Barbakan w Warszawie

---

Historia

Barbakan w Warszawie, jako jedna z najbardziej charakterystycznych budowli obronnych stolicy, miał swoje początki związane z potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa. Jego głównym celem było zwiększenie ochrony wjazdu do Starej Warszawy poprzez Bramę Nowomiejską oraz zapewnienie obrony dla pobliskich murów obronnych. Jest to jedna z nielicznych tego typu konstrukcji znajdujących się w Europie.

Ceglana konstrukcja, stanowiąca półokrągłą bastei, wysuniętą nieco przed fosę, charakteryzuje się dwoma kondygnacjami. W dolnej części zlokalizowane są strzelnice artyleryjskie, podczas gdy górna kondygnacja skrywa ganek, z którego można prowadzić ogień przez okrągłe okna strzelnicze. Barbakan został połączony z zewnętrznym murem za pomocą nieodrębnej szyi, zachowującej poziom zewnętrznego muru obronnego. Z pewnością w obrębie tego obiektu funkcjonowały mosty zwodzone, zarówno z przodu, jak i wewnątrz budowli.

Architekt Jan Baptysta, pochodzący z Wenecji, był osobą odpowiedzialną za projekt tej imponującej budowli. Pod koniec XVI wieku i na początku XVII wieku barbakan zyskał dodatkowe walory estetyczne dzięki wzniesieniu renesansowej attyki. W pierwszej połowie XVII wieku, przed barbakanem, powstała tzw. trzecia Brama Nowomiejska, pełniąca rolę arkady zamykającej ulicę Nowomiejską.

Warto zaznaczyć, że barbakan, już w chwili jego ukończenia, zaczął tracić na znaczeniu obronnym, głównie ze względu na rozwój technologii artyleryjskiej. W historii swojej funkcji obronnej uczestniczył tylko raz, mianowicie podczas potopu szwedzkiego, kiedy to wojska króla Jana Kazimierza podjęły próbę odbicia go z rąk szwedzkich 30 czerwca 1656 roku.

W XVIII wieku strukturę częściowo rozebrano, a w XIX wieku pozostałości barbakanu wkomponowano w nowo powstające kamienice. Części bramne i górna część barbakanu stały się elementem kamienicy przy Nowomiejskiej 24. W latach 1937-1938 zrekonstruowano fragmenty murów oraz zachodnią część mostu, dzięki rozbiórce sąsiadujących obiektów. W 1944 roku, w miejscu wschodniej części barbakanu, istniała kamienica znana jako Piwnica Gdańska (pierwotnie przy ul. Nowomiejska 18/20, a po połączeniu z sąsiednią ul. Nowomiejska 18/22).

Oblężenie Warszawy we wrześniu 1939 roku oraz w trakcie powstania warszawskiego doprowadziły do ogromnych zniszczeń na Starym Mieście. Po wojnie Biuro Odbudowy Stolicy zdecydowało, że nie odbuduje każdy budynek wokół dawnych murów miejskich. Zamiast tego, skupiono się na odsłonięciu ich pozostałości i rekonstrukcji barbakanu. W latach 1952-1954, pod kierownictwem Wacława Podlewskiego, przeprowadzono rekonstrukcję, używając cegieł z gotyckich kamienic, które wcześniej rozebrano w Nysie i Wrocławiu.

Nie odtworzono jednak całkowicie części szyi od strony miasta oraz nieprawidłowo zrekonstruowano zewnętrzną formę portalu wjazdowego. W trzechsetną rocznicę wyzwolenia miasta, czyli w 1956 roku, na wewnętrznej ściance barbakanu, odsłonięto tablicę z piaskowca, oddając hołd żołnierzom i mieszkańcom walczącym podczas potopu szwedzkiego.

Wewnątrz barbakanu znajduje się Muzeum Warszawy, które w sezonie letnim oferuje wystawę poświęconą murom obronnym Starej Warszawy. Można tam również poznać historię barbakanu produktem, łączącym w sobie muzealne trasy spacerowe, jak np. Tajemnice Barbakanu i warszawskich murów miejskich.

---

Oceń: Barbakan w Warszawie

---