Pomnik Bartolomea Colleoniego w Warszawie

---

Historia

Historia znanego warszawskiego pomnika jest ściśle związana z jego wenecką kopią, której realizacja miała miejsce dla Muzeum Miejskiego w Szczecinie w 1913 roku. Monument ten był kluczowym eksponatem w zbiorze, który zawierał repliki najważniejszych dzieł sztuki z czasów antycznych i renesansowych, usytuowanych w sali kopułowej, która obecnie jest siedzibą Teatru Współczesnego. Pomnik Bartolomea Colleoniego wyróżniał się jako jeden z najznakomitszych przykładów rzeźby konnej okresu renesansu oraz reprezentował największe wartości sztuki w szczecińskim muzeum.

Ciekawostką jest fakt, iż pomnik nie został zniszczony w wyniku działań II wojny światowej. W czerwcu 1947 roku, Zachodnio-Pomorski Komitet Odbudowy Warszawy postanowił przekazać go zrujnowanej stolicy. W kontekście tworzenia nowego polskiego muzeum w Szczecinie zadecydowano, że powinny się w nim znaleźć eksponaty podkreślające polską sztukę, co w pełni korespondowało z polityką historyczną ówczesnych władz. W ramach wymiany, do Warszawy trafił nie tylko pomnik Colleoniego, ale również kolekcja kopii rzeźb klasycznych.

Po przewiezieniu monumentu do Warszawy w 1948 roku, został on wstępnie ulokowany w zbiorach Muzeum Narodowego. Część tego okresu spędził również w magazynie Muzeum Wojska Polskiego. Nasunął się jednak problem lokalizacji, ponieważ Bartolomeo Colleoni nie był postacią związaną z Warszawą. Wśród rozważanych miejsc umiejscowienia posągu znalazły się: skarpa warszawska, plac przed Muzeum Narodowym oraz park w Powiślu.

W lipcu 1948 roku zapadła decyzja, że pomnik stanie przed Akademią Sztuk Pięknych. Wcześniej, w 1946 roku, podjęto decyzję o przekazaniu zniszczonego Pałacu Czapskich Akademii, co zaowocowało odbudową rozpoczętą w 1948, która trwała aż do 1959 roku.

Wiosną 1950 roku monument został złożony przez przedsiębiorstwo „Bracia Łopieńscy” i ustawiony w rogu dziedzińca Pałacu Czapskich, tuż przed głównym budynkiem, od strony ul. Traugutta. Stanął na niskim cokole betonowym, co różniło się od tradycyjnego wzoru w Wenecji, z racji braku przestrzeni na odpowiednie wyniesienie w stosunku do pałacowego dziedzińca. Kopia stworzona przez Verrocchia miała pełnić rolę modelu dla studentów.

W kolejnych latach pomnik był nieodłącznym elementem Akademii Sztuk Pięknych, stając się częścią jej tradycji. 5 czerwca 1989 roku jego wyjątkowość została doceniona, gdy pomnik wpisano do rejestru zabytków.

Pierwsze próby odzyskania monumentu podjęli członkowie NSZZ „Solidarność” Muzeum Narodowego w Szczecinie już w 1981 roku. Władze Szczecina od początku 1992 roku kontynuowały starania o zwrot. W 2001 roku prezydent Szczecina zwrócił się z prośbą do prezydenta Warszawy o pomoc w odzyskaniu posągu. Władze Warszawy i Szczecina w październiku 2001 roku podpisały umowę regulującą warunki zwrotu rzeźby, uzgodniono, że Akademia podaruje pomnik w zamian za odlew. W celu pokrycia kosztów wykonania repliki, rozpoczęto w Szczecinie zbiórkę pieniędzy.

W 2002 roku posąg Colleoniego zyskał nowe miejsce na szczecińskim placu Lotników, podczas gdy w Warszawie, dokładnie w miejscu poprzedniej kopii, stanęła jej galwanoplastyczna replika. Rzeźba warszawska została wykonana w brązie, a kopia szczecińska w innej technologii.

W 2004 roku Narodowy Bank Polski postanowił umieścić wizerunek warszawskiego pomnika na rewersie monety dwustuzłotowej, upamiętniającej 100-lecie istnienia Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

---

Oceń: Pomnik Bartolomea Colleoniego w Warszawie

---