Anna Margolis

---

Życiorys

Anna Margolis, urodzona 29 lipca 1892 roku w Warszawie, była przedstawicielką rodziny żydowskiej, jako jedno z pięciorga dzieci kupca Haskiela (Karola) Marksona oraz Rebeki (Ryfki) z domu Cukierzys. Jej rodzeństwo to trzy siostry: Maria, Eugenia i Helena, oraz brat Aleksander. W 1921 roku nostryfikowała swój dyplom w Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując w 1925 roku tytuł doktora wszech nauk lekarskich.

Po ukończeniu nauki w szkole Jadwigi Kowalczykówny, zdała maturę eksternistycznie w 1913 roku. W jej biografiach wskazuje się, że odbyła studia w Moskwie lub Petersburgu. Ostatecznie jednak studia medyczne realizowała na Uniwersytecie w Bonn, gdzie dyplom lekarza uzyskała w 1919 roku. W związku z nostryfikacją dyplomu w Warszawie w 1921 roku, jej kariera zawodowa mogła się rozwijać dynamicznie. Jako pediatra podjęła pracę w Szpitalu Anny Marii w Łodzi, znanym obecnie jako Szpital im. Korczaka.

W 1921 roku zawarła związek małżeński z Aleksandrem Margolisem, który był lekarzem internistą oraz dyrektorem Miejskiego Szpitala Zakaźnego na Radogoszczu. Para zamieszkała w Łodzi przy ulicy Przejazd (obecnie ul. J. Tuwima), gdzie prowadzili prywatny gabinet lekarski, w którym znajdował się profesjonalny aparat rentgenowski. Przed nadejściem II wojny światowej przenieśli się do wilii przy ulicy Mostowej (teraz ul. Aleksandra Zelwerowicza).

Po wybuchu II wojny światowej mąż Anny został rozstrzelany przez Niemców w obozie w Radogoszczy. W 1940 roku Anna przeniosła się z dziećmi do Warszawy, gdzie została przesiedlona do getta warszawskiego. W tym mrocznym czasie pełniła funkcję ordynatora na oddziale gruźliczym w Szpitalu Dziecięcym im. Bersonów i Baumanów. Udało jej się wydostać z getta tydzień przed powstaniem warszawskim, zamieszkała na Mokotowie u Stefanii Sempołowskiej, pełniąc rolę osobistej pielęgniarki.

Po zakończeniu powstania warszawskiego została uwięziona w obozie w Pruszkowie, gdzie pracowała jako pielęgniarka. Późniejsze lata spędziła w Brwinowie, a po wojnie wróciła do Łodzi.

W 1946 roku Łódzki Urząd Miejski mianował ją do organizacji oraz kierowania Sanatorium Przeciwgruźliczego dla Dzieci w Łagiewnikach. Gdy odchodziła na emeryturę w 1963 roku, sanatorium dysponowało już ponad 700 łóżkami. W ramach sanatorium pełniła funkcję w Zespole Naukowo-Badawczym Instytutu Gruźlicy, gdzie opublikowała szereg prac naukowych dotyczących ftyzjopediatrii oraz wykształciła wielu lekarzy specjalizujących się w tym obszarze. Uzyskała także tytuł profesora.

Była zaangażowana w tworzenie ustaw przeciwgruźliczych i posiadała tytuł członka honorowego Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumologicznego. Biegle znała sześć języków obcych.

Od 1920 roku była żoną lekarza internisty Aleksandra Margolisa (1887–1939), którego dzieci to Alina (1922–2008) oraz Jan (1928–1998). Anna Margolis zmarła w Łodzi i została pochowana na cmentarzu komunalnym na Dołach (kwatera VIB-12-18).

Wybrane prace

Oto zestawienie wybranych prac Anny Margolis, które ilustrują jej wkład w medycynę oraz pediatrię:

• – Przyczynek do kliniki przewlekłej prosówki płuc u dzieci. Polska Gazeta Lekarska 12 (1933),
• – Rola przychodni w walce z gruźlicą wieku szkolnego. Polska Gazeta Lekarska 4 (1925),
• – Szczepienia ochronne przeciw gruźlicy. Polska Gazeta Lekarska (1926),
• – Wlewanie dootrzewnowe u niemowląt. Pediatria Polska (1925),
• – (razem z Tadeuszem Mogilnickim) Gruźlica u dzieci do 2-ch lat na podstawie materiału oddziału gruźliczego Szpitala Anny Marii w Łodzi. Pediatria Polska 18 (1938),
• – (razem z A. Ostrowską) O szczepieniach przeciwgruźliczych metodą BCG, przeprowadzonych przez poradnie Miejskiej Sekcji Walki z Gruźlicą w Łodzi. Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi (1938),
• – (razem z Hieronimem Reiterowskim) Przypadek olbrzymiej torbieli płucnej u dziewczynki 12-letniej (pneumatocele). Warszawskie Czasopismo Lekarskie (1937),
• – (razem z Hieronimem Reiterowskim) O odmie leczniczej obustronnej. Gruźlica (1935).

Ordery i odznaczenia

Wśród wyróżnień, które otrzymała Anna Margolis, znajdują się liczne odznaczenia uznawane w Polsce. Oto lista jej odznaczeń:

• Order Sztandaru Pracy II klasy,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1950),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (13 stycznia 1955).

---

Oceń: Anna Margolis

---