zapamiętał go jako osobę bardzo zaangażowaną ideowo w idee komunistyczne, stanowiącą wręcz prawą rękę Ł. Berii. Po ataku Niemców na ZSRR w czerwcu 1941 roku, Kazimierz bezskutecznie próbował wstąpić do Armii Czerwonej. W sierpniu 1941 roku został wysłany do armii Andersa jako „wtyczka” NKWD w polskim wojsku. Zajmował pozycję dowódcy 5 batalionu pancernego i był zastępcą komendanta Ośrodka Organizacyjnego Broni Pancernej. W listopadzie 1942 roku usunięto go z armii za prowadzenie agitacji na rzecz ZSRR, nie przestając jednak w próbach organizowania prosowieckich grup wśród polskich żołnierzy.

W październiku 1943 roku został aresztowany za zdradę i przetrzymywany w więzieniu w Palestynie, a następnie w Egipcie do czerwca 1946 roku. Po powrocie do Polski w lipcu 1946 roku, przystąpił do Polskiej Partii Robotniczej oraz objął stanowisko w ludowym Wojsku Polskim. Został zweryfikowany w stopniu majora i przydzielony do Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego. 15 września 1946 roku nominalnie awansował na podpułkownika.

Następnie był członkiem Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, a w późniejszych latach pełnił rolę attaché wojskowego w Rzymie, gdzie próbował prowadzić bezskuteczną działalność wywiadowczą wobec ambasadora Stanisława Kota. Po powrocie do Warszawy pracował jako analityk wywiadowczy w Oddziale II Sztabu Generalnego WP. W 1949 roku usunięto go z wojska z powodu jego przedwojennych powiązań. Pracował w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych, a następnie w Państwowym Wydawnictwie Naukowym, gdzie ukończył Akademię Nauk Politycznych w Warszawie.

18 czerwca 1952 roku aresztowano go przez Główny Zarząd Informacji MON, oskarżając o szpiegostwo na rzecz Francji i USA. Przyznał się do winy podczas śledztwa, ale w 1953 roku wycofał swoje zeznania. W styczniu 1955 roku został zwolniony z więzienia.

Później podjął pracę w Instytucie Historii PAN. Po październiku 1956 roku znowu przyjęto go do LWP i PZPR. 27 kwietnia 1959 roku objął stanowisko kierownika Zakładu IV Historii Wojska II Rzeczypospolitej w Wojskowym Instytucie Historycznym, gdzie pisał publikacje dotyczące powstań śląskich oraz II wojny światowej. W latach sześćdziesiątych XX wieku zaczął dystansować się od poglądów komunistycznych, powracając częściowo do przekonań piłsudczykowskich. Zmarł 25 stycznia 1990 roku w Warszawie i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A22-6-26).

W życiu osobistym był żonaty z Anną Rosen-Zawadzką (1907-1977), a jego syn Andrzej zginął w powstaniu warszawskim. W 2007 roku w postać Kazimierza Rosen-Zawadzkiego wcielił się aktor Jacek Poniedziałek w spektaklu Teatru Telewizji „Willa szczęścia”.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Rosen-Zawadzki był odznaczanym żołnierzem, którego osiągnięcia i poświęcenie zostały docenione poprzez szereg nagród i odznaczeń w ciągu jego kariery wojskowej. Oto lista jego wyróżnień:

• Krzyż Niepodległości, przyznany 12 maja 1931,
• Order Krzyża Grunwaldu III klasy, nadany 20 grudnia 1946,
• Krzyż Walecznych, przyznany dwukrotnie,
• Srebrny Krzyż Zasługi, otrzymany 17 marca 1930.

---

Oceń: Kazimierz Rosen-Zawadzki

---