Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie

---

Historia

Historia Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie ma swoje korzenie w 1875 roku, kiedy to powstało Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Jego założycielami byli prominentne postacie, takie jak książę Jan Tadeusz Lubomirski, hrabia Józef Zamoyski, Jakub Natanson oraz K. Dietrich. Muzeum miało swoją pierwszą siedzibę w wynajmowanym lokalu przy placu Krasińskich. Funkcja, jaką pełniło, nie ograniczała się jedynie do gromadzenia eksponatów, ale przyczyniało się także do rozwoju kultury, nauki, techniki oraz życia gospodarczego w ówczesnej Polsce.

Następnym istotnym etapem w historii muzeum miało miejsce w 1929 roku, kiedy to powstało Muzeum Techniki i Przemysłu. Jego lokalizacja znajdowała się częściowo przy ul. Krakowskie Przedmieście oraz ul. Tamka 1. Osobą odpowiedzialną za organizację tego muzeum był wybitny polski inżynier Kazimierz Jackowski, który pełnił funkcję dyrektora aż do swojej tragicznej śmierci w Katyniu w 1940 roku. Niestety, z powodu II wojny światowej zbiory muzeum zostały znacznie rozproszone, a jego działalność praktycznie ustała.

Reaktywacja Muzeum miała miejsce w 1952 roku w wyniku Drugiego Kongresu Techników Polskich. Opiekę nad nowo utworzoną instytucją powierzono Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT). W 1955 roku muzeum zyskało nową siedzibę w południowo-zachodnim skrzydle Pałacu Kultury i Nauki. Było to znaczące wydarzenie dla rozwoju instytucji, która przez lata cieszyła się wsparciem finansowym ze strony państwa.

Jednakże w roku 2016 muzeum straciło dotacje i zaczęło mieć poważne problemy finansowe. Ostatecznie, Zarząd Pałacu Kultury i Nauki postanowił wypowiedzieć umowę najmu placówki, co miało skutkować koniecznością jej wyprowadzki do 30 września 2017 roku. Muzeum, jednak nie przystąpiło do tego, co skutkowało kolejnymi komplikacjami prawnymi.

W obawie o bezpieczne przechowanie zbiorów, stołeczny konserwator zabytków zdecydował o zajęciu eksponatów. W listopadzie 2017 roku dług muzeum wynosił 2,8 mln zł. Ostatecznie 2 czerwca 2017 roku zwiedzający nie mogli już dłużej korzystać z przestrzeni muzealnej, a zarząd PKiN złożył wniosek o eksmisję. W tym samym czasie, NOT złożyła pozew o naruszenie stanu posiadania, co doprowadziło do skomplikowanej sytacji prawnej.

Dopiero 9 czerwca 2017 roku udało się osiągnąć porozumienie pomiędzy FSNT NOT, Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz m.st. Warszawy, w wyniku którego powstało Narodowe Muzeum Techniki. W grudniu tego samego roku, większa część zbiorów Muzeum Techniki i Przemysłu NOT została przekazana nowo utworzonemu muzeum.

Muzeum planowało swoje ponowne otwarcie w 2019 roku, po zakończeniu remontu i dostosowaniu siedziby głównej do przepisów ochrony przeciwpożarowej. W rezultacie zostało otwarte w styczniu 2022 roku, jednak wówczas udostępniono jedynie dwie z siedmiu przewidzianych galerii, dotyczących historii transportu oraz historii komputerów. Dodatkowo, w grudniu 2022 roku zostały udostępnione kolejne wystawy stałe, w tym najważniejsza, która opisuje wkład Polaków w światowe dziedzictwo techniczne i naukowe oraz wystawa poświęcona historii paliw kopalnych i Ignacemu Łukasiewiczowi.

Dyrektorzy Muzeum

Historia dyrektorów Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie jest bogata i różnorodna. Poniżej przedstawiamy listę osób, które miały zaszczyt kierować tą instytucją:

• Janusz Ciążkowski (1955–1957),
• Alfred Wiślicki (1957),
• Czesław Ługowski (1957–1972),
• Jerzy Jasiuk (1972–2013),
• Edward Malak (2013–2015),
• Piotr Mady (2015–2018),
• Mirosław Zientarzewski (od 2018).

Działalność

Muzeum Techniki i Przemysłu NOT, w zgodzie z bogatą tradycją Muzeum Techniki, angażowało się w organizację zarówno wystaw stałych, jak i czasowych. Jego misją stało się gromadzenie unikalnych zbiorów dotyczących historii techniki oraz jej postępu, jak również zbiorów z różnych dziedzin nauki. Muzeum przywiązuje dużą wagę do ochrony zabytków techniki i ma kilka oddziałów rozsianych po Polsce, które prowadzą szereg inicjatyw.Zajmuje się również promocją nauki oraz techniki.

W ramach wystaw, muzeum dysponuje kilkunastoma salami w Pałacu Kultury i Nauki, gdzie organizowane są różnorodne wystawy czasowe. Do istotnych z nich należy „Anatomia czasu”, zgłębiająca różnorodne aspekty czasu jako fenomenu fizycznego, a także jako problemu technicznego i społecznego. Wystawa „Sojuz-Apollo” została zorganizowana z okazji historycznego wspólnego lotu obu statków kosmicznych. Dodatkowo, poświęcone polskim wynalazkom, które zdobyły nagrody na międzynarodowych wystawach innowacji, są również wystawy modelarskie i inne.

W ramach działalności oświatowej, muzeum oferuje programy skierowane do dzieci, szczególnie podczas ferii letnich i zimowych. Również przy okazji Nocy Muzeów, muzeum otwiera swoje drzwi dla szerszej publiczności. Na terenie obiektu znajduje się także biblioteka oraz kino, które wspiera edukacyjne działania placówki.

Muzeum intensywnie upowszechnia kulturę techniczną poprzez:

• lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży,
• Noc Muzeów,
• spotkania tematyczne w okresie ferii i wakacji,
• warsztaty,
• urodziny w Muzeum,
• grę „Mały Muzealnik”,
• udział w wydarzeniach zewnętrznych,
• realizację programów telewizyjnych,
• organizację spotkań i prelekcji tematycznych,
• organizację zlotów i prezentacji pojazdów zabytkowych.

Zbiory

W muzeum znajduje się bogata kolekcja eksponatów, które są świadectwem historii polskiej techniki. Wśród zbiorów można znaleźć cenne artefakty, takie jak motocykle „Sokół”, szeroki wachlarz odbiorników radiowych, a także instrumenty geodezyjne i różnorodne urządzenia biurowe. Muzeum z dumą prezentuje swoje zbiory za pośrednictwem wystaw stałych, a także organizuje wystawy czasowe ukierunkowane na określone zagadnienia techniczne oraz epoki.

Ekspozycje

Muzeum Techniki dysponuje dwoma piętrami, które są dostępne dla zwiedzających, co umożliwia im pełne odkrycie bogactwa prezentowanych eksponatów.

Ekspozycje stałe

• Transport,
• Motocykle polskie,
• Mechanizmy grające,
• Maszyny drukarskie,
• Górnictwo,
• Hutnictwo,
• Energia odnawialna,
• Astronomia i astronautyka wraz z pierwszym warszawskim planetarium,
• Radiotechnika,
• Techniczne środki komunikacji międzyludzkiej,
• Technika komputerowa,
• Ciekawa fizyka,
• Gospodarstwo domowe,
• Szklana panienka.

Ważniejsze eksponaty

• Aeroskop – pierwsza na świecie ręczna kamera filmowa o napędzie automatycznym konstrukcji Kazimierza Prószyńskiego,
• Machina rachunkowa – konstrukcji warszawskiego zegarmistrza Izraela Abrahama Staffela,
• Lotnia Tańskiego – pierwszy polski szybowiec skonstruowany w 1895 roku przez pioniera awiacji w Polsce Czesława Tańskiego,
• Maszyna szyfrująca Enigma (jedyny działający egzemplarz w Polsce),
• Szybowiec z 1894 Ottona Lilienthala,
• Podwozie polskiej limuzyny Lux-Sport,
• Komputer AKAT-1,
• Komputer Jacka Karpińskiego K-202,
• Komputer Odra 1305.

Pozostałe informacje

W zbiorach biblioteki Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie znajduje się imponująca kolekcja, która obejmuje ponad 14 tysięcy druków zwartych. Oprócz tego, muzeum gromadzi około 3 tysięcy druków firmowych, które obejmują katalogi, prospekty, foldery i ulotki reklamowe sięgające okresu od końca XIX wieku aż po czasy współczesne.

Biblioteka dysponuje również bogatą kolekcją ponad 150 tytułów czasopism, których daty publikacji rozciągają się od pierwszej połowy XIX wieku do obecnych czasów. Co więcej, w zbiorach znajdują się także starodruki, które pochodzą z okresu od XVI do XIX wieku.

Oddziały Muzeum

W obrębie Narodowego Muzeum Techniki w Warszawie znajduje się wiele różnych jednostek, które ilustrują rozwój technologii i przemysłu w Polsce. Znaleźć można tu na przykład:

• Muzeum Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego w Chlewiskach,

Oddziały nieistniejące

• Muzeum Motoryzacji w Warszawie,
• Muzeum Przemysłu w Warszawie.

---

Oceń: Narodowe Muzeum Techniki w Warszawie

---