Jakub Tomasz Nowakowski, znany również pod pseudonimami „Tomek” oraz „Tomasz”, to postać, która zyskała uznanie w wielu dziedzinach. Urodził się 4 grudnia 1924 roku w Warszawie, co czyni go jednym z przedstawicieli pokolenia, które doświadczyło najbardziej dramatycznych momentów w historii Polski.
Jako polski zoolog, uzyskał tytuł doktora nauk biologicznych, co świadczy o jego zaawansowanej wiedzy oraz pasji do badania życia zwierząt. Jego osiągnięcia naukowe są podkreślane przez fakt, że był również aktywnym działaczem konspiracji niepodległościowej w czasie II wojny światowej.
Jakub Nowakowski brał udział w powstaniu warszawskim, wnosząc wkład w walkę o wolność swojego kraju. Po wojnie, jako major Wojska Polskiego w stanie spoczynku, kontynuował swoje życie w atmosferze odnowy i refleksji nad przeszłością.
Życiorys
Jakub Nowakowski przyszedł na świat w artystycznej rodzinie, której członkiem był jego ojciec, znany malarz i grafik, Bogdan Bartłomiej Nowakowski (1887–1945), oraz matka, Zofia z Dydzińskich. Jako brat Wandy Janickiej (1923–2023), która również brała udział w powstaniu warszawskim, miał zaszczyt wychodzić wśród ludzi kultury i przedsięwzięć patriotycznych. W przedwojennym okresie stolicy uczęszczał do Szkoły Rodziny Wojskowej, która mieściła się na ulicy Czarneckiego, a następnie kontynuował naukę w Publicznej Szkole Powszechnej im. Adama Skwarczyńskiego.
Na chwilę przed wybuchem II wojny światowej był uczniem Państwowego Gimnazjum Męskiego imienia Tadeusza Czackiego w Warszawie. Podczas niemieckiej okupacji, zaangażował się w działalność konspiracyjną. Od lutego 1942 roku, działał w młodzieżowej organizacji PET, a później przyłączył się do szeregów Szarych Szeregów, w ramach Hufca „Centrum”, 5. drużyny CR-500. Przed rozpoczęciem powstania warszawskiego został przydzielony do I plutonu – 1. kompanii „Maciek” należącej do Batalionu „Zośka”, operującego w strukturach Brygady Dywersyjnej „Broda 53” Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej.
W momencie wybuchu powstania warszawskiego, z powodu odcięcia Żoliborza, nie był w stanie dołączyć do swojej jednostki macierzystej. W związku z tym przyłączył się do działań plutonu 226 w Zgrupowaniu „Żniwiarz” w II Obwodzie „Żywiciel” (Żoliborz) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej. Brał udział m.in. w ataku na Dworzec Gdański, kiedy to podejmowano próby połączenia Żoliborza ze Starym Miastem.
Po upadku powstania, Jakub trafił do niewoli niemieckiej, posiadając jeniecki numer 45570 w Stalagu XI A Altengrabow. Po wojnie, w 1946 roku, postanowił wrócić do ojczyzny, gdzie rozpoczął studia z zakresu biologii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a po roku kontynuował naukę na Uniwersytecie w Poznaniu. Aby uzyskać miejsce w akademiku, zapisał się do ZBoWiD-u. Po zakończeniu studiów został asystentem w Zakładzie Zoologii.
Jakub obronił pracę doktorską w Instytucie Zoologii PAN w Warszawie, gdzie pracował aż do przejścia na emeryturę. Osiągnął stopień majora i stał się aktywnym członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz Społecznego Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”. 20 kwietnia 2022 roku został mianowany członkiem Rady do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Prywatnie, jego żoną była biolożka Irena Nowakowska, z domu Totwen (1924–2023), a także był ojcem córki.
Ordery i odznaczenia
Jakub Nowakowski jest osobą, która została uhonorowana wieloma prestiżowymi odznaczeniami, świadczącymi o jego znaczącym wkładzie w życie społeczne oraz obronność kraju.
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 4 lipca 2012,
- Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości, otrzymany w 2019 roku,
- Warszawski Krzyż Powstańczy,
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
- Medal „Pro Patria”,
- Medal „Pro Memoria”,
- Odznaka „Zasłużony dla Warszawy”, przyznana w 2012 roku.
Przypisy
- Odeszła na wieczną wartę - Wanda Janicka ps. „Zofia” [online], 1bltr.wp.mil.pl, 19.09.2023 r. [dostęp 24.01.2024 r.]
- Irena Totwen Nowakowska, Warszawa, 11.05.2023 r. - nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl, [dostęp 24.01.2024 r.]
- Major Jakub Nowakowski ps. Tomek nowym członkiem Rady do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych - Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych [online], kombatanci.gov.pl [dostęp 04.12.2023 r.]
- GrygielG. Małgorzata GrygielG., Nowakowski Jakub cz. 2 [online], instytutpileckiego.pl, 29.08.2019 r. [dostęp 04.12.2023 r.]
- Ordery i odznaczenia z okazji 75. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. prezydent.pl, 30.07.2019 r. [dostęp 14.08.2021 r.]
- Niezwykła lekcja historii. Uczniowie spotkali się z powstańcem. korso.pl, 19.04.2021 r. [dostęp 14.08.2021 r.]
- a b c d e Jakub Tomasz Nowakowski „Tomek” „Tomasz”. 1944.pl. [dostęp 14.08.2021 r.]
- a b c d e f Jakub Nowakowski. 1944.pl. [dostęp 14.08.2021 r.]
- Odznaczenia w 68. rocznicę Powstania Warszawskiego. prezydent.pl, 30.07.2012 r. [dostęp 14.08.2021 r.]
- Rada do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, kombatanci.gov.pl [zarchiwizowane 24.01.2024 r.]
- M.P. z 2013 r. poz. 111 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność społeczną i kombatancką”.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Edward Wojczyński | Stanisław Rouppert | Ludwik Idzikowski | Aleksander Wesołek | Mirosław Szymanik | Jan Grzywiński | Józef Lewinson | Antoni Esiński | Janusz Komorowski (działacz kombatancki) | Irena Kołodziejska | Józef Ostrowski (generał) | Witold Aleksander Herbst | Karol Roloff-Miałowski | Marian Kamiński (1912–1994) | Józef Chomętowski | Tadeusz Żółkiewski | Wojciech Rostafiński | Józef Bielicki | Alicja Czerwińska | Wacław PieńkowskiOceń: Jakub Nowakowski