Jakub Natanson, urodzony 20 sierpnia 1832 roku w Warszawie, a zmarły 14 września 1884 roku w tym samym mieście, był znanym polskim chemikiem i finansistą, pochodzenia żydowskiego. Wyróżniał się jako jeden z założycieli Kasy im. J. Mianowskiego, a także pełnił rolę wolnomularza. W 1855 roku, jako pierwszy chemik, dokonał syntezy fuksyny, co jednoznacznie uznawane jest za kamień milowy w chemii organicznej.
Był jednym z dwanaściorga dzieci, które wychowywało małżeństwo Samuela Natansona oraz Leokadii z domu Weinreb. Samuel, jako kupiec bławatny, fabrykant i bankier, kładł duży nacisk na wykształcenie swoich synów, co miało na celu wpajanie im poszanowania zarówno dla tradycji polskiej, jak i żydowskiej.
Jakub uczęszczał do szkoły w Radomiu, a następnie w Warszawie, gdzie w 1852 roku ukończył Gimnazjum Realne, zdobywając srebrny medal za wyróżniające osiągnięcia. W latach 1852–1856 studiował chemię na uniwersytecie w Dorpacie, który obecnie nosi nazwę Tartu, zlokalizowanego w środkowej Estonii.
W okresie od 1858 do 1862 roku zdobywał doświadczenie zawodowe w wiodących laboratoriach chemicznych w Niemczech, Francji i Anglii. Po powrocie do kraju, objął Katedrę Chemii w Szkole Głównej Warszawskiej. Jednak w 1866 roku zrezygnował ze swojego stanowiska, by zająć się działalnością gospodarczą, jednocześnie angażując się w różnorodne inicjatywy społeczne, charytatywne oraz oświatowe, co pokazywało jego szerokie zainteresowania i oddanie dla działań na rzecz społeczności.
Działalność naukowa
W okresie między 1857 a 1858 rokiem Jakub Natanson opublikował w Warszawie podręcznik zatytułowany „Krótki rys chemij organicznej”, który ukazał się w dwóch częściach. Publikacja ta, wydana przez brata Henryka, koncentrowała się na zastosowaniu chemii w rolnictwie, technologii oraz medycynie. Autor wprowadził w niej ulepszone słownictwo chemiczne, co miało pozytywny wpływ na zrozumienie omawianych zagadnień.
W kolejnych latach, aż do 1874 roku, Natanson systematycznie publikował prace dotyczące chemii, przyczyniając się w ten sposób do rozwoju tej dziedziny nauki. W 1875 roku, wraz ze swoim bratem Ludwikiem oraz takimi osobami jak książę Jan Tadeusz Lubomirski i Józef Zamoyski, współtworzył Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, które miało na celu promowanie innowacji w tych obszarach.
Działalność gospodarcza
Od roku 1866 J. Natanson pełnił rolę renomowanego finansisty oraz przemysłowca. Wraz z bratem Henrykiem nadzorował dom bankowy, który powstał z inicjatywy ich ojca. W roku 1870 zainicjował, w porozumieniu z kluczowym inwestorem Leopoldem Kronenbergiem oraz swoim bratem Henrykiem, utworzenie Banku Handlowego w Warszawie, który w swoim czasie stał się największą instytucją finansową w Polsce i funkcjonuje do dnia dzisiejszego.
Jeszcze w roku 1871 był jednym z założycieli Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych, w którym zasiadał w komitecie. W tym samym roku zainwestował w przedsiębiorstwa zajmujące się wydobyciem węgla, usytuowane w rejonie Sosnowca, gdzie firma zarządzała wieloma kopalniami węgla kamiennego.
Natanson aktywnie uczestniczył też w sektorze przemysłowym związanym z papiernictwem, produkcją cukru oraz kolejnictwem. W roku 1879, we współpracy z bratem Ludwikiem, ustanowił w Warszawie Szkołę Rzemiosł i Przemysłu, kładąc tym samym fundamenty pod kształcenie techniczne.
W 1881 roku miał zaszczyt być współzałożycielem Kasy im. Józefa Mianowskiego, co również podkreśla jego zaangażowanie w rozwój instytucji wspierających inicjatywy społeczno-gospodarcze.
Działalność społeczna
Jakub Natanson, będący pobożnym Żydem, z dużą szczodrością wspierał synagogę na Nalewkach. Jako główny fundator nowej, reformowanej Wielkiej Synagogi na placu Tłomackie, odegrał kluczową rolę w jej powstaniu. Synagoga ta stała się najważniejszym ośrodkiem życia religijnego postępowej społeczności żydowskiej w Warszawie, mimo że była potępiana przez tradycyjnych Żydów ortodoksyjnych.
W okresie swoich studiów, Jakub został przyjęty do korporacji akademickiej Konwent Polonia, gdzie objął zaszczytną funkcję „gospodarza”. Jego wsparcie dla tej organizacji miało nie tylko znaczenie lokalne, ale także większy zasięg społeczny, przyczyniając się do integracji i działalności młodzieży akademickiej.
Przypisy
- JakóbJ. Natanson JakóbJ., Krótki rys chemii organicznéj : ze szczególnym względem na rolnictwo, technologią [!] i medycynę. Cz. 2 [online], polona.pl [dostęp 01.08.2019 r.]
- JakóbJ. Natanson JakóbJ., Krótki rys chemii organicznéj : ze szczególnym względem na rolnictwo, technologią [!] i medycynę. Cz. 1 [online], polona.pl [dostęp 01.08.2019 r.]
- Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004 r., s. 260, ISBN 83-7183-240-0.
- Ludwik Hass, Wolnomularstwo w Europie środkowo-wschodniej w XVIII i XIX wieku, 1982 r., s. 500.
- Cmentarze m. st. Warszawy. Cmentarze żydowskie. Warszawa: Rokart, 2003 r., ISBN 83-916419-3-7.
- Grób Jakuba Natansona w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Małgorzata Nalewajko | Bolesław Skarżyński | Olga Barbasiewicz | Markus Chejfec | Marek Cichocki | Andrzej Jopkiewicz (1939–2017) | Andrzej Lasota (matematyk) | Krzysztof Jaszczyński | Witold Makowiecki | Edmund Jankowski (biotechnolog) | Władysław Cetner | Adam Miłobędzki | Julia Maria Koszewska | Wacław Długoborski | Jerzy Lukierski | Stanisław Hartman | Stanisław Loria | Michał Iwaszkiewicz | Wanda Nittman | Mikołaj Getka-KenigOceń: Jakub Natanson