Zofia Wartołowska, urodzona 22 maja 1911 roku w Warszawie, była wybitną postacią w dziedzinie archeologii. Zmarła 3 września 1976 roku w tym samym mieście, zostawiając po sobie znaczący dorobek naukowy oraz wpływ na rozwój badań archeologicznych w Polsce.
W trakcie swojej kariery pełniła ważne funkcje w środowisku akademickim, będąc kierownikiem Zakładu Archeologii Wczesnośredniowiecznej w Katedrze Archeologii Pradziejowej i Wczesnośredniowiecznej Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, który obecnie funkcjonuje jako Wydział Archeologii UW. Jej działalność koncentrowała się również na pracy w Pracowni Inwentaryzacji Grodzisk w Kierownictwie Badań nad Początkami Państwa Polskiego, co podkreśla jej znaczenie w badaniach archeologicznych dotyczących początków polskiej państwowości.
Życiorys
Zofia Wartołowska przyszła na świat 22 maja 1911 roku w stolicy Polski, Warszawie. Pochodziła z rodziny inteligenckiej, gdzie rodzicami byli Stefan Wartołowski oraz Bronisława z Przedrzymskich. Już w 1931 roku zapoczątkowała swoją edukację na kierunku mediewistyka na Uniwersytecie Warszawskim oraz architekturę na Politechnice Warszawskiej. W roku 1932 zdecydowała się na kontynuowanie nauki w zakresie archeologii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, studiując pod okiem wybitnych profesorów, takich jak Stanisław Arnold i Jan K. Kochanowski.
Od 1934 roku była aktywnie zaangażowana w seminaria archeologiczne prowadzone przez Włodzimierza Antoniewicza. W 1935 roku, po pomyślnym ukończeniu studiów, rozpoczęła pracę jako adiunkt w Zakładzie Archeologii Przedhistorycznej. Podczas tragicznych lat II wojny światowej, Zofia nie pozostała bierna; była wolontariuszką w Muzeum Przedhistorycznym im. Erazma Majewskiego (1940), gdzie angażowała się również w tajne nauczanie na Uniwersytecie Warszawskim i aktywnie działała w ruchu oporu.
Po zakończeniu wojny w 1945 roku, rozpoczęła pracę jako adiunkt w Państwowym Muzeum Archeologicznym oraz w Katedrze Archeologii Przedhistorycznej i Wczesnośredniowiecznej, gdzie z biegiem lat, od 1950 roku, prowadziła wykłady dla studentów. W 1947 roku uzyskała stopień doktora, a w 1955 roku została docentem, co potwierdziło jej znaczący wkład w rozwój archeologii w Polsce. W swojej karierze akademickiej pełniła funkcje asystenta, adiunkta oraz docenta, a także kierowała Zakładem Archeologii Wczesnośredniowiecznej w Katedrze Archeologii Pradziejowej i Wczesnośredniowiecznej Instytutu Historycznego UW, obecnie znanym jako Wydział Archeologii UW.
Wartołowska specjalizowała się w badaniu osadnictwa wczesnośredniowiecznego na obszarze Polski. Przeprowadzała wykopaliska na grodziskach, w tym w Sutiejsku, a także na stanowiskach Sąsiadka i Wiślica, od 1949 roku, które przyczyniły się do rozszerzenia wiedzy o tej epoce. Odszedł z tego świata w Warszawie, a jej ostatnim miejscem spoczynku stał się cmentarz Powązkowski, gdzie została pochowana w kwaterze 236-5-29.
Ordery i odznaczenia
Zofia Wartołowska, jako wybitna postać, została uhonorowana wieloma odznaczeniami, które świadczą o jej zasługach i osiągnięciach w różnych dziedzinach. Do najważniejszych z nich należą:
- Złoty Krzyż Zasługi,
- Srebrny Krzyż Zasługi, przyznany 29 października 1947,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, nadany 19 stycznia 1955.
Przypisy
- Wartołowska Zofia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 05.01.2024 r.]
- JoannaJ. Kalaga, Zofia Wartołowska (1911–1976) – Wydział Archeologii UW [online] [dostęp 07.03.2024 r.] (pol.).
- Cmentarz Stare Powązki: STEFAN WARTOŁOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 06.02.2024 r.]
- Wołoszyn, M. Zaraz po wojnie: z historii badań nad pograniczem polsko-ruskim w latach 1945–1956 (ze szczególnym uwzględnieniem Grodów Czerwieńskich). „Przegląd Archeologiczny”. 65, s. 199–224, 2017. DOI: 10.23858/PA65.2017.015.
- Szczerba, A. Powołanie Kierownictwa Badań nad Początkami Państwa Polskiego. „Przegląd Archeologiczny”. 65, s. 13–18, 2017. DOI: 10.23858/PA65.2017.002.
- Miśkiewicz Maria. Doc. dr Zofia Wartołowska (1911–1976). „Z otchłani Wieków”. 43 (1), s. 75–76, 1977.
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19.01.1955 r. nr 0/201 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- M.P. z 1947 r. nr 149, poz. 894 „za zasługi położone przy zabezpieczeniu arcydzieł kultury polskiej”.
- a b c d e f g MizikowskiM. Józef MizikowskiM., Materiały Zofii Wartołowskiej (III-231), „Biuletyn archiwum Polskiej Akademii Nauk”, 36, Warszawa 1995, s. 15-97.
Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":
Feliks Tych | Joachim Lelewel | Grzegorz Całek | Zofia Niesiołowska-Rothertowa | Paweł Golik | Helena Zaorska | Andrzej Zabłudowski | Józef Zawadzki (fizykochemik) | Tadeusz Korniłowicz | Jan Błoński | Karol Bajer | Jan Cywiński | Wiesław Wieczorkiewicz | Aleksander Turyn | Teresa Worowska | Janusz Pajewski | Melania Bezulska | Piotr Durka | Magdalena Środa | Stanley WojcickiOceń: Zofia Wartołowska