Tadeusz Żółkiewski

---

Życiorys

Tadeusz Żółkiewski przyszedł na świat 5 lipca 1887 roku w Warszawie, w rodzinie Michała oraz Zofii Marii z Kozakowskich herbu Lilia Darta. Jego kariera zawodowa w wojsku rozpoczęła się na początku XX wieku. W lutym 1917 roku objął dowództwo 3. szwadronu Dywizjonu Ułanów Polskich, który liczył około 20 koni, mimo że oficjalnie nie istniał. W tym samym czasie pełnił także rolę dowódcy szkoły podoficerów zorganizowanej przy tym szwadronie.

Na początku marca, zespół oficerów pod jego kierownictwem stworzył nowy tekst przysięgi, który był całkowicie odmienny od obecnej roty przysięgi na wierność rządowi rosyjskiemu. Wkrótce Tadeusz udał się do generała Jeremiasza Jakowlewicza Fenstera, komendanta Czugujewskiej Szkoły Wojskowej, aby omówić sytuację Polaków w armii, którzy byli zmuszani do przysięgania na wierność rządowi rosyjskiemu. Ostatecznie, 25 marca, dywizjon złożył przysięgę według nowego tekstu opracowanego przez oficerów oraz ułanów.

Dwa dni później Żółkiewski udał się do Bałaklei, aby przydzielić tamtejszy szwadron 5. Zapasowego Pułku Kawalerii, składający się z Polaków. 5 kwietnia, po powrocie do Czuhujewa, przejął dowództwo nad tym szwadronem, który został wcielony do Pułku Ułanów Polskich jako 4. szwadron. 19 lipca, po zmianach w dowództwie pułku, został mianowany „w zastępstwie” dowódcą 4. szwadronu przez nowego dowódcę pułku, płk. Bolesława Mościckiego.

Na tym stanowisku wyróżnił się w bitwie pod Krechowcami 24 lipca, jednak, co ciekawe, jako jedyny oficer pułku nie został przedstawiony do żadnego odznaczenia, ponieważ wszystkie możliwe wyróżnienia już wcześniej posiadał z czasów służby w armii rosyjskiej. W styczniu 1918 roku stanął na czele delegacji do francuskiej Misji Wojskowej w Kijowie, aby uzyskać pozwolenie na przeniesienie pułku z Rosji na front zachodni.

W lipcu 1920 roku, będąc w Okręgu Generalnym Lwów, rozpoczął formowanie małopolskich oddziałów jazdy ochotniczej, z ośrodkami koncentracji w Lwowie, Przemyślu oraz Stanisławowie. W sierpniu tego samego roku, przy szwadronie zapasowym 14 Pułku Ułanów we Lwowie, zorganizował 214 Pułk Ułanów Armii Ochotniczej, obejmując jego dowództwo. Na początku października, jako oficer ochotnik, został zwolniony ze służby w Wojsku Polskim, przekazując dowództwo pułku rotmistrzowi Adamowi Łada-Bieńkowskiemu.

W dniu 19 października 1920 roku, w rozkazie wewnętrznym nr 49 Generalnego Inspektora Armii Ochotniczej gen. broni Józefa Hallera, Żółkiewski został wymieniony jako jeden z trzech dowódców ochotniczych oddziałów jazdy, obok mjr. Władysława Dąbrowskiego oraz mjr. Feliksa Jaworskiego. Jego działania przyczyniły się do nadania przepisowego sztandaru pułkowi 30 kwietnia 1923 roku. 8 stycznia 1924 roku został zatwierdzony w stopniu pułkownika, z datą starszeństwa od 1 czerwca 1919 roku oraz 10. lokatą w korpusie oficerów rezerwy jazdy, z przydziałem w rezerwie do 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Mińsku Mazowieckim.

W 1934 roku, jako oficer rezerwy, był ewidencjonowany w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Warszawa Miasto III, z przydziałem do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I, w grupie oficerów „powyżej 40 roku życia”. W czasie II wojny światowej był członkiem Narodowych Sił Zbrojnych, w trakcie powstania warszawskiego walczył w Grupie NSZ „Topór” w Śródmieściu Północ. Po kapitulacji znalazł się w niemieckiej niewoli, przebywając w Oflagu VII A Murnau.

Tadeusz Żółkiewski ożenił się w 1917 roku z Wandą ze Zdziechowskich herbu Rawicz (ur. 1885), siostrą Jerzego oraz Karola, porucznika w 214 pułku, kawalera Virtuti Militari. W 1929 roku ponownie wstąpił w związek małżeński, tym razem ze Stanisławą Mazarekówną (1899–1976), aktorką dramatyczną, urodzoną w Gandży na Kaukazie.

Ordery i odznaczenia

Tadeusz Żółkiewski to postać, która odznaczała się w historii Polski licznymi odznaczeniami, świadczącymi o jego odwadze i poświęceniu. Poniżej przedstawiamy listę wyróżnień, które otrzymał w trakcie swojej kariery:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4575,
• Krzyż Walecznych,
• Medal Niepodległości przyznany 16 marca 1937 roku,
• Order Świętego Jerzego 4. klasy żołnierski z palmą, nadany przez Imperium Rosyjskie w dniu 7 września 1917 roku.

---

Oceń: Tadeusz Żółkiewski

---