Gocławek

---

Historia

Kolonia oraz folwark Gocławek miały status części gminy Wawer w powiecie warszawskim w latach 1867–1939. W 1921 roku ich populacja wynosiła 216 osób. Warto zaznaczyć, że południowa część łąk folwarku Gocławek została włączona do Warszawy już 1 kwietnia 1916 roku.

Kolejnym istotnym wydarzeniem w historii tego regionu było utworzenie 20 października 1933 roku gromady Gocławek, której granice obejmowały wieś Gocławek oraz wieś Wygoda.

W dniu 9 grudnia 1933 roku, część osady Gocławek, usytuowana po południowo-wschodniej stronie szosy Warszawa-Mińsk Mazowiecki, została włączona do gminy Zagóźdź. Następnie, 25 marca 1938 roku, w obrębie gminy Zagóźdź powstała gromada Nowy Wawer, składająca się z miejscowości Nowy Wawer, Gocławek oraz kolonii Zastów, które zostały wydzielone z gromady Zastów w gminie Zagóźdź.

Dnia 1 kwietnia 1939 roku, na skutek zniesienia gminy Zagóźdź, gromada Nowy Wawer została włączona z powrotem do gminy Wawer w tym samym powiecie.

W trakcie II wojny światowej, Gocławek znalazł się w obszarze Generalnego Gubernatorstwa, w dystrykcie warszawskim. W 1943 roku gromada Gocławek liczyła już 3062 mieszkańców, natomiast gromada Nowy Wawer miała ich 3104.

W dniu 15 maja 1951 roku, po zniesieniu gminy Wawer, zarówno gromady Gocławek, jak i Nowy Wawer, zostały włączone do Warszawy, co zakończyło ich niezależny status i włączyło je w struktury stolicy.

Opis

Gocławek, typowy przykład zabudowy przedmieści wielkiego miasta, posiada swoją historię sięgającą czasów powstania listopadowego. To obszar, którego najstarsze budynki pamiętają te burzliwe czasy.

Osiedle to znajduje się w północno-wschodniej części Pragi-Południe. Granice Gocławka wyznaczają: od północy otwocka linia kolejowa, od wschodu ulica Korkowa, od południa ulice Płowiecka oraz Grochowska. Zachodnią granicę obrzeża Gocławka tradycyjnie stanowiła przedwojenna linia Warszawy, obejmująca ulice Biskupią, Zawierciańską, Czechowicką i Pabianicką. Obecnie zachodnia granica znajduje się przy ulicach Olszynki Grochowskiej oraz Jubilerskiej.

Obszar Gocławka, który znajduje się w granicach dzielnicy Praga-Południe, jest częścią mniejszej jednostki pomocniczej znanej jako „Osiedle Grochów Północny”.

W ramach Miejskiego Systemu Informacji, teren „Gocławek” obejmuje obszar ograniczony ulicami Chłopickiego, Zamieniecką, Ostrobramską, Marsa oraz linią kolejową. Ta wyznaczona przestrzeń intryguje, ponieważ nie tylko obejmuje Gocławek, ale również część Grochowa oraz cały Witolin. Warto zaznaczyć, że integralną częścią Witolina jest Osiedle Ostrobramska. Jednak obszar ten pomija wawerską część Gocławka.

Pomniki, parki i zabytki

Park im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika”

Od lat 50. XX wieku, park ten nosił nazwę upamiętniającą datę 13 września 1944 roku. Dopiero w 2005 roku, na wniosek Rady Dzielnicy, przyznano mu imię Jana Szypowskiego „Leśnika”.

Jerzy Wierzbicki w swojej twórczości opisując park, przywołuje dawne czasy mówiąc: W starym parku otaczającym dworek subtelne i wyczulone ucho jest jeszcze zdolne usłyszeć śpiew tamtych dni i rżenie koni, a badawcze oko wyłowi z porannej mgły wyłaniające się, pochylone szeregi bohaterskiego 4 Pułku Piechoty.

Na obszarze zieleńca znajdują się również różnorodne obiekty, w tym ośrodek sportowy TKKF, Ognisko Pracy Pozaszkolnej Nr 1 „Jordanek”, a także plac zabaw, który jest miejscem radości dla najmłodszych. Więcej informacji o parku można znaleźć w artykule: Park im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika” w Warszawie.

Dworek Grochowski (ul. Grochowska 64)

Według krążących legend, dworek mógł zostać zbudowany z inicjatywy prymasa Michała Poniatowskiego, a w okresie bitwy grochowskiej służył jako kwatera dla Józefa Chłopickiego. Historycy jednak twierdzą, że datą powstania dworka są lata 1835–1840, co miało miejsce już po powstaniu listopadowym.

W latach 1915-1918 w dworku funkcjonowała polska szkoła, w której uczyła się i twórczość literacką prowadziła Pola Gojawiczyńska. Po roku 1918 wnętrze dworka przekształcone zostało na sierociniec, który prowadzili Metodyści. W 1924 roku budynek przeszedł pod skrzydła Andrzeja Wierzbickiego, który przeprowadził gruntowny remont. Obecnie w dworku działa Państwowa Szkoła Muzyczna 1 st. nr 3.

O dworze można znaleźć więcej informacji w osobnym artykule: Dworek Grochowski.

Transport

W dniu 4 stycznia 1901 zainaugurowano Warszawską Kolej Dojazdową Jabłonowską, która obsługiwała ulicę Grochowską – kluczową arterię Gocławka. Ta parowa kolej wąskotorowa o rozstawie torów 800 mm łączyła Jabłonnę z Wawrem. Wraz z uruchomieniem tej linii otwarto również dwie stacje przy Grochowskiej, a były to Rogatki Moskiewskie oraz Grochów.

W 1925 roku wzdłuż ulicy Grochowskiej zrealizowano także tramwajową linię, co spowodowało rozpoczęcie działań w kierunku likwidacji kolei. Z powodu II wojny światowej, na początku września 1939 roku zawieszono kursowanie tych linii, jednak już miesiąc później je przywrócono. W 1942 roku kolej zyskała nową nazwę: Warschauer Eisenbahnen Ost. Powstanie warszawskie znów wstrzymało jej działalność. Po wojnie, w 1945 roku, Kolej Jabłonowska została przekształcona w państwowe przedsiębiorstwo.

Ostatni raz Kolej Jabłonowska wyjechała na tory przy Grochowskiej 31 stycznia 1956. Od 1925 roku przy ulicy Grochowskiej kursuje również linia tramwajowa obsługiwana przez tramwaje kilku różnych linii. Oprócz tramwajów, ulicą tą poruszają się także liczne linie autobusowe, które łączą Pragę z centralnymi częściami Warszawy, Wolą, Rembertowem i Wawrem.

---

Oceń: Gocławek

---