Zofia Daszyńska-Golińska

---

Życiorys

Pochodzenie Zofii Daszyńskiej-Golińskiej wywodzi się z ubogiej rodziny ziemiańskiej. W młodości kształciła się w gimnazjach rządowych, zarówno w Warszawie, jak i Lublinie. Po ukończeniu nauki zdobyła dyplom Uniwersytetu Latającego. Jej dalsza droga edukacyjna prowadziła do Szwajcarii, gdzie na Uniwersytecie Zuryskim uzyskała tytuł doktora ekonomii w 1891 roku, jako pierwsza kobieta w historii uczelni. Następnie przez rok kontynuowała swoje studia w Wiedniu. W latach 1892-1894 pełniła obowiązki wykładowcy na Uniwersytecie Latającym w Warszawie. Jej zaangażowanie w manifestację ku czci Jana Kilińskiego doprowadziło do wydalenia z Rosji, co skłoniło ją do wyjazdu do Niemiec. W Berlinie, na Uniwersytecie Humboldta, uzyskała w 1896 roku tytuł docenta.

Po dwuletnim pobycie w Niemczech przeniosła się do Krakowa, gdzie początkowo była zafascynowana ideami marksizmu, jednak z biegiem lat stała się wobec tych poglądów krytyczna. W roku 1900 opublikowała istotne studium pod tytułem Przełom w socjalizmie, w którym opowiedziała się za reformami proponowanymi przez Eduarda Bernsteina i Edwarda Davida, postulując rewizję klasycznych zasad marksistowskich. Do 1914 roku jej podejście ewoluowało w kierunku kooperatyzmu. W przededniu I wojny światowej ukazała się jej monografia Rozwój i samodzielność gospodarcza ziem polskich (Kraków 1914), w której argumentowała za istnieniem polskiej samodzielności ekonomicznej. Pomimo, że jej główną dziedziną były badania w obszarze ekonomii, Zofia interesowała się także taternictwem oraz archeologią.

Wzięła aktywny udział w działalności społecznej, szczególnie w walce z alkoholizmem oraz w dążeniu do równouprawnienia kobiet. Opublikowała wiele broszur i artykułów dotyczących tych tematów. Swoimi działaniami przyczyniła się do założenia stowarzyszenia robotniczego „Trzeźwość” w Krakowie. Wykładała również na Uniwersytecie Ludowym im. A. Mickiewicza oraz w Szkole Gospodarstwa Domowego we Lwowie. Działała w Towarzystwie Kultury Polskiej w latach 1908-1913 oraz prowadziła zajęcia z ekonomii politycznej na Wydziale Humanistycznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie (1909-1910).

W obliczu wybuchu I wojny światowej Zofia w sierpniu 1914 roku pełniła funkcję sekretarza Prezydium Komitetu Obywatelskiego Polskiego Skarbu Wojskowego. Po powołaniu Naczelnego Komitetu Narodowego objęła kierownictwo Biura Prac Ekonomicznych w Krakowie. Od 1915 roku działała w Lidze Kobiet Galicji i Śląska w Krakowie, a w latach 1916-1918 była członkinią Naczelnego Zarządu LKGiŚ, gdzie stała się zdecydowaną rzeczniczką praw politycznych i socjalnych kobiet. Uczestniczyła w Zjeździe Kobiet Polskich w Warszawie, który odbył się w dniach 8-9 września pod hasłem „Uobywatelnienia kobiet w niepodległym, zjednoczonym państwie polskim”. Od 1 stycznia 1917 do 28 kwietnia 1918 była naczelną redaktorką, a także redaktorem literackim tygodnika „Na Posterunku”, który był wspólnym organem lig kobiecych z Galicji i Królestwa Polskiego.

Po wojnie, od maja 1918 roku, osiedliła się w Warszawie. W okresie 1918–1921 pracowała w referacie pracy kobiet i młodocianych Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej. Od 1919 była profesorem Wolnej Wszechnicy Polskiej, gdzie prowadziła wykłady z ekonomii politycznej. Zajmowała się również historią gospodarczą oraz demografią i socjologią pracy w swoich pracach naukowych. Była członkinią Klubu Politycznego Kobiet Postępowych. Po przewrocie majowym związała się z sanacją, a w swoich poglądach ekonomicznych opowiadała się za interwencjonizmem państwowym. Była także członkinią Demokratycznego Komitetu Wyborczego Kobiet Polskich oraz dołączyła do Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, który prowadziła Zofia Moraczewska. W latach 1928–1930 pełniła funkcję senatorki RP II kadencji z listy BBWR i aktywnie uczestniczyła w pracach komisji zajmujących się polityką społeczną.

Zofia Daszyńska-Golińska spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 196, rząd 5, grób 11). Jej pierwszym mężem był Feliks Daszyński (1863–1890), publicysta i działacz socjalistyczny, a także brat Ignacego Daszyńskiego. Po śmierci męża, w 1896 roku, poślubiła Stanisława Golińskiego (1868–1931). Z tego małżeństwa urodzili się syn Jan (1894–1967), który został kapitanem artylerii Wojska Polskiego, architektem oraz artystą-rzeźbiarzem.

Ordery i odznaczenia

Zofia Daszyńska-Golińska, znana polska działaczka społeczna, otrzymała liczne odznaczenia za swoje zasługi dla kraju.

• Krzyż Niepodległości – 19 grudnia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2 maja 1923,

Twórczość

Zofia Daszyńska-Golińska była znaną postacią, której twórczość odbiła się szerokim echem w różnych dziedzinach. W jej literackim dorobku można znaleźć wiele cennych prac, które dotyczą zarówno ekonomii, jak i problemów społecznych oraz kobiecych. Oto niektóre z jej najważniejszych dzieł:

• Ziirlchs Bevolkerung im XV I Jahrhundert (1891),
• Szkice metodologiczne (1892),
• Współczesny ruch kobiecy wobec kwestii robotniczej (1897),
• Zarys ekonomii społecznej (1898),
• Przełom w socjalizmie (1900),
• Badania nad alkoholizmem w Galicji zach. (1902),
• Kapitalizm bierny i czynny (1903),
• Głos kobiet w kwestii kobiecej – rozdział Kobieta obywatelka (1903),
• Alkoholizm jako objaw choroby społecznej (1905),
• Uście Solne (1906),
• Miasta i cechy w dawnej Polsce (1906),
• Ekonomia społeczna t. 1–2 (1906–1907),
• Przemysłowe zużytkowanie spirytusu jako środek w walce z alkoholizmem (1907),
• Utopia najbliższej przyszłości (Kraków 1907),
• Myśli o przyszłym ustroju rodziny (1910),
• Praca oświatowa jej zadania, metody, organizacja – rozdziały Domy ludowe i Walka z alkoholizmem w służbie oświaty i etyki (1913),
• Ekonomiści Polscy, t. 1–11 (1911–1918),
• Rozwój i samodzielność gospodarcza ziem polskich (Kraków 1914),
• La Chine et le systeme physiocratique en France (1922),
• Miasto rolników (1922),
• Les valeurs caracferistiques de la science economique en Pologne (1923),
• Praca, zarys socjologii, polityki i ustawodawstwa pracy (1924),
• Ustawodawstwo eugeniczne wobec małżeństwa (1925),
• Kwestia kobieca a małżeństwo (1925),
• Zagadnienia polityki populacyjnej (1927),
• Polityka społeczna (1933).

Te publikacje ukazują jej zaangażowanie w problemy społeczne oraz dążenie do rozwiązań dotyczących zarówno kobiet, jak i ekonomii w Polsce. Przez lata jej prace wpływały na debatę publiczną oraz kształtowanie myśli społecznej.

---

Oceń: Zofia Daszyńska-Golińska

---