Las Sobieskiego

---

Historia

Na początku XX wieku obszar znany dziś jako Las Sobieskiego obowiązywał pod nazwą Lasu Wawerskiego, będąc integralną częścią rozległej Puszczy Mazowieckiej, która rozciągała się na powierzchni 870 ha. W tamtych czasach las ten znajdował się w rękach Adama Branickiego, stanowiąc jedynie część jego obszernych dóbr wilanowskich. W skład tych dóbr wchodziły także okolice Wilanowa, Kabat, oraz nowoczesnych Lasów Chojnowskich.

Na prawej stronie Wisły, Branicki zarządzał pięćdziesięcioma oddziałami leśnymi, nazywanymi leśnictwem Zastów. Na przełomie XIX i XX wieku, znaczną część wewnętrznych obszarów porastały drzewostany dębowo-sosnowe, w których można było spotkać udział grabu i lipy. W suchszych miejscach graniczących z wydmami dominowały sosny, które w początkowych latach XX wieku zostały wykarczowane. To z kolei wpłynęło na rozwiewanie wydm, co prowadziło do tworzenia wrzosowisk

W leśnictwie Zastów pozwolono na wypas bydła, co skutkowało znacznym ubytkiem młodych lip i dębów, które były chętnie zjadane przez zwierzęta. Praktyki związane z gospodarką leśną w tym rejonie były skoncentrowane na propagowaniu sosny, co skutkowało ograniczeniem występowania gatunków liściastych, takich jak lipy oraz dęby. Silne przerzedzanie drzewostanów doprowadziło do zjawisk takich jak przesuszanie gleby i rozwiewanie jej w miejscach, gdzie były wycinane lasy mieszane.

W latach trzydziestych XX wieku, przeszło 30% Lasu Wawerskiego stanowiły młodniki sosnowe, a nieliczne drzewostany osiągały już wiek dziewięćdziesięciu lat. Las Sobieskiego uznawany jest za jeden z najstarszych chronionych obszarów w województwie mazowieckim oraz w Warszawie. Już w 1933 roku, około 300 hektarów tej puszczy znalazło się pod ochroną.

W listopadzie 1952 roku, dla zachowania fragmentu naturalnego lasu liściastego, reprezentującego typowe drzewostany dębowo-sosnowo-lipowe, które kiedyś dominowały w krajobrazie Warszawy, utworzono rezerwat przyrody na obszarze uroczyska Las Sobieskiego. Rezerwat ten nosi nazwę Las im. Króla Jana Sobieskiego i obejmuje teren o powierzchni 114,44 ha.

Flora

Ukształtowanie terenu w tym regionie jest niezwykle różnorodne, z lokalnymi obniżeniami oraz wysokimi wydmami, które osiągają do 20 metrów. Taka struktura wpływa na zmienność siedlisk oraz zbiorowisk roślinnych spotykanych w Lesie Sobieskiego. Wschodnia część tego obszaru jest przeważnie pokryta borem sosnowym, który głównie zdominowany jest przez sosnę zwyczajną, z domieszką brzozy, dębu bezszypułkowego oraz robinii akacjowej.

W centralnej części Lasu Sobieskiego można zaobserwować siedliska charakterystyczne dla lasu mieszanego, gdzie dominują takie gatunki jak dąb, brzoza oraz sosna. W części rezerwatowej Lasu Sobieskiego, gdzie gleby są o wiele bardziej żyzne, przeważają grądy o bogatej różnorodności gatunkowej. Spotkać tam można dęby szypułkowe i bezszypułkowe, które mają nawet 150 lat. Oprócz dębów, charakterystycznymi gatunkami tego obszaru są także lipy drobnolistne, które osiągają wiek około 100 lat i rosną w tzw. wiankach, oraz graby pospolite.

Krzewy, które możemy spotkać w Lesie Sobieskiego, reprezentują głównie kalina koralowa oraz kruszyna pospolita. Wczesną wiosną, gdy promienie słoneczne mogą swobodnie docierać do dna lasu, zaczyna rozwijać się zawilec gajowy. W miarę jak liście na drzewach nabierają objętości, coraz mniej światła dociera do dolnej części lasu, co sprzyja rozwojowi innych gatunków roślin, takich jak konwalijka dwulistna oraz dąbrówka rozłogowa.

Oprócz wymienionych gatunków, w Lesie Sobieskiego można również spotkać takie rośliny jak lilia złotogłów, goździk piaskowy, orlik pospolity, bluszcz pospolity, konwalia majowa, pierwiosnek lekarski oraz turówka leśna. Ta różnorodność roślinności sprawia, że obszar ten jest nie tylko piękny, ale także niezwykle cenny z ekologicznego punktu widzenia.

Fauna

Rezerwat przyrody, który istnieje od niemal 70 lat, nigdy nie miał dokładnego przeglądu swojej fauny. W rzeczywistości nadal potrzebuje szczegółowego zbadania i dokumentacji. Jak dotąd, najbardziej rozbudowane analizy dotyczą jedynie skupisk ptaków, zwłaszcza ich ilości. Na przestrzeni ośmioletnich badań prowadzonych w rezerwacie im. Króla Jana III Sobieskiego zidentyfikowano aż 85 gatunków kręgowców. W tej liczbie ptaki dominują, reprezentując 65 gatunków, podczas gdy w pozostałych wynikach obserwowano 17 gatunków ssaków, 2 płazów oraz 1 gada.

Warto podkreślić, że zebrane informacje dotyczące kręgowców są jedynie wstępne, a w przyszłości powinny być uzupełnione dodatkowymi badaniami. W przypadku odkrytych 65 gatunków ptaków, ponad połowa, bo aż 37, uzyskała status gatunków lęgowych w tym obszarze. Z kolei 20 innych gatunków ptaków odbywało gniazdowanie w bezpośrednim sąsiedztwie rezerwatu, a 24 gatunki uznano za zimujące. Zidentyfikowano również 6 ptaków przypadkowych, które sporadycznie odwiedzają ten leśny ekosystem, takie jak czapla siwa, pustułka, kuropatwa, śmieszka, skowronek polny oraz świergotek łąkowy.

Wśród dominujących ptaków lęgowych w rezerwacie znajdują się: zięba, świstunka leśna, szpak, rudzik, pokrzewka czarnołbista, bogatka, muchołówka żałobna oraz kos. Rzadziej spotykane, ale również lęgowe gatunki obejmują: jastrzębia, myszołowa, puszczyka, dzięcioła średniego i muchołówkę małą.

Jeśli chodzi o ssaki obserwowane w tym obszarze, do listy zaliczają się: jeż, kret, ryjówka aksamitna, zając, wiewiórka, lis, kuna leśna, łoś, sarna oraz dzik. Analizując wypluwki puszczyka zwyczajnego, odkryto fragmenty ciał 219 kręgowców, co sugeruje, że do kręgowców zamieszkujących ten rezerwat należy doliczyć borowca wielkiego, nornicę rudą, mysz polną, leśną, zaroślową oraz szczura wędrownego. Na terenie Lasu Sobieskiego zarejestrowano występowanie takich ssaków jak: dzik, łoś, sarna, lis, łasica, kuna leśna, wiewiórka, ryjówka oraz nornica.

Obszar ten stanowi również znakomite środowisko dla różnych gatunków ptaków związanych z lasami, w tym dzięciołów, zięb, sikor, rudzików oraz muchołówek.

Ważniejsze miejsca

Na obrzeżach Lasu Sobieskiego, z trzech stron, znajdują się interesujące lokalizacje o znaczeniu historycznym. Po stronie zachodniej, wzdłuż ulicy Kościuszkowców, można zobaczyć cmentarz ofiar II wojny światowej, który stanowi ważne miejsce pamięci.

Na wschodnim krańcu lasu, na wydmie, stoi Głaz Piłsudskiego. Ten kamień imienia Józefa Piłsudskiego przypomina, jak 29 kwietnia 1917 roku w polach Wawra i Zielonej, lider ten uczył Polaków walki o wolność, organizując ochotnicze wojsko w ramach Polskiej Organizacji Wojskowej.

Na północie lasu, przy ulicy Korkowej, umieszczona została kapliczka, która honoruje dawny ołtarz polowy. W tej samej okolicy, tuż obok, znajduje się cmentarz komunalny, który z każdej strony otoczony jest lasem.

---

Oceń: Las Sobieskiego

---