Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej

---

Historia

Fort Śliwickiego, usytuowany w sercu Warszawy, zbudowany został w latach 1835–1836. Jest on pierwszym z fortów, które stanowią otoczenie Cytadeli, a jego istotną funkcją było pełnienie roli przedmościa. W ciągu kolejnych lat fort przeszedł liczne przebudowy, co świadczy o jego strategicznym znaczeniu. Nosi on imię porucznika Juliana Śliwickiego, który walczył po stronie rosyjskiej i odniósł ciężkie rany podczas powstania listopadowego; zmarł w Paryżu, a jego miejsce spoczynku znajduje się na terenie fortu, gdzie został pochowany 6 grudnia 1835 roku.

Obiekt ten był ziemno-ceglanym fortem o narysie lunety, w skład którego wchodziły dwie imponujące działobitnie wykonane z cegły. Otaczała go mokra fosa z murowaną przeciwskarpą, która zwiększała jego obronność. Nie ma jednak potwierdzenia informacji o istnieniu poterny, czyli tunelu, który pod dnem Wisły miałby łączyć fort z Cytadelą.

W przez długi czas fort zachował dobry stan aż do drugiej połowy XX wieku. W czasach PRL pełnił funkcję koszar dla ZOMO. W latach 1976–1977 przeprowadzono remont zachowanej działobitni południowej, a prace te wykonano w czynie społecznym przez oddziały ZOMO, co upamiętniła tablica pamiątkowa. Po zakończeniu działalności ZOMO, obiekty fortu przeszły pod zarząd policji, a w jego wnętrzach znalazły się stajnie dla konnych jednostek policji.

W 2001 roku, w pobliżu fortu zrealizowano projekt osiedla mieszkaniowego skierowanego do policjantów, co skutkowało powstaniem budynków na esplanadzie oraz częściowo na dziedzińcu fortu. Niestety, proces budowy odbył się bez uwzględnienia zasad ochrony zabytków i dbałości o urbanistyczny ład miasta, co spowodowało nieodwracalne naruszenie wartości historycznych tego zabytku oraz jego układu. Warto zaznaczyć, że istniały projekty, które zakładały włączenie fortu w nowo planowane osiedle jako teren rekreacyjno-parkowy, zachowując jednocześnie jego walory oraz kształt; przykład można znaleźć w przypadku fortu Szcza-M na warszawskim Rakowcu.

Fort został wpisany do rejestru zabytków w 1975 roku jako fort „Jasińskiego” (dawniej Śliwickiego). Jego esplanada nadała łukowaty kształt wytyczonej na jej granicy ulicy 11 Listopada, która przyjęła tę nazwę dopiero w czasie budowy.

---

Oceń: Fort Śliwickiego Cytadeli Warszawskiej

---