Zygmunt Reliszko

---

Życiorys

Urodziny Zygmunta Reliszko miały miejsce 1 maja 1899 roku w Warszawie. W młodości jego kariera wojskowa została zainicjowana poprzez uczestnictwo w wojnie polsko-bolszewickiej, trwającej od 1919 do 1920 roku. W 1919 roku wyróżnił się na froncie jako podchorąży w załodze pociągu pancernego „Groźny”.

Po zakończeniu tych intensywnych działań wojennych zdecydował się na kontynuację służby wojskowej. Służył w 76 Lidzkim pułku piechoty w Grodnie, a następnie przeniósł się do 67 pułku piechoty w Brodnicy, gdzie prowadził Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty. W roku 1932 pełnił służbę w 3 Okręgowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Grodnie. W tym czasie ukończył także Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, co pozwoliło mu na dalszy rozwój wojskowej kariery.

W 1939 roku brał udział w wojnie obronnej Polski jako zastępca dowódcy batalionu fortecznego „Mikołów”, który był częścią Grupy Operacyjnej „Śląsk”. Odpowiadał za obronę kluczowego odcinka frontu w rejonie wsi Wyry, znajdującej się w województwie śląskim, na wschodnim Górnym Śląsku. Po bitwie w końcu września, Reliszko wspólnie z pozostałymi członkami jednostki, dotarł do Lasów Augustowskich.

Po przybyciu do Warszawy, zaangażował się w działalność konspiracyjną w strukturach Związku Walki Zbrojnej. Organizując placówkę wywiadowczą pod kryptonimem „Zygmunt”, Reliszko koordynował przekazywanie meldunków do Oddziału II w Berlinie, dzięki pośrednictwu ambasady japońskiej. Te informacje docierały nawet do Sztabu Najwyższego Wodza w Londynie, korzystając z tras przez Sztokholm. Po rozpoczęciu agresji Niemiec na ZSRR w dniu 22 czerwca 1941 roku, Reliszko został przeniesiony do organizacji dywersyjnej o nazwie „Wachlarz”.

W tej roli zajął stanowisko zastępcy dowódcy IV Odcinka, którym był płk Witold Komierowski. Po jego usunięciu w maju 1942 roku, Reliszko przyjął dowództwo Odcinka. Niemniej jednak, z powodu nieprawidłowości dotyczących działalności oraz zatajania nieprawidłowości swojego poprzednika, 28 września został wezwany do sztabu „Wachlarza” w Warszawie, gdzie utracił swoje dowództwo.

Kolejnym krokiem w życiu majora Reliszko było wstąpienie do Narodowych Sił Zbrojnych, gdzie w lutym 1943 roku powołano go na stanowisko komendanta Kwatery Głównej KG NSZ. Już w marcu tego samego roku objął dowodzenie Brygadą Dyspozycyjno-Zmotoryzowaną „Koło”. Podczas pełnienia tej roli walczył w powstaniu warszawskim na Starym Mieście oraz w Śródmieściu. Zgodnie z niektórymi opracowaniami, 29 września miał otrzymać wniosek o nadanie odznaczenia – Orderu Virtuti Militari V klasy za niezwykłą odwagę oraz aktywny udział w walkach. Po kapitulacji miasta, Reliszko objął stanowisko inspektora Obszaru Zachodniego NSZ.

Po zakończeniu II wojny światowej, udał się do Szwecji w obawie przed NKWD, a potem wyemigrował do Kanady, gdzie podjął nowe życie. Zmarł w lutym 1956 roku w Montrealu i został pochowany na cmentarzu weteranów „Field of Honour” w Pointe-Claire.

Ordery i odznaczenia

Lista odznaczeń i wyróżnień Zygmunta Reliszko obejmuje kilka znaczących medalowych zaszczytów, które świadczą o jego odwadze oraz wkładzie w walkę o niepodległość.

• Krzyż Niepodległości, przyznany 16 września 1931 roku,
• Krzyż Walecznych, nadany w 1922 roku,
• Srebrny Krzyż Zasługi, odznaczenie, które zdobył 10 listopada 1928 roku,
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”),.

---

Oceń: Zygmunt Reliszko

---