Jerzy Mara-Meÿer

---

Życiorys

Młodość i pierwsze lata wojny

Jerzy Mara-Meÿer przyszedł na świat w rodzinie pełnej tradycji patriotycznych. Jego ojciec, Józef (1889–1957), był legionistą oraz podpułkownikiem uzbrojenia w Wojsku Polskim, co znacząco wpłynęło na jego młode lata. W otoczeniu, w którym szczególny nacisk kładziono na wartości narodowe oraz znajomość języków obcych, Jerzy nabył umiejętności języka niemieckiego oraz solidne przygotowanie w zakresie sportów obronnych. Po ukończeniu ośmioklasowego gimnazjum humanistycznego w Brześciu nad Bugiem, gdzie w 1938 roku uzyskał świadectwo dojrzałości, aktywnie uczestniczył w ZHP i PW.

Po przejściu rocznego kursu w Szkole Podchorążych Artylerii Przeciwlotniczej w Trauguttowie, objął stanowisko zastępcy dowódcy samodzielnego plutonu działek 40 mm w Starachowicach. W obliczu mobilizacji w sierpniu 1939 roku, zyskał nowe obowiązki jako instruktor obsługi działek 40 mm i brał udział w heroicznej obronie Brześcia nad Bugiem przed niemiecką agresją. Wyjeżdżając 12 września z Trauguttowa, ewakuował się przez szereg miejscowości, takich jak Kowel, Łuck czy Wiśniowiec. Udało mu się dotrzeć do Stanisławowa, a następnie Jaremczy, skąd 21 września przedostał się na Węgry, gdzie został internowany w obozie w Lengyeltotti oraz Mohaczu.

Po ucieczce do Francji, 2 maja 1940 roku, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych (1. Dywizja Grenadierów), z którą przeszedł cały szlak bojowy, wykazując się niezwykłym męstwem i zdobywając swoje pierwsze odznaczenie – Krzyż Walecznych. Po upadku Francji, pod koniec czerwca, Mara-Meÿer dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie 1 lipca został odkomenderowany do 1. dywizjonu artylerii przeciwlotniczej. W 1941 roku, z ambitnym celem dostania się do walczącej Polski, zgłosił się do formacji cichociemnych, gdzie miał pełnić rolę w operacjach dywersyjnych, nim ostatecznie trafił do grupy „zrzutków”. Dzięki interwencji Stanisława Mikołajczyka, został 26 października 1941 roku odkomenderowany do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Rządu RP jako kurier do Delegatury Rządu, a zaprzysiężenie miało miejsce 12 listopada 1941 roku.

Służba w okupowanym kraju

Przerzut Jerzego Meÿera do Polski miał miejsce w nocy z 30 na 31 marca 1942 roku. Towarzyszyli mu wszyscy ci, którzy również mieli na celu walkę o wolność, w tym mjr Tadeusz Sokołowski ps. Trop, rtm. Jerzy W. Sokołowski ps. Mira, por. Jan Jokiel ps. Ligota, por. Stefan Majewicz ps. Hruby oraz por. Piotr Motylewicz ps. Krzemień. Po lądowaniu na placówce „Kopyto” w pobliżu Końskich, Jerzy dzięki Kierownictwu Walki Cywilnej otrzymał nowe dokumenty na nazwisko „Eugeniusz Zakrzewski” oraz został odkomenderowany do Komendy Głównej Batalionów Chłopskich (BCh).

1 czerwca 1942 roku, na stanowisku oficera KG, odpowiedzialny był za szkolenie w zakresie walki dywersyjnej oraz zaopatrywanie oddziałów na Lubelszczyźnie. Przeprowadzał akcję mającą na celu rozbicie posterunku kolaboracyjnej policji w Nieliszu 20 czerwca 1942 roku. Po rozpoczęciu Akcji Zamość, pod nowym pseudonimem „Vis” kierował I Kompanią Kadrową BCh, która w grudniu osiągnęła stan stu partyzantów. Ich misją była ochrona polskiej ludności przed wysiedleniami oraz zwalczanie niemieckiej kolonizacji. 30 grudnia 1942 roku I Kompania Kadrowa wzięła udział w znacznej bitwie partyzanckiej, odnosząc sukces nad grupą hitlerowskiej żandarmerii.

W styczniu 1943 roku „Vis” udał się do Warszawy, aby zaopatrzyć swoją kompanię. Niestety, w drodze powrotnej wpadł w obławę na stacji kolejowej Dęblin. Mimo dramatu, zdołał zabić żandarma i wywołać chaos granatem; udało mu się uciec do lasu. Znajomość sytuacji i determinacja pomogły mu związać się z lokalnym oddziałem BCh, a niedługo potem został na stałe przeniesiony do Warszawy, gdzie ponownie objął dowództwo Oddziałów Specjalnych Komendy Głównej BCh. W czasie swojej działalności w Warszawie uczestniczył w wielu akcjach, w tym w likwidacji współpracownika Gestapo – Franciszka Rutkowskiego, 18 marca 1943 roku.

Śmierć

Ostatnia akcja ppor. Jerzego Mara-Meÿera miała miejsce 27 maja 1943 roku. Wraz z towarzyszami, w tym kpr. Wiktorem Czyżewskim ps. Cap, bomb. Stanisławem Stachem ps. „Marian” oraz Norbertem Horensteinem ps. Andrzej, wtargnęli do restauracji przy ul. Miodowej 23, by ukarać współpracującą z okupantem właścicielkę. Niestety, sytuacja wymknęła się spod kontroli po alarmie jednej z kelnerek, powodując interwencję policji granatowej. W trakcie akcji ranny „Marian” popełnił samobójstwo w więzieniu, a pozostali konspiratorzy, w tym „Vis” oraz „Andrzej” zginęli w starciach, natomiast „Cap” został zastrzelony na dachu pobliskiego budynku.

Po tragicznych wydarzeniach, ciała Jerzego Mara-Meÿera oraz jego towarzyszy zostały wykradzione z kostnicy i pochowane w zbiorowym grobie na warszawskim cmentarzu na Bródnie jako bracia Horscy, upamiętniając ich heroiczne czyny w walce o wolność.

Rodzina

Przodkowie rodziny Meÿer przybyli z Holandii do I Rzeczypospolitej w XVIII wieku. Józef Meÿer, ojciec Jerzego, był członkiem Organizacji Bojowej PPS, używając wówczas pseudonimu „Mara”. Po odzyskaniu niepodległości, dodał ten pseudonim do swojego nazwiska. W czasie I wojny światowej brał udział w służbie wojskowej w ramach I Kompanii Kadrowej oraz 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich.

W 1943 roku, Jerzy Mara-Meÿer zawarł związek małżeński z Zofią z d. Mytykowską (1922–2007), która później nosiła nazwisko Falkowska. Zofia została pochowana w grobie rodzinnym Meijerów, obok Kazimierza Meÿera, który był jego stryjem.

Ich syn, również noszący imię Jerzy, urodził się po śmierci ojca w 1944 roku. Po wojnie zdecydował się na powrót do pierwotnej pisowni nazwiska – Meijer.

Ordery i odznaczenia

Jerzy Mara-Meÿer zdobył znaczące wyróżnienia, które odzwierciedlają jego odwagę i poświęcenie. Wśród jego osiągnięć znalazły się:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (przyznany pośmiertnie),
• Krzyż Walecznych – 1940.

---

Oceń: Jerzy Mara-Meÿer

---