Jan Goliński (1894–1967)

---

Życiorys

Jan Goliński przyszedł na świat 8 lipca 1894 roku w Warszawie, wychowany w rodzinie, w której ojcem był Stanisław (1868–1931), a matką Zofia z Poznańskich primo voto Daszyńska (1860–1934). Swoje artystyczne umiejętności doskonalił jako student Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

W czasie I wojny światowej służył w Legionach Polskich, gdzie szybko awansował, otrzymując stopień chorążego 9 października 1914 roku, a następnie podporucznika artylerii 1 listopada 1916 roku. Po zakończeniu wojny, 2 grudnia 1918 roku, Goliński został przyjęty do Wojska Polskiego z byłych Legionów Polskich i mianowany porucznikiem w artylerii. Dnia 17 września 1919 roku został przeniesiony z Komendy Placu Nowy Targ do Dowództwa Okręgu Generalnego „Lwów”, gdzie objął stanowisko kierownika Ekspozytury Oddziału I.

W dniu 9 września 1920 roku, zgodnie z decyzją z 1 kwietnia 1920 roku, został zatwierdzony w stopniu kapitana w artylerii, w gronie oficerów wywodzących się z Legionów Polskich, a swoje obowiązki pełnił w Naczelnym Dowództwie Wojska Polskiego. W dniu 8 stycznia 1924 roku potwierdzono jego stopień kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku oraz 96. lokatą w korpusie oficerów rezerwy artylerii. W latach 1922–1924, miał przydział w rezerwie do 1 Pułku Artylerii Polowej Legionów w Wilnie, następnie do Dywizjonu Artylerii Zenitowej w Warszawie, a w końcu do 1 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej.

Goliński był także członkiem grupy artystycznej „Fresk”, która promowała idee wykorzystania polichromii w dekoracjach nowych kościołów i budynków publicznych. Uczestniczył w wystawie grupy w 1932 roku, gdzie zaprezentował projekt malowidła pt. „Zabawa”. W 1935 roku ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej i pracował na tej uczelni w latach 1933-1939.

W 1927 roku wziął udział w spotkaniu założycielskim Stowarzyszenia Architektów Polskich, które miało miejsce w mieszkaniu Bohdana Pniewskiego. Rok później, zaprojektował Pawilon Hut Szklanych na Państwową Wystawę Krajową w Poznaniu, która odbyła się w 1929 roku. W trakcie tej wystawy zaprezentował też unikalne projekty wnętrz, które były dostosowane do potrzeb mieszkańców.

W dorobku Golińskiego znajduje się również projekt pomnika Zjednoczenia Ziem Polskich w Gdyni z 1931 roku, który miał formę latarni morskiej wieńczonej figurą Matki Boskiej (choć dzieło ostatecznie nie zostało zrealizowane). Ten projekt zdobył drugą nagrodę, a rzeźbę w zmienionej wersji wykorzystano do stworzenia figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która znajduje się na warszawskim Boernerowie i została ufundowana w 1933 roku przez Ministerstwo Poczt i Telegrafów.

W jego pracy dominowały realizacje rzeźbiarskie, w tym rzeźba jelenia św. Huberta, która zdobiła wieżę pawilonu łowiectwa na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu oraz płaskorzeźby nad wejściem do hali przemysłu ciężkiego, które również były częścią tej ekspozycji. W Warszawie można zobaczyć płaskorzeźby Golińskiego, które ozdabiają gmach Banku Rolnego przy ul. Nowogrodzkiej (budynek zaprojektowany przez Mariana Lalewicza w 1928 roku), grobowiec rodziny Rettingerów i Łęckich na cmentarzu Powązkowskim (1931), oraz płaskorzeźbę syrenki na wschodniej fasadzie Zakładu Filtrów Pospiesznych, mieszczącego się na terenie Stacji Filtrów, która symbolizuje pragnienie i czystość. W 1925 roku, Goliński zajął trzecie miejsce w konkursie na pomnik Juliusza Słowackiego we Lwowie.

Jego prace w zakresie projektowania wnętrz były także prezentowane w 1936 roku podczas wystawy w Instytucie Propagandy Sztuki „Sztuka Wnętrza i Hafciarstwa”, zorganizowanej na 10-lecie Spółdzielni „Ład”. Goliński był członkiem zarządu tego instytutu.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku, Goliński został wzięty do niewoli przez Niemców i przebywał w Oflagu IX B Weilburg, Oflagu XI A Osterode oraz Oflagu II C Woldenberg od 31 lipca 1940 roku. Po zakończeniu wojny, spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 196, rząd 5, grobowiec nr 11.

Ordery i odznaczenia

Jan Goliński, wyróżniony licznymi odznaczeniami, zapisał się na kartach historii poprzez swoje zasługi dla kraju.

• Krzyż Niepodległości – przyznany 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Walecznych,

---

Oceń: Jan Goliński (1894–1967)

---