Fort P Twierdzy Warszawa

---

Historia

Fort P, będący przykładem ziemno-ceglanego, dwuwałowego budowli fortecznej z rowem wodnym, stanowi istotny element Twierdzy Warszawa. Jego architektura odzwierciedla zaawansowane techniki budowlane, jakie zastosowano w XIX wieku. Zrezygnowano z budowy kaponier z uwagi na wysoki poziom wód gruntowych, co wpłynęło na konstrukcję fortu. W części czołowej, charakteryzującej się pięciobocznym narysem, znajdują się dwa wały: zewnętrzny, niższy, przeznaczony dla piechoty oraz wewnętrzny, wyższy, gdzie zlokalizowano stanowiska artylerii. W osi wału artylerii oraz na styku jego czół i barków zbudowano schrony pogotowia.

Pod odcinkami wału artylerii można znaleźć dwuskrzydłowe koszary, które wyposażono w pięć potern prowadzących do drogi międzywałowej. Część tylna fortu, o narysie odwróconego trapezu i osłonięta wałem ze stanowiskami piechoty, kryje trzy magazyny, w tym prochownię, skład pocisków oraz laboratorium, a także dwie drewniane szopy. Wjazd do fortu odbywa się przez stalowy most żelazny, który przetrwał do dnia dzisiejszego.

W 1889 roku, na północny wschód od fortu, powstał wał piechoty o łamanym narysie, otoczony suchym rowem. Kolejny wał, o liniowym narysie, prowadził na południowy zachód, nie posiadając rowu. Po zakończeniu użytkowania twierdzy, budowle były przygotowywane do wysadzenia, co doprowadziło do zniszczenia niektórych elementów, jak potern i schronu pogotowia.

W latach 1924–1939 fort funkcjonował jako siedziba Warsztatów Zakładów Amunicyjnych Nr 1, zajmujących się elaboracją amunicji i rekonstrukcją łusek artyleryjskich. W jego otoczeniu powstały budynki magazynowe, a rów przecięto trzema groblami. Fragmenty wałów, w tym wały wewnętrzne, zostały zniwelowane.

W 1939 roku fort był obsadzony przez 202 kompanię, a następnie przez 1. Batalion 144. Pułku Piechoty, dowodzony przez mjr Bronisława Wadasa. Udało im się utrzymać fort mimo ataków niemieckich aż do kapitulacji Warszawy. W kolejnych latach, od 1940 do 1944, fort wykorzystywany był przez Niemców jako magazyn uzbrojenia, co skutkowało powstaniem schronów wartowniczych w jego otoczeniu. Po wojnie przekształcono go w oboz jeńców niemieckich.

W latach 1950–1978, fort był częścią zaplecza lotniska wojskowego na Bemowie, co wiązało się z niwelacją wschodniej części wału szyi. Następnie przeszedł w ręce Centralnego Wojskowego Klubu Sportowego „Legia”. W 1999 roku Urząd m.st. Warszawy przejął fort oraz przyległy teren i zaplanował przekształcenie ich w centrum rekreacyjno-wypoczynkowe. Jego „zielona” otulina została przeznaczona pod zabudowę mieszkaniową.

Fort P stał się jednym z najciekawszych i najlepiej zachowanych elementów Twierdzy Warszawa, mimo zadrzewienia wtórnego oraz zanieczyszczeń wody w rowach. W ostatnich latach, obiekt przechodził proces renowacji, który jednak doprowadził do licznych zmian w jego układzie, w tym zasypania rowów i modyfikacji profilu nasypów. Na koronie wału piechoty utworzono ścieżki z kostki Bauma, a także zbudowano nowy mostek, który nie jest związany z oryginalną infrastrukturą fortu.

Obecnie, fort jest miejscem częstych wizyt dla mieszkańców, którzy korzystają z jego okolicznych terenów rekreacyjnych.

---

Oceń: Fort P Twierdzy Warszawa

---