Magdalena Środa

---

Działalność naukowa

Magdalena Środa to wybitna polska filozofka, która osiągnęła wiele sukcesów w swojej karierze akademickiej. Ukończyła Liceum im. S. Batorego, a następnie rozpoczęła swoje studia magisterskie oraz doktoranckie na Uniwersytecie Warszawskim, w Instytucie Filozofii, w latach 1976–1982.

W okresie od 1982 do 1991 roku pracowała jako asystentka, a następnie awansowała na stanowisko adiunkta w Zakładzie Etyki w tymże instytucie. Dziś piastuje funkcję profesora nadzwyczajnego. Stopień naukowy doktora uzyskała w 1990 roku, na podstawie pracy dyplomowej zatytułowanej „Godność – ujęcie historyczne i normatywne idei”, której promotorem był prof. dr hab. Henryk Jankowski. W 2004 roku zdobyła doktorat habilitowany, opierając się na dorobku naukowym oraz książce „Indywidualizm i jego krytycy. Współczesne spory między liberałami, komunitarianami i feministkami na temat podmiotu, wspólnoty i płci”. W 2024 roku uzyskała tytuł profesora nauk humanistycznych w dziedzinie filozofii.

Od 1993 roku jest redaktorką kwartalnika „Przegląd Filozoficzny”, a od 1994 roku pełni funkcję sekretarza redakcji rocznika „Etyka”. Dodatkowo jest członkinią rady półrocznika „Societas/Communitas”. Jej działalność wykracza poza sferę akademicką; była członkinią Europejskiego Centrum Monitoringu Rasizmu i Ksenofobii w Wiedniu oraz członkinią Europejskiego Instytutu Równości Gender w Wilnie.

Środa jest również założycielką i kierowniczką Podyplomowych Studiów Etyki i Filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. Działa aktywnie w Komitecie Etyki Polskiej Akademii Nauk oraz w Radzie Instytutu Spraw Publicznych. W 2010 roku otrzymała tytuł Europejczyka Roku przyznawany przez miesięcznik „Monitor Unii Europejskiej” w kategorii uczony.

Działalność społeczno-polityczna

W 2004 roku premier Marek Belka mianował Magdalenę Środę na stanowisko Pełnomocnika Rządu do spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn. Jej kadencja została jednak przerwana w 2005 roku decyzją premiera Kazimierza Marcinkiewicza, który przekazał obowiązki pełnomocnika do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. W ciągu tego czasu Środa zdobyła uznanie, a Fundacja Ekumeniczna „Tolerancja” uhonorowała ją tytułem Zasłużona dla Tolerancji w 2005 roku.

W 2009 roku startowała w wyborach do Parlamentu Europejskiego z listy Porozumienia dla Przyszłości (dzięki rekomendacji Zielonych z 2004), reprezentując okręg łódzki. Otrzymała 10 798 głosów, co stanowiło 2,25% wszystkich oddanych głosów w tym okręgu, jednak jej komitet wyborczy PdP-CentroLewica nie przekroczył progu wyborczego.

Wyróżniona tytułem Polki Roku 2009 w prestiżowym plebiscycie tygodnika „Wysokie Obcasy” (dodatku do „Gazety Wyborczej”), w 2010 roku otrzymała także Kowadło przyznawane przez stowarzyszenie „Kuźnica”. Jest regularną felietonistką w „Gazecie Wyborczej”, tygodniku „Wprost”, oraz w internetowej odsłonie „Radio TOK FM” i portalu Koduj24.pl. Magdalena Środa jest również aktywną członkinią Rady Programowej Kongresu Kobiet oraz organizatorką I, II i III edycji Kongresu. Dodatkowo, pełni funkcję Minister Edukacji, Nauki i Sportu w Gabinecie Cieni Kongresu Kobiet oraz dołączyła do think-tanku Ruchu Palikota w 2012 roku.

Tuż po I turze wyborów prezydenckich w maju 2015 roku, razem z Janem Hartmanem, Kazimierzem Kikiem i Genowefą Grabowską, była jedną z inicjatorek powstania lewicowego ruchu bądź partii politycznej o nazwie Wolność i Równość. W latach 2021-2022 działała jako stała felietonistka w internetowej rozgłośni Halo.Radio.

Kontrowersje

Minister Środa stała się przedmiotem dyskusji publicznej po jej wypowiedzi na konferencji w Sztokholmie 8 grudnia 2004 roku, która była relacjonowana przez Agencję Reutera. W swoim wystąpieniu miała powiedzieć:

Katolicka, w przeważającej mierze, Polska, choć wolna od „honorowych zabójstw”, ma problemy ze zjawiskiem stosowania przemocy wobec kobiet, mające źródło w silnym wpływie Kościoła katolickiego na życie publiczne. […] Katolicyzm nie wspiera bezpośrednio, ale też nie sprzeciwia się przemocy wobec kobiet. Istnieją jednak pośrednie związki, poprzez kulturę, która jest silnie oparta na religii.

Po tym wystąpieniu premier Marek Belka zamierzał zredukować status Magdaleny Środy z pełnomocnika (w randze ministra) na podsekretarza stanu w Ministerstwie Polityki Społecznej. Magdalena Środa określiła ten krok jako „cios w urząd i prawa kobiet”, co doprowadziło do groźby jej dymisji; ostatecznie premier ustąpił.

Życie osobiste

Magdalena Środa to znana postać, której życie osobiste ma wiele interesujących aspektów. Jest córką Edwarda Ciupaka, który jest socjologiem oraz profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Warszawskim.

W jej życiu prywatnym ważną rolę odgrywa mąż, Krzysztof Środa, który zdobył uznanie jako tłumacz oraz pisarz. Para ma jedną córkę, która jest dla nich źródłem radości i dumy.

Warto także dodać, że Magdalena znajduje się w gronie osób, które deklarują się jako ateistki, co często bywa przedmiotem jej refleksji oraz dyskusji na temat wartości i przekonań w społeczeństwie.

Wybrane publikacje

Książki

Magdalena Środa jest autorką wielu znaczących publikacji, które wnoszą ważny wkład w dziedzinę etyki i kultury. Na początku jej kariery wydana została praca dotycząca idei godności, która ukazała się w 1993 roku nakładem Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. To dzieło, o ISBN 83-85284-15-X, stało się fundamentem do dalszych rozważań na temat moralnych wartości.

Kolejną istotną publikacją jest wydana w 1994 roku książka zatytułowana „O wartościach, normach i problemach moralnych”. Zawiera wybór tekstów etycznych skierowanych zarówno do nauczycieli, jak i uczniów szkół średnich i posiada ISBN 83-01-11285-9.

W tym samym roku na rynku pojawił się również podręcznik „Idee etyczne starożytności i średniowiecza”, który służył jako materiał edukacyjny dla pierwszej klasy szkół średnich (ISBN 83-02-05498-4). Z uwagi na potrzebę kontynuacji nauczania kolejna publikacja: „Idee etyczne czasów nowożytnych i współczesności” ukazała się w 1998 roku, przystosowana dla uczniów drugiej klasy szkół średnich (ISBN 83-02-07039-4).

Kolejną istotną pozycją w jej dorobku jest książka „Indywidualizm i jego krytycy”, wydana w 2003 roku przez Fundację „Aletheia”, która bada współczesne debaty dotyczące liberalizmu, komunitarianizmu oraz feminizmu. ISBN tego dzieła to 83-89372-07-X.

Wśród jej znaczących prac znajduje się także monografia „Kobiety i władza”, opublikowana przez Wydawnictwo W.A.B. w 2009 roku (ISBN 978-83-7414-557-2), która podejmuje tematykę ról kobiet w społeczeństwie.

W 2010 roku Środa wydała „Małą książkę o tolerancji”, traktującą o istocie akceptacji i różnorodności (ISBN 978-83-7554-234-9), a rok później w ręce czytelników trafiła książka „Ta straszna Środa?” (ISBN 978-83-7700-020-5), która wywołała wiele dyskusji w mediach.

Nie można pominąć również publikacji „Przeciw karze śmierci”, która powstała w kooperacji z Helsińską Fundacją Praw Człowieka oraz Stowarzyszeniem Młodych Dziennikarzy „Polis” w 2011 roku (ISBN 978-83-62245-11-6).

W tym samym roku wydana została książka „Etyka dla myślących”, będąca podręcznikiem przeznaczonym dla szkół ponadgimnazjalnych (ISBN 978-83-7554-245-5). Ostatnią z jej książek, która zasługuje na uwagę, jest publikacja „Obcy, inny, wykluczony”, wydana w 2020 roku w Gdańsku przez Wydawnictwo Słowo, Obraz, Terytoria (ISBN 978-83-745-3669-1).

Adaptacje książkowe

Dodatkowo, nie można zapomnieć o adaptacjach jej prac, które znacząco przyczyniły się do popularyzacji jej myśli. W 2007 roku wydano dwie małe książeczki napisane przez Sassa Burgerena, a były to „Mała książeczka o demokracji” oraz „Mała książeczka o feminizmie”, obie od wydawnictwa Santorski i Ska.

Broszury

Oprócz książek, Środa stworzyła również broszury edukacyjne, jak „Etyka funkcjonariusza Służby Celnej”, zawierająca praktyczne wskazówki, opublikowana w trzech wersjach językowych w 2001 roku. W 2009 roku ukazała się broszura „Etyka dla nauczycieli”, która była cennym źródłem informacji dla pedagogów.

---

Oceń: Magdalena Środa

---