Hale Mirowskie w Warszawie

---

Historia

Kompleks przy placu Mirowskim stanowił pierwszy w Warszawie zespół zamkniętych hal targowych, który powstał na przełomie XIX i XX wieku. Wprowadzenie tych hal do użytku miało na celu organizację sprzedaży oraz poprawę warunków higienicznych, przenosząc handel z open space do zadaszonych pomieszczeń, co znacząco wpłynęło na jakość oferowanych produktów.

Budowa Hal Mirowskich miała miejsce w latach 1899–1902, w rejonie częściowo wyburzonych Koszar Mirowskich, złożenie kamienia węgielnego miało miejsce 15 października 1899 roku. Nazwa hali jest dziedzictwem koszar, które z kolei swoje imię zawdzięczają Wilhelmowi Mierowi. Wśród architektów tego przedsięwzięcia znaleźli się Bolesław Miłkowski, odpowiedzialny za konstrukcję, Ludwik Panczakiewicz, który zajął się elewacjami, oraz Apoloniusz Nieniewski i Władysław Kozłowski, którzy opracowali aspekty architektoniczne. Całość składała się z dwóch budynków o wymiarach 95,4 m długości i 42,8 m szerokości.

Metalowa konstrukcja zostałą stworzona przez warszawską spółkę K. Rudzki i S-ka. Dodatkowo, nad wejściami umieszczono piękne cynkowe kartusze z wizerunkiem warszawskiej Syreny. Koszt całkowity budowy hali wyniósł 1,4 miliona rubli, co w tamtych czasach stanowiło znaczny wydatek.

Miasto Warszawa stało się właścicielem hal, oddając je w dzierżawę prywatnym przedsiębiorcom, co pozwoliło na organizację aż 515 stanowisk handlowych. W halach sprzedawano nie tylko artykuły spożywcze, ale także różnorodne produkty związane z gospodarstwem domowym. Stoiska były podzielone według rodzaju sprzedawanych towarów, co ułatwiało zakupy konsumentom.

Przed wybuchem II wojny światowej w 1939 roku w Halach Mirowskich funkcjonowało około 900 punktów sprzedaży detalicznej, czyniąc je największym obiektem handlowym w Warszawie. W pobliżu znajdowały się również inne jednostki handlowe, takie jak Gościnny Dwór oraz Bazar Janasza. Dodatkowo, handel kwitł na pobliskich ulicach, co sprawiało, że cały obszar zyskał miano „brzucha Warszawy”.

Pierwsze lata wojny były stosunkowo łaskawe dla Hal Mirowskich, które przetrwały prawie bez uszczerbku. W 1940 roku, zaledwie dwa lata po rozpoczęciu konfliktu, obiekt znalazł się przy granicy nowo utworzonego getta. W maju 1941 roku istniało tam już 1641 stoisk – co więcej niż przed wojną. Niestety, podczas powstania warszawskiego budynki bardzo ucierpiały. 1 sierpnia 1944 roku wybuchły walki o wschodnią halę, która była zdominowana przez niemieckie warsztaty samochodowe.

5 i 6 sierpnia, w trakcie ataku niemieckich wojsk na plac Piłsudskiego oraz towarzyszących temu bombardowań, obydwie hale zostały zniszczone przez ogień. Po zaciętych walkach, oddziały Oskara Dirlewangera opanowały teren 6 sierpnia w godzinach popołudniowych. Na lokalnych mieszkańcach spoczął obowiązek rozbierania barykad, a wielu z nich niestety straciło życie, a ich ciała spaliło Verbrennungskommando Warschau. 7 sierpnia powstańcy podjęli udaną próbę uwolnienia kilkudziesięciu osób przetrzymywanych w halach, co stanowiło akt odwagi w obliczu brutalności wojny.

Po zakończeniu wojny początkowo nie planowano odbudowy obiektów przy placu Żelaznej Bramy oraz Hal Mirowskich. Myślano nawet o wyburzeniu pozostałości i urządzeniu w ich miejscu parku. Jednak ostatecznie zrezygnowano z tego planu, co doprowadziło do odbudowy zniszczonych hal, przywracając miastu cenną część dziedzictwa kulturowego.

Opis

Hala zachodnia, znana również jako Mirowska, po przeprowadzonej odbudowie, zgodnie z koncepcją architektoniczną Zbigniewa Pawlaka, od listopada 1962 roku znowu zaczęła pełnić działalność w zakresie handlu. Aby zwiększyć dostępną przestrzeń handlową, w latach 60. XX wieku wprowadzono nowoczesną, betonowo-szklaną nadbudowę na zachodniej fasadzie hali, co dodało jej nowoczesnego charakteru. Od 1974 roku głównym użytkownikiem obiektu jest „Społem” WSS Śródmieście, które w 1997 roku nabyło budynek oraz przyległy teren, przekazany w wieczyste użytkowanie. W latach 50. na zachodniej ścianie Hali Mirowskiej umieszczono tablicę upamiętniającą masakrę ludności cywilnej z sierpnia 1944 roku, co jest istotnym przypomnieniem tragicznym wydarzeniem wojennym. W 2011 roku hala przeszła remont, w trakcie którego zadbano o to, by zachować widoczne ślady po kulach i zniszczeniach wojennych, co nadaje budynkowi historyczny charakter.

Wschodnia hala, znana jako Gwardii, po odbudowie rozpoczęła w 1948 roku pełnienie funkcji tymczasowej zajezdni dla autobusów miejskich. To tu garażowały nowe krafty transportowe, jakimi były autobus Chausson nabyte z Francji. W 1953 roku halę przekazano Milicyjnemu Klubowi Sportowemu „Gwardia”, co nadało jej nową, charakterystyczną nazwę. To właśnie w tym roku odbyły się tu X Mistrzostwa Europy w Boksie, a na centralnej części obiektu zorganizowano ring oraz trybuny, które mogły pomieścić 5300 widzów. Hala gościła nie tylko zmagania bokserskie, ale także różnorodne turnieje szermiercze, koszykarskie oraz mecze tenisowe. Po 1989 roku, podobnie jak jej zachodnia siostra, zaczęła pełnić funkcje handlowe – m.in. mieścił się tam sklep MarcPol, a część przestrzeni zajmowała sekcja bokserska WKS „Gwardia”. W 2017 roku, po remoncie wnętrz, zainaugurowano w budynku targ, oferujący lokalne i ekologiczne produkty spożywcze, jak również lokale gastronomiczne i sklepy. Dodatkowo powstało Muzeum Boksu im. Feliksa Stamma. Obecnym właścicielem hali jest miasto, które wciąż poszukuje partnera do przeprowadzenia dalszego remontu oraz zarządzania budynkiem w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

W kulturze masowej

W 1959 roku w Hali Gwardii miało miejsce kręcenie zdjęć do kultowego filmu zatytułowanego „Niewinni czarodzieje”, który wyreżyserował Andrzej Wajda.

---

Oceń: Hale Mirowskie w Warszawie

---